Yumaloq chuvalchanglar morfologik va anotomik tuzilishiga ko’ra turli tuman
Yumaloq chuvalchanglar morfologik va anotomik tuzilishiga ko’ra turli tuman
bo’lib, ular xilma xil muhit sharoitlarida yashashga moslashgan. Hozirgi vaqtda
ularning 12000 dan ortiq turi fanga ma’lum.
Yumaloq chuvalchanglarning o’ziga xos xususiyatlari quyidagilardan iborat.
1 Gavdasi ipsimon yoki duksimon bo’g’imlarga bo’linmagan.
2 Birlamchi tana bo’shlig’i paydo bo’lgan (parenxima ho’jayralarining
emirilishidan). Bu bushliq doimo suyuqlikka tulib turadi.
3 Ko`pchilik turlari ayrim jinsli jinsiy organlari sodda tuzilgan.
4 Ovqat hazm qilish sistemasida orqa ichak vujudga kelgan. Anal teshigi
rivojlangan.
5 Ayiruv sistemasi bo’lmaydi yoki shaklan o’zgargan teri bezlaridan iborat.
6 Qon aylanish va nafas olish organlari sistemasi bo`lmaydi.
Askaridalar (Ascarididae) – Toʻgarak chuvalchanglar oilasi. Umurtqali hayvonlar va odam ichagida parazitlik qiladi. 9 urugʻni oʻz ichiga oladi. Tipik urugʻi (Ascaris)ra18 turi kiradi. Odatda odam askaridasi (A. Lumbricoides) va choʻchqa askaridasi (Askaridalar suyam) koʻp uchraydi. Odam askaridasi erkagining uzunligi 15 – 25 sm, urgʻochisi 25 – 40 sm. Bir sutkada ichakka 200 mingdan ortiq tuxum qoʻyadi. Tuxumlari axlat bilan tashqi muhit (tuproq yoki suv)ga tushadi. U yerda yetilgan tuxum sabzavot va mevalar orqali yana ichakka tushadi. Tuxumdan chiqqan lichinkalar ichak vorsinkalari orqali qonga, qon orqali oʻpkaga, yoʻtal tutganda u yerdan xalqumga chiqadi va yana yutilib ichakka tushadi, 2 – 2,5 oyda voyaga yetadi. Urgʻochi askarida har 2 – 2,5 oyda tuxum qoʻya boshlaydi. Askaridalar askaridoz deb ataladigan xavfli kasallikni paydo qiladi. Ichakdagi askaridani tushirish maqsadida surgi dorilar va antigelmintlar ishlatiladi. Askarida tuxumini yuqtirmaslik uchun sanitariya va gigiyena qoidalariga qatʼiy rioya qilish lozim.
Askaridalar (Ascarididae) – Toʻgarak chuvalchanglar oilasi. Umurtqali hayvonlar va odam ichagida parazitlik qiladi. 9 urugʻni oʻz ichiga oladi. Tipik urugʻi (Ascaris)ra18 turi kiradi. Odatda odam askaridasi (A. Lumbricoides) va choʻchqa askaridasi (Askaridalar suyam) koʻp uchraydi. Odam askaridasi erkagining uzunligi 15 – 25 sm, urgʻochisi 25 – 40 sm. Bir sutkada ichakka 200 mingdan ortiq tuxum qoʻyadi. Tuxumlari axlat bilan tashqi muhit (tuproq yoki suv)ga tushadi. U yerda yetilgan tuxum sabzavot va mevalar orqali yana ichakka tushadi. Tuxumdan chiqqan lichinkalar ichak vorsinkalari orqali qonga, qon orqali oʻpkaga, yoʻtal tutganda u yerdan xalqumga chiqadi va yana yutilib ichakka tushadi, 2 – 2,5 oyda voyaga yetadi. Urgʻochi askarida har 2 – 2,5 oyda tuxum qoʻya boshlaydi. Askaridalar askaridoz deb ataladigan xavfli kasallikni paydo qiladi. Ichakdagi askaridani tushirish maqsadida surgi dorilar va antigelmintlar ishlatiladi. Askarida tuxumini yuqtirmaslik uchun sanitariya va gigiyena qoidalariga qatʼiy rioya qilish lozim.
