Zehirlenmeleri Botulismus nedir
Yüklə 95,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Botulismus Zehirlenmeleri Botulismus nedir • Clostridium botulinum türlerine ait toksinin neden olduğu nöroparalitik ve hayatı tehdit edici bir hastalıktır. • Hastalığın 4 klinik tipi bulunmaktadır: 1)Gıda botulismusu 2)Bebek botulismusu 3)Yara botulismusu 4)Sınıflandırılamayan vakalar Tarihçe 1800 lerde Kerner hastalığı olarak biliniyordu. Sosis yemekle ilişkilendirildiği için latince sosis anlamına gelen botulus adı hastalık etkeni mikroorganizmaya verilmiş.
Justinius Kerner Emile von Ermengem, 1897 TARİHÇE Tip
BULAN KİŞİ YIL
B ERMENGEM
1897 A LANDMAN 1904 C BENGSTON & SELDON 1922 D ROBINSON 1929 E GUNNISON 1936 F MOLLER & SCHIEBEL 1960 G GIMENEZ & CICCARELLI 1970 Etken organizma: Clostridium botulinum Etken mikroorganizma: Clostridium botulinum • Gram pozitif basil • Sporlu
• Mutlak anaerob • Toksin üretimi: Kuvvetli ekzotoksin (bilinen en kuvvetli toksin) Clostridia nerelerde bulunur?
Toprak ( tarım alanları ve orman) Deniz suyu Tatlı su sedimenti Tarım ürünleri Memeli ve balık intestini Yengeç ve kabukluların yüzgeç ve iç organlarında yaygın olarak bulunur.
Botulism Toksininin Yapısı Botulinum toksini: etki mekanizması Periferik kolinerjik sinir uçlarında nörotransmitter salınımını bloke eder 1-Myelinsiz presinaptik membranda reseptörlere bağlanma 2-Endositoz & translokasyonla nöronal uptake 3-Presinaptik terminalden transmitter ekzositozunun inhibisyonu Toksinin potensi Botulismus toksini dünyada bilinen en potent toksindir. Lethal doz: 10 -12 g/kg = 1picogram/kg İnsanlık için LD = 28 gr Tip A toksin Botulismus toksin türleri İnsanda hastalık oluşturanlar: Tip A Tip B
Tip E
Tip F ( nadir ) Tip G ( nadir ) Hayvanda hastalık oluşturanlar: Tip C Tip D
Gıda botulismusu İnfeksiyon değil, intoksikasyondur. Önceden oluşmuş ( preformed ) toksinin uygun olmayan şartlarda hazırlanan gıdalar ile alınması sonucu gelişir. Kuluçka süresi: ortalama 18-36 saat uç durumlar: 2 saat- 1 hafta Gıda botulismusu klinik bulguları İlk bulgular: Ağız kuruluğu Ptosis
Diplopi
Yakına odaklama güçlüğü Ekstraokuler hareketler: Strabismus, nistagmus Midriasis, non reaktif pupiller Gıda botulismusu klinik bulguları Disfoni
Disartri
Disfaji
Öğürme refleksi kaybı Kas zayıflığı Yaygın:
Kranial sinirlerüst ekstremite kaslarıalt ekstremite kaslarısolunum kasları
Mutlaka bilateral: proksimaldistal Simetri: şart değil Gıda botulismusu klinik bulguları Duyu kaybı: yok Patolojik refleks: yok Tendon refleksleri: Azalmış
Tip E’de daha az Gıda botulismusu klinik bulguları 1- Ekstraokuler kas felci 2- Pupil fonksyon bozukluğu 3- Pitoz dan oluşan triad hastalığın şiddetli olduğuna ve solunum yetmezliği gelişebileceğine dair prognostik kriter olarak kabul edilir.
Gıda botulismusu bulguları Konstipasyon Karın ağrısı Bulantı-kusma ( kontaminasyon ) Distansiyon Barsak seslerinin alınamaması İdrar retansyonu Ateş: yoktur Hipohidrosis Gıda botulismusu klinik bulguları Solunum güçlüğü Solunum yetmezliği Kriter: -vital kapasite -inspiratuvar güç Aspirasyon pnömonisi Aritmiler Kardiak arrest Gıda botulismusu teşhisi Teşhis klinik olarak hikaye ve fizik muayeneye binaen konur. Rutin laboratuvar testleri normaldir Klinik teşhisi teyid için laboratuvar metotları: Kanda, mide muhtevası veya gıda numunesinde toksinin gösterilmesi Gıdada mide muhtevası veya gaitada C. botulinum sporlarının gösterilmesi.(% 50) Fare inokülasyon testi EMG
Kas biopsisi:dağınık, anguler küçük kas lifleri
Botulismus teşhisi:Elektrodiagnostic Ayırıcı tanı Guillain Barré sendromu Difterik polinöropati Tick paralizisi Kürar zehirlenmesi Poliomyelitis Myastenia gravis Ayırıcı tanı Eaton Lambert sendromu Hipokalsemi Hipermagnezemi Organofosfat zehirlenmesi Psikiyatrik sendromlar Basilar arterde serebrovasküler hadise
Gıda botulismusu tedavisi Üç aşamada: 1)Mümkünse halen gastrointestinal sistemdeki toksinin uzaklaştırılması 2)Dolaşımdaki toksinin antitoksinle nötralizasyonu 3)Vital fonksyonların özellikle solunumun desteklenmesi Gastrointestinal dekontaminasyon Kusturma ( toksin aldığı biliniyorsa) Semptomatik hastada lavaj ve kusturma yapılmaz! Aktif kömür+ salin katartik verilir Magnezyumlu katartik kontrendike! İleus yoksa lavman uygulanır Polivalan antitoksin Trivalan antitoksin ( Behring) 750 IU Tip A 500 IU Tip B 50 IU Tip E Antitoksin duyarlılık testi Allerjik hastada:0.05 ml 1:1000 dilue antitoksin IC Allerjik olmayan hastada:0.1 ml 1:100 dilüe antitoksin IC Test 5-30 dk içinde okunur. Kabarık ve kenarları düzensiz eritemli lezyon cilt testi pozitif
Antitoksin duyarlılık testi Göz testi Bir göze 1 damla 1:10 dilue antitoksin Diğer göze serum fizyolojik damlatılır. 10-30 dk içinde lakrimasyon, konjonktivit: Test ( +) kabul edilir. Desensitizasyon Cilt testi (+) ise desensitizasyon : a) 0.05 ml 1:20 dilusyon SC b) 0.1 ml 1:10 dilusyon SC c) 0.3 ml 1:10 dilusyon SC d) 0.1 ml saf serum SC e) 0.2 ml saf serum SC f) 0.5 ml saf serum SC Desensitizasyon Desensitizasyon sırasında reaksiyon gelişirse 1 saat süre ile enjeksyonlar durdurulmalı , reaksiyona yol açmamış olan son dozdan itibaren 20 dk ara ile devam edilmelidir. Antitoksin uygulanması Cilt testi(-) ise antitoksin yavaş IV verilir. Antitoksin dozu Hastanın klinik seyrine bağlı olarak değişmekle birlikte. Genellikle 2 doz verilir Alternatif tedavi Guanidin hidroklorid Etkinliği kesin kanıtlanmış değil Sinir uçlarından asetilkolin salınımını arttırır Doz: 15-50 mg/kg/gün, 4-5 dozda Deneysel tedavi 4-Aminopyridine Halen kullanılmamakta Destek tedavisi ve antitoksin tedavisine ek olarak kullanılmıştır Kontrendike olan ilaçlar Nöromüsküler bloku arttırarak kliniği daha da bozabilecek ilaçlar verilmemelidir! Örnek: Aminoglikozidler Klindamisin Destek tedavisi Solunum desteği: • Elektif trakeostomi • İntratrakeal intubasyon • Nasogastrik aspirasyon • Mesane kateterizasyonu • IV hidrasyon • Pulmoner fonksiyon değerlendirme kriterleri Kriter:
Vital kapasite İnspiratuar güç Kan gazı: yanıltıcı Ventilatuar reservin çok azaldığı durumlarda bile kan gazlarında sadece minor değişiklikler görülebilir. İntubasyon-assiste ventilasyon endikasyonları Inspiratuar güçte azalma 25 cm su ve P O2 50 mm Hg nin altına düşerse PCO2 50 mm Hg nin üzerine çıkarsa ve vital kapasitede % 30 azalma varsa,
intubasyon veya elektif trakeostomi yapılmalıdır. Vital kapasitede % 30 dan daha fazla kayıp olduğu taktirde assiste ventilasyon gerekir. Prognoz Mortalite: önceleri % 60-70 iken son yıllarda: % 10 civarlarında Tam iyileşme: haftalar - aylar sürebilir Yorgunluk: 1 yıl kadar sürebilir Dispne:
1 yıl kadar sürebilir Sekel: İyileşen hastada sekel kalmaz Bebek botulismusu Bir enfeksiyondur 0-6 aylık bebeklerde görülür Oral yoldan sporlar alınır Sporlar barsakta vegetatif hale geçer Toksin salgılanır Toksin barsaktan emilirhastalık oluşur Genellikle Tip B sorumlu Çiğ bal tüketimi etiyolojide önemlidir Bebek botulismusu kliniği İlk bulgu: konstipasyon Emme güçlüğü, hipotoni Parasempatik aktivasyon: hipotansiyon, taşikardi Kusma refleksi kaybı Baş kontrolu kaybı Kas tonusunda azalma: floppy baby syndrome İdrar retansiyonu Bebek botulismusunda teşhis, tedavi ve prognoz Gaita: kültür ve toksin analizi Tekrarlayıcı sinir stimulasyonu: increment Antitoksin ve antibiyotik: ineffektif Destek tedavisi Botulism immun globulin(?) Tedavisiz spontan düzelme Haftalar- aylar içinde Yara botulismusu Clostridium sporları ile kontamine • Yara
• Crush injury • Abse
• Fraktür
• Cerrahi insizyon bölgesinde • En sık uyuşturucu kullananlarda ( IM,SC) gelişir Yara botulismusu özellikleri İn vivo toksin üremesi Sistemik absorbsiyonhastalık İnkubasyon: 4-14 gün Başlangıç: Görme bulanıklığı & bulber zayıflık Daha sonra: genel kas zayıflığı disartri, disfaji Pupil reaktivitesi: azalmış Gastrointestinal bulgu yok Yara botulismusu tedavi ve prognozu
Tedavi:
Yara debridmanı % 3 hidrojen peroksit Penicillin Yara içine antitoksin uygulaması Prognoz:
Ventilator gereksinimi Tip A>B>E İyileşme:haftalar aylar içinde Mortalite: %10 Sınıflandırılamayan vakalar Iatrojenik tip Inhalasyon tipi botulismus sendromu Erişkin tip gastrointestinal kolonizasyon İatrojenik tip Lokal botulinum enjeksiyonundan sonra sistemik etkiler Terapötik dozlarda kullanım Kas zayıflığı: yaygın Otonomik bulgular: görülebilir Lab: anormal tek lif EMG İnhalasyon tip botulismus sendromu
Maruziyet: aerosol halde botulism toksini Kaynak: bioterrorism, veteriner Latent süre: 12-80 saat Erken bulgu: disfaji, midriasis, oftalmoparezi Tedavi: Antitoksin: en erken sürede Solunum desteği Erişkin tip gastrointestinal kolonizasyon sendromu Bulgular :spor alımından 1-2 ay sonra Tipik botulismus bulguları Predispozan faktörler: • Aklorhidri • Kronik antibiyotik kullanımı • Gastrektomi / barsak ameliyatı Aylar- haftalar içinde gelişir Erişkin tip gastrointestinal kolonizasyon sendromu Teşhis: Kültür& toksin analizi, EMG Tedavi:Antitoksin ve antibiyotik:ineffektif Destek tedavisi Prognoz: Spontan iyileşme Botulismusun önlenmesi Konservelerin uygun ısı, basınç ve düşük pH da hazırlanması Sporlar: 100 0 C da 2 saat dayanır 120 0
Gıdada spor germinasyonunu engelleyen faktörler: Düşük pH< 4.6 Yüksek O
2 Düşük su oranı Toksin: 85 derecede 1 dakikada inaktive olur 0-1 yaş : bal yedirilmemelidir Botulismusun önlenmesi İmmunizasyon: Pentavalent toksoid aşı: rutin değil, risk altındaki lab. personeline uygulanır Hastalık immunizasyon bırakmaz! Botulinal toksin: iyileştirebilen zehir!!
FOKAL DİSTONİLER: blefarospams cervical distoni oromandibuler distoni facial-lingual distoni laringeal distoni writer’s cramp Botulinal toksin: iyileştirebilen zehir!!
İSTENMEYEN KASILMALAR: strabismus nistagmus kekemelik tension başağrısı lumbosakral ağrı kas spasmları spastik mesane akalazya
Botulinal toksin: iyileştirebilen zehir!!
İSTEMSİZ HAREKETLER: ses tremoru ekstremite tremoru baş tremoru palatal myoklonus hemifasial spasm tikler
Botulinal toksin: iyileştirebilen zehir!!
HASTALIK SEMPTOMLARI: parkinson cerebral palsy Bell’s palsy multiple sclerosis Botulinal toksin: iyileştirebilen zehir!!
KOZMETİK NEDENLER: kırışıklık tedavisi fasial asimetri koruyucu ptosis hiperhidrosis 1995-1999 Botulismus vakaları
1995 5 1996 19 1997 11 1998 8 1999 6 __________ Total 49 1995-1999 Botulismus vakaları
1995-99 526 gıda zehirlenmesi vakası Total vaka : 50808 Gıda zehirlenmesi : 526 (% 1.032) Botulismus vakası :49 (gıda zehirlenmelerinin % 9.31’i) Yüklə 95,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|