Øß Ã Ð Doğma, canım-varlığım qədər sevdiyim Azərbaycanım
Yüklə 192,59 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Øß Ã Ð Doğma, canım-varlığım qədər sevdiyim Azərbaycanım mənim qibləgahımdır Təsisçi: Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi və Nazirlər Kabineti www.serqqapisi.az Qiyməti 20 qəpik Gündəlik ictimai-siyasi qəzet qapısı Qəzet 1921-ci ildən çıxır Sayı: 126 (20.780) 10 iyul 2013-cü il, çərşənbə İyulun 9-da Naxçıvan Dövlət Universite- tində “Elektron Naxçıvan-8” elmi konfransı keçirilmişdir. Konfransdan əvvəl universitetin Elektron Kitabxanasının açılışı olmuşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti, akademik İbrahim Quliyev açılışı bildirən lenti kəsmiş, kitabxanada yaradılan şəraitlə tanış olmuşlar. Naxçıvan Muxtar Respublikasının rabitə və informasiya texnologiyaları naziri Rövşən Məmmədov elektron kitabxana haqqında məlumat vermişdir. Qeyd olunmuşdur ki, yenidənqurma işləri zamanı kitabxanada müasir surətköçürmə aparatı, elektron in- formasiya köşkü, əsas və ehtiyat server qu- raşdırılmış, 20 oxucu yeri yaradılmışdır. İlkin mərhələdə 50 kitabın elektron kataloqu və tam mətnli elektron versiyası hazırlan- mışdır. Bura müraciət edən hər bir oxucu elektron köşkdə qeydiyyatdan keçdikdən sonra kitab sifariş verə bilər. Sistem oxuculara kitabxananın elektron kataloqu ilə tanış ol- maq, sorğulara operativ cavab almaq və virtual sifariş vermək imkanı yaradır. Üç dildə hazırlanan www.e-kitab.ndu.nmr.az yeni internet saytı dünyadakı istənilən ki- tabxana ilə informasiya mübadiləsi aparmağa imkan verəcəkdir. Saytın “Kitabxana”, “Elek- tron kataloq”, “Bizimlə əlaqə” bölmələrində kitabxana ilə operativ əlaqə saxlamaq, elek- tron axtarış xidmətlərindən istifadə etmək, dövri mətbuatla tanış olmaq imkanı vardır. İnternet saytında kitablar haqqında biblio - qrafik məlumat və kitabların elektron vari- antları, “Media” bölməsində isə audiokitablar yerləşdirilmişdir. Qeyd olunmuşdur ki, bu gün informasi- ya-kommunikasiya texnologiyalarının kitab- xanalara tətbiq edilməsi kitabxana işinin keyfiyyətini, istifadəçiyə xidmət işinin sə- viyyəsini yüksəltməyə imkan verir. Müasir dövrdə elektron kitabxanalar informasiya re- surslarının sürətli və keyfiyyətli fəaliyyətinin təmin edilməsində, oxucuların informasiya tələbatının daha yüksək səviyyədə ödənil- məsində mühüm əhəmiyyət daşıyır. Naxçıvan Dövlət Universitetində elektron kitabxana sisteminin istifadəyə verilməsi də kitabxana xidmətinin forma və məzmunca yeniləşməsinə səbəb olmuşdur. Elektron kitabxana ilə tanışlıqdan sonra tədbir iştirakçıları universitetin Konservatoriya binasının foyesində elektronika, memarlıq və rəsm əsərlərindən ibarət sərgiyə baxmışlar. Sərgidə universitet tələbələri tərəfindən hazır - lanan və informasiya texnologiyalarının müx- təlif sahələrinə aid olan elektronika qurğuları, rəsm əsərləri, maket və memarlıq layihələri nümayiş etdirilmişdir. Sonra Naxçıvan Dövlət Universitetinin Konservatoriya binasının akt zalında “Elek- tron Naxçıvan-8” elmi konfransı öz işinə başlamışdır. Konfransda çıxış edən Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru, professor Saleh Mə- hərrəmov demişdir ki, Azərbaycanda infor- masiya cəmiyyətinin formalaşması sahəsində uğurlu tədbirlər həyata keçirilir. İnformasiya cəmiyyətinin inkişaf etdirilməsi sahəsində muxtar respublikamızda da bir sıra işlər gö- rülmüş, elektron kitabxanalar yaradılmış, internet xidmətindən istifadə yaxşılaşdırılmış, “İnformasiya təhlükəsizliyi problemləri”, “Elektron Naxçıvan” və digər bu kimi çox- saylı konfranslar keçirilmişdir. Bu gün “Elek- tron Naxçıvan-8” mövzusunda elmi kon- fransın keçirilməsi və universitetin Elektron Kitabxanasının istifadəyə verilməsi muxtar respublikada informasiya cəmiyyətinin in- kişafı istiqamətində həyata keçirilən tədbir- lərin davamıdır. Saleh Məhərrəmov muxtar respublikada informasiya-kommunikasiya texnologiyala- rının inkişafı sahəsində həyata keçirilən məq- sədyönlü tədbirlərə görə minnətdarlığını bil- dirmiş və “Elektron Naxçıvan-8” elmi kon- fransını açıq elan etmişdir. Tədbirdə Naxçıvan Dövlət Universitetində informasiya-kommunikasiya texnologiyala- rının inkişafından bəhs edən videomaterial nümayiş olunmuşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov 2005-ci ildən başlayaraq hər il Naxçıvan Dövlət Universitetində “Elektron Naxçıvan” möv- zusunda tədbirlərin keçirildiyini, bu gün sayca 8-ci “Elektron Naxçıvan” tədbirinin öz işinə başladığını qeyd etmiş, bu müna- sibətlə tədbirin bütün iştirakçılarını və qo- naqları salamlamış, təşkilatçılara təşəkkü- rünü bildirmişdir. Ali Məclisin Sədri demişdir: “Hər dövrün özünün inkişaf qanunauyğunluqları var. İyirmi birinci əsr elm və texnologiyalar əsridir. Bu, o deməkdir ki, elm olmasa, müasir hesablama, informasiya və kommu- nikasiya texnologiyaları yarana, tətbiq və inkişaf etdirilə bilməz. Öz növbəsində in- formasiya və kommunikasiya texnologiyaları da olmasa, elmi, bütövlükdə, cəmiyyəti irəli aparmaq, idarəetməni təkmilləşdirmək müm- kün deyil. Müasir dünyanın siyasi və iqtisadi mənzərəsinə nəzər salsaq, aydın görmək mümkündür ki, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarına üstünlük verən ölkələr irəli gedir və inkişaf edirlər. Artıq bu gün dövlətlərin qüdrəti və iqtisadi gücü müasir texnologiyalara yiyələnmək və onları tətbiq etmək gücünə əsaslanır”. Qeyd olunmuşdur ki, Azərbaycan infor- masiya-kommunikasiya texnologiyalarını in- kişaf etdirmək yolunu ötən əsrin 70-ci illə- rindən tutmuşdur. Ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycana rəhbər seçiləndən cəmi bir il sonra, 1970-ci il iyun ayının 24-də “Rabitə vasitələrinin vəziyyəti və gələcək inkişafı üzrə tədbirlər haqqında” Qərar qəbul etmişdir. Ölkəmiz informasiya-kommunika- siya texnologiyalarının inkişafı üçün, ilk növbədə, bu qərara borcludur. Həmin qərardan sonra Azərbaycanın rabitə və kommunikasiya sektorunda əsl intibah baş vermişdir. Bu dövrdə ulu öndərimizin himayəsi ilə Kiber- netika İnstitutu, Kosmik Tədqiqatlar Mərkəzi yaradılmış, mikrosxemlərin, hesablama tex- nika və avadanlıqlarının istehsalı ilə məşğul olan yeni sənaye müəssisələri işə salınmış, ilk dəfə olaraq orta məktəblərə kompyuterlərin verilməsi həyata keçirilmiş, elektronika, av- tomatika və hesablama texnikası üzrə gənc mütəxəssislər yetişdirilmişdi. Ali Məclisin Sədri Azərbaycanda rabitənin, elektron avadanlıqları və telekommunikasiya texnologiyaları sahəsinin daha geniş inkişa- fının ümummilli liderimizin ali hakimiyyətə ikinci dəfə qayıdışından sonra mümkün ol- duğunu bildirərək demişdir: “Möhtərəm Heydər Əliyev tərəfindən 2003-cü il fevralın 17-də “Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya tex- nologiyaları üzrə Milli Strategiya”nın qəbul olunması ölkəmizin dünya informasiya və elektron mühitinə inteqrasiyasını daha da sürətləndirmiş, Azərbaycan qlobal informasiya məkanında layiqli yer qazanmışdır. Bu gün ulu öndərimizin daim üstün isti- qamət verdiyi inkişafın müasir texnologiya- ların tətbiqi vasitəsi ilə həyata keçirilməsi yolu Azərbaycanda uğurla davam etdirilir. Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin prezi- dent seçildikdən sonra 2003-cü ildə ilk xarici səfərinə Cenevrədə keçirilən informasiya cə- miyyəti üzrə dünya sammitində iştirakla baş- laması və Azərbaycanda informasiya-kom- munikasiya texnologiyalarının inkişafını neft- dən sonra prioritet sahə elan etməsi qarşıya konkret vəzifələr qoymuşdur. Bu vəzifələrin icrası və həyata keçirilən dövlət proqramları nəticəsində elektron hökumətin yaradılması, biliklərə əsaslanan iqtisadiyyatın təşəkkülü və informasiya təhlükəsizliyi istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. Cari ildə Azər- baycanın ilk telekommunikasiya peykinin orbitə çıxarılması və 2013-cü ilin ölkəmizdə “İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları ili” elan edilməsi bu sahənin inkişafına dövlət səviyyəsində göstərilən diqqətin daha bir ifadəsidir. Ölkə rəhbəri hörmətli İlham Əliyev demişdir: “İnformasiya-kommunikasiya tex-
“Naxçıvan Muxtar Respublikasında in- formasiya-kommunikasiya texnologiyaları sosial-iqtisadi inkişafda əsas hərəkətverici qüvvədir. Bütün sahələrdə müasir texnolo- giyaların gücündən səmərəli istifadə olunur. Muxtar respublika blokada şəraitində yaşayır. Ancaq buna baxmayaraq, informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının son nai- liyyətlərinin tətbiqi nəticəsində informasiya blokadası aradan qaldırılmış, ucqar dağ kənd lərində belə, dünyanın istənilən ölkəsi ilə telefon və genişzolaqlı internet əlaqələri yaradılmışdır”, – deyən Ali Məclisin Sədri bildirmişdir ki, son illər muxtar respublikada telekommunikasiya infrastrukturu müasir- ləşdirilmiş, əhaliyə, müəssisə və təşkilatlara göstərilən rabitə xidmətlərinin səviyyəsi yüksəldilmiş, Naxçıvan şəhərində, Şərur və Sədərək rayonlarında 3-cü nəsil tele- kommunikasiya sistemləri quraşdırılmışdır. Hazırda bu sistem mövcud telefon is - tifadəçilərinin 60 faizinə xidmət edir.
2 İran İslam Respublikasından daxil olmaqla Türkiyənin telekommunikasiya şəbəkəsinə qoşulan 134 kilometrlik yeraltı optik xəttin tikintisi hesabına avtomat telefon stansiya- larının 90 faizi fiber-optik bağlantılarla təmin edilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikasında həyata keçirilən geniş quruculuq tədbirləri də yeni texnologiyalara, o cümlədən kom - pyuterləşməyə olan tələbatı xeyli artırmışdır. Hazırda muxtar respublika əhalisində 87 mindən artıq kompyuter vardır. İnternetdən istifadə edənlər isə muxtar respublika əhali- sinin 81 faizini təşkil edir. Ali Məclisin Sədri demişdir: “Muxtar res- publikada bank-maliyyə, gömrük, vergi, sə- hiyyə, təhsil, mədəniyyət və sosial təminat sahələrində də informasiya texnologiyalarının imkanlarından geniş istifadə olunur. Məmməd Səid Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Res- publika Kitabxanasında, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzində elektron kitabxanalar yaradılmış, Naxçıvan Dövlət Universitetinin Elektron Kitabxanasında ən müasir avadanlıqlar tətbiq olunmuşdur. Cari ildə Məhdud Fiziki İm- kanlılar üçün Naxçıvan Regional İnformasiya Mərkəzində xüsusi proqram təminatı əsasında audiokitabxana və elektron kitabxana xid- mətləri istifadəyə verilmişdir. Həyata keçirilən tədbirlər bizi informasiya cəmiyyətinin for- malaşmasına xeyli yaxınlaşdırmışdır. Elektron hökumətin qurulması istiqamətində ardıcıl tədbirlər görülür. Bu tədbirlər dövlət orqan- larının fəaliyyətində səmərəliliyin artırılmasına, dövlət orqanları ilə vətəndaşlar arasında əla- qələrin daha sıx şəkildə qurulmasına, insanların informasiyaya olan tələbatının daha dolğun ödənilməsinə şərait yaradır. Muxtar respub- likada 74 dövlət orqanı üçün internet səhifəsi hazırlanaraq qlobal şəbəkədə yerləşdirilmiş, 34 dövlət orqanı tərəfindən göstəriləcək elek- tron xidmətlərin reqlament ləri təsdiq edilmiş, “Elektron hökumət” portalı yaradılmışdır. İnformasiya-kommunikasiya texnologiya- ları bilik, zəka və intellekt tələb edən sahədir. Bu sahənin inkişafı həm də ölkənin intellektual və elmi potensialının vacib göstəricilərindən biridir. Bu amil əsas götürülərək muxtar res- publikanın təhsil müəssisələrinin yeni nəsil informasiya texnologiyaları ilə təminatına da xüsusi diqqət yetirilir. Hazırda ümumtəhsil məktəblərində 3183 kompyuter və 500 elektron lövhə, ali təhsil müəssisələrində isə 600-ə yaxın kompyuter və 52 elektron lövhə vardır. Azərbaycanda və onun Naxçıvan Muxtar Respublikasında informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsinin inkişafı ardıcıl xa- rakter daşıyır. Lakin görülən işlər son hədd deyil. Bu iş daha da gücləndirilməlidir. Çünki informasiya texnologiyaları daim inkişafdadır. Bu isə, öz növbəsində, mövcud sahədə yeni- ləşməni, müasir dünyada gedən proseslərdən geri qalmamağı tələb edir”. Ali Məclisin Sədri “Elektron Naxçıvan-8” elmi konfransının faydalı olacağına, qeyd olunan sahədə yeni istiqamətlər müəyyən- ləşdirəcəyinə əminliyini bildirmişdir. Elmi konfransda Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti, akademik İbrahim Quliyev, Azərbaycan Respublikası rabitə və informasiya texnologiyaları nazirinin müavini İltimas Məmmədov, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya Texnolo- giyaları İnstitutunun direktoru, akademiyanın müxbir üzvü Rasim Əliquliyev, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Təhsil Sisteminin İnformasiyalaşdırılması İdarəsinin rəisi Samir Məmmədov çıxış edərək ölkəmizdə infor- masiya-kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı istiqamətində həyata keçirilən təd- birlərdən danışmışlar. Qeyd olunmuşdur ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında da bu sa- hənin inkişafı, əldə edilən nailiyyətlər və keçirilən elmi konfranslar beynəlxalq infor- masiya cəmiyyətinə inte qrasiya baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Konfransın gedişində Türkiyə Respubli- kasının Qars Qafqaz, İspaniyanın Santiaqo de Kompostela, Rusiyanın Penza Dövlət universitetləri, Avstriyanın “Əldə etmək və saxlamaq” Assosiasiyası, Almaniyanın Leyp- siq Tədqiqi Elmlər Universiteti və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya Tex- nologiyaları İnstitutu ilə videobağlantılar yaradılmışdır. Sonda Naxçıvan Dövlət Universitetinin İncəsənət fakültəsinin müəllim və tələbələri konsert proqramı ilə çıxış etmişlər. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri “Elektron Naxçıvan-8” elmi konfransının iştirakçıları ilə xatirə şəkli çəkdirmişdir.
“Nuhçıxan” MMC-nin əməkdaşı Onur Qaraxan söhbətində qeyd etdi ki, əvvəllər Naxçıvana, sadəcə, turist kimi səfərlər edərdik. Bu bölgədə özəl bölməyə, sahibkarlıq fəaliy- yətinə yaradılan şəraiti görüb biz də investisiya qoymaqla yeni bir istehsal sahəsi yaratmaq qərarına gəldik. 2012-ci ilin may ayında müəssisə üçün ayrılmış binada əsaslı təmir və yenidənqurma işlərinə baş- lanıldı. Təqribən, bir il müddətində inşaat işləri başa çatdırıldı. Layihəyə uyğun tikilən üçmərtəbəli binada istehsal sexləri, xammal və hazır məhsulların saxlanılması üçün anbar, laboratoriya, yeməkxana, inzibati və digər yardımçı otaqlar istifadəyə verilmişdir. Ümumilikdə, müəssisə üçün ayrılmış binanın yenidən qu- rulmasına və müasir texnoloji ava- danlıqların alınmasına 2 milyon manat vəsait sərf olunmuşdur. Müəssisədə tibb vasitələrinin is- tehsalı, yuyucu, təmizləyici maddələr və plastmas taraların istehsalı sahəsi fəaliyyət göstərir. Türkiyə istehsalı olan müasir texnoloji avadanlıqlar quraşdırılmış müəssisədə istehsal prosesi avtomatlaşdırılmışdır. Tür- kiyə, Fransa, Almaniya, İsveçrə və Rusiya Federasiyasından idxal olunan xammal reseptə uyğun olaraq, ayrı- ayrı çənlərdə qarışdırılıb hazırlanır və istehsal xəttinə buraxılır. Kom - pyuterlə idarəetmə mərkəzi ilə təmin olunmuş avadanlıqlarda verilmiş si- farişə uyğun hazır məhsul 500, 750 və 1 litrlik, digər istehsal xəttində isə 5 litrlik taralarda qablaşdırılır. Müəssisədə tibb sahəsi üçün al- dehidli alətdezinfeksiyaedici, etil spirti, ultrasəs müayinə üçün jele, təmizləyici və alətdezin- feksiyaedici məhlul və digər tibbi vasitələr istehsal olunur. Yuyucu və təmizləyici mad- dələr istehsalı sahəsində isə “İnci” saç şampunları və kre- mi, “Cəvahir” qab şampunları, kafel, metlax və taxta döşə- mələr üçün səth təmizləyiciləri, “Ulduz” şüşətəmizləyici, “Təravət” havatəravətləndirici, “Sədəf” maye sabun və sair, ümumilikdə, 3 növdə 25 çeşiddə məhsul istehsal olunur. İstehsal gücü saatda 1600 ədəd 500, 750 qramlıq və 1 litrlik, 400 ədəd 5 litrlik taralar olan yuyucu və təmiz- ləyici maddələr istehsalı sahəsində və saatda 250 ədəd plastmas taralar istehsalı sahəsində tələbata uyğun olaraq məhsul istehsal edilir. İstehsal olunan məhsul Naxçıvan Muxtar Respublikası Standartlaşdırma, Met- rologiya və Patent üzrə Dövlət Ko- mitəsində qeydiyyata alınmış “Nuh- çıxan” əmtəə nişanı ilə satışa çıxarılır. Burada müasir avadanlıqlarla təchiz olunmuş laboratoriya fəaliyyət göstərir ki, bu da istehsal olunan məhsulun keyfiyyətlə hazırlanma- sında mühüm şərtdir. Müəssisəyə daxil olan xammal və hazır məhsul həmin laboratoriyada analizdən ke- çirildikdən sonra satışa çıxarılır. İs- tehsal olunan məhsulun vaxtında və keyfiyyətlə ticarət obyektlərinə çatdırılması da diqqət mərkəzində saxlanılmış, müəssisəyə 2 ədəd av- tomaşın alınmışdır. Naxçıvanda yeni istehsal müəssisəsi fəaliyyətə başlayıb Naxçıvan Muxtar Respublikasında əlverişli sahibkarlıq və biznes mühitinin formalaşması xarici iş adamlarının da bölgəmizə investisiya yatırmaqla yeni istehsal sahələri yaratmasına səbəb olmuşdur. Belə müəssisələrdən biri də Naxçıvan şəhərindəki Şəhriyar 1 ünvanında fəaliyyətə başlayan “Nuhçıxan” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətidir. - Kərəm HƏSƏNOV 3
Hər bir ölkənin əhalisinin sağlamlıq sə- viyyəsi ətraf mühitin qorunmasından əhə- miyyətli dərəcədə asılıdır. Ona görə də mux- tar respublikamızda əhalinin sağlamlığının mühafizəsinə və möhkəmləndirilməsinə yö- nəldilmiş ardıcıl və genişmiqyaslı tədbirlər daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Yay fəs- linin isti günlərini yaşadığımız bir vaxtda isə bu məsələ xüsusi aktuallıq kəsb edir. Özünəməxsus qayğıları olan bu fəsildə in- sanlar Günəşin yandırıcı şüaları ilə yanaşı, həm də qida zəhərlənmələrindən qorunmağa çalışırlar. Çünki bu fəsildə ərzaq məhsulları daha tez keyfiyyətini itirir, nəticədə, insan- ların sağlamlığı üçün təhlükə yaranır. Qeyd etmək lazımdır ki, yeyinti məhsul- larının keyfiyyətinə təsir edən bir çox amillər mövcuddur. Bu baxımdan onların keyfiyyət göstəriciləri dəqiq təyin olunmalı, məhsulların daşınması, lazımi şəraitdə saxlanması, qab- laşdırılması, markalanması, etiketlənməsi zamanı müvafiq dövlət standartlarının və normativ-texniki sənədlərin tələblərinə əməl olunmalıdır. Yeyinti məhsullarının keyfiy- yətinə və təhlükəsizliyinə nəzarət Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadi İnkişaf Na- zirliyinin Antiinhisar siyasəti və istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi şöbəsi və “İstehlak Mallarının Ekspertizası Mərkəzi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti tərəfindən həyata keçirilir. Nazirliyin aidiyyəti şöbəsi tərəfindən yerli istehsal və idxal məhsullarından nü- munələr götürülərək mərkəzin laboratori- yasında analiz edilir. Təkcə cari ilin birinci yarısı ərzində 588 halda idxal, 1179 halda yerli istehsal məhsulları laboratoriya ana- lizlərindən keçirilmişdir. Qida zəhərlənmələrindən qorunmaq üçün vətəndaşlar da bir sıra profilaktik tədbirlərə riayət etməli, istehlakçı kimi hüquqlarını bilməli, öz sağlamlıqlarını qorumağın qay- ğısına qalmalıdırlar. Məhz bu səbəbdən gündəlik qida rasionumuzda mühüm yer tutan bir neçə ərzaq məhsullarının daşınması, saxlanması və satışı zamanı tələb olunan xüsusi norma və qaydalar haqqında isteh- lakçıların maarifləndirilməsi vacibdir. İs- tehlakçılar yay fəslində hər hansı ərzaq məhsulunu alarkən, ilk növbədə, həmin məhsulun saxlanma şəraitinə və xüsusən istehlak müddətinə diqqət etməlidirlər. Yay mövsümündə zəhərlənmələrin əksə- riyyəti tez xarab olan ərzaq və kənd təsərrüfatı məhsulları ilə bağlı olur. Bu sırada mühüm yerlərdən birini quş əti məhsulları tutur. Məhz buna görə də dondurulmuş quş əti məhsulla- rının istehlakı zamanı məhsulun qablaşdırıl- masına, satıldığı şəraitin gigiyenik normalara uyğunluğuna və xüsusən də saxlanıldığı tem- peratur rejiminə diqqət yetirilməlidir. Bütün bunlarla yanaşı, istehlakçılara quş əti məhsulları alıb istifadə edərkən aşağıdakı qaydalara da əməl etmələri tövsiyə olunur: – məhsulu alarkən qablaşma üzərindəki saxlama müddətinə diqqət edilməlidir; – çiy quş əti müsbət 4 dərəcədən aşağı temperaturda saxlanılmalıdır; – quş ətinin donu otaq temperaturunda yox, soyuq axar suda və ya mikrodalğalı sobada açılmalıdır; – təzə quş ətini temperatur rejiminə uyğun olaraq, soyuducuda 1-2 gün, dondurucu kamerada 6-9 ay saxlamaq mümkündür. Yumurta da tez xarab olan məhsullar sı- rasına daxil olduğundan izotermik nəqliyyat vasitələrində mövcud qaydalara uyğun da- şınmalı, 0 dərəcədən müsbət 20 dərəcəyədək temperaturda, 85-88 faiz nisbi rütubətdə sax- lanmalıdır. Yumurtanı sərin, təmiz və quru yerdə, iyi olmayan məhsullarla bir yerdə saxlamaq məsləhətdir. Pərakəndə ticarət şə- bəkələrində optimal şəraitdə yumurtanın sax- lanma müddəti yaz-yay mövsümündə 3 gün, payız-qış mövsümündə 6 gün ola bilər. Kolbasa məhsulu da tez xarab olan məh- sullar sırasındadır. Bu səbəbdən həmin məhsulu istehlak edərkən diqqətli olmaq tələb olunur. Kolbasaların daşınması zamanı üstüörtülü nəqliyyat vasitələrindən istifadə olunmalı, bişirilmiş – hisə verilmiş kolbasalar 0 dərə- cədən müsbət 12 dərəcəyədək temperaturda asılmış vəziyyətdə 15 sutka, qablaşdırılmış kolbasalar 0 dərəcədən müsbət 4 dərəcəyədək temperaturda 1 ay, mənfi 7 dərəcədən mənfi 9 dərəcəyədək temperaturda 4 ay, dilimlərə doğranıb vakuum altında polimer müşəmbədə qablaşdırılan kolbasalar 5 dərəcədən 8 dərə- cəyədək temperaturda 8 sutka, 12 dərəcədən 18 dərəcəyədək temperaturda 6 sutka sax- lanmalıdır. Bişmiş kolbasalar müəssisədə və ya ticarət şəbəkəsində asılmış vəziyyətdə 0 dərəcədən müsbət 8 dərəcəyədək temperaturda saxlanılmalıdır. Yaz-yay aylarında açıq şəraitdə satışı həyata keçirilən kolbasa məhsulları is- tehlak oluna bilməz. Ayran, kəsmik, xama, dondurma, qaymaq, pendir, qatılaşdırılmış şəkərli süd konservləri, qatıq kimi süd və süd məhsullarının daşın- ması, saxlanması şəraitinə də ciddi diqqət yetirilməlidir. Ayran içkisi izotermik yük avtomobillə- rində və ya avtorefrijatorlarda mövcud qay- dalara uyğun daşınmalı, sanitar qaydalara riayət etməklə müsbət 2-6 dərəcə tempera- turda saxlanmalıdır. Texnoloji prosesin qur- tardığı andan etibarən saxlama müddəti qazlaşdırılmış ayran üçün ən çox 7 sutka, qazlaşdırılmamış ayran üçün isə ən çox 2 sutka müəyyən olunmuşdur. Kəsmik bütün növlərdə olan nəqliyyat vasitələrində tez xarab olan məhsullara uyğun qaydalara əsasən daşınmalı, sanitar qaydalara riayət etməklə müsbət 8 dərəcədən yuxarı olmayan temperaturda, texnoloji proses qurtardığı andan etibarən ən çox 36 saat, o cümlədən istehsalçı müəssisədə ən çox 18 saat saxlanmalıdır. İstehlakçılar bu məhsulları alarkən saxlanma şəraitinə, is- tehlak müddətinə diqqət etməlidirlər. Yayın gəlişi ilə əlaqədar tələbatın artdığı dondurma məhsulunun da keyfiyyətinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Dondurma soyudulan avtorefrijatorlarda və ya izotermik nəqliyyat növü üçün qüvvədə olan qaydalara uyğun daşınmalı, bu zaman məhsulun temperaturunun mənfi 12 dərəcədən yüksək olmaması təmin edilməlidir. Ticarət şəbəkələrində dondurmanın satış müddəti mənfi 24 dərəcədən yüksək ol- mayan temperaturda 20 sutka, mənfi 18 də- rəcədən yüksək olmayan temperaturda 10 sutka, mənfi 12 dərəcədən yüksək olmayan temperaturda 2 sutkadan artıq olmamalıdır. Dondurma məhsulunun saxlanıldığı dondu- rucularda başqa məhsul saxlanıla bilməz. Qaymaq sanitariya qaydalarına əməl et- məklə süd emalı müəssisələrinə göndərilənə qədər müsbət 10 dərəcədən yüksək olmayan temperaturda, süd çənlərinin, vannalarının içərisində xüsusi olaraq ayrılmış yerlərdə 20 saatdan çox olmayaraq saxlanılmalıdır. Qaymağın balıq, hisə verilmiş məmulatlar, meyvə, tərəvəz və spesifik iyə məxsus digər yeyinti məhsulları ilə birlikdə saxlanmasına, daşınmasına və satılmasına yol verilmir. Pendir məhsulu üstü brezent və ya onu əvəz edən digər materialdan hazırlanan üz- lüklərlə örtülmək şərtilə üstüaçıq avtoma- şınlarda temperatur rejiminə əməl olunmaqla daşınmalıdır. Bu məhsul istehsalçı müəssi- sədə, ticarət şəbəkəsində, ictimai-iaşə müəs- sisələrində havanın nisbi rütubəti 80 faizdən artıq olmamaqla, müsbət 8 dərəcədən yuxarı olmayan temperaturda duz məhsulunun içə- risində saxlanmalıdır. Pendir spesifik iyə məxsus digər yeyinti məhsulları ilə bir ka- merada saxlanıla bilməz. Yay fəslində açıq şəraitdə keyfiyyət gös- təriciləri məlum olmayan məhsulları istehlak etmək təhlükəlidir. Qatılaşdırılmış şəkərli süd konservlərinin 0 dərəcədən müsbət 10 dərəcəyədək tem- peraturda saxlama müddəti ən çox 12 aydır. Qatıq isə istehsal edildikdən sonra ən çox 18 saat saxlanıla bilər. Ərzaq məhsullarının keyfiyyətinə diqqət günün tələbidir Deməli, bunun üçün də dövlətimiz böyük vəsait sərf edir. Əsas məqsəd isə insan- ların sağlamlığını təmin etmək, ekoloji cəhətdən saf və təmiz mühitdə yaşam tərzinə nail olmaqdır. Bunun əhəmiyyətini dərk edən insanlar da yaşıl- laşdırma tədbirlərində fəal iş- tirak edir, bu sahədə qüvvə- lərini əsirgəmirlər. Muxtar res- publikamızda artıq neçə illər- dir ki, ənənəvi qaydada keçi- rilən iməciliklərdə insanların mütəşəkkillik nümayiş etdir- məsi, əsl vətəndaşlıq fəallığı göstərməsi onların bu xeyirxah işə necə önəm verdiklərinin göstəricisidir. Muxtar respublikamızın bütün bölgələrində olduğu kimi, Şərur rayonunda da ya- şıllaşdırma tədbirləri məq- sədyönlü şəkildə həyata ke- çirilir. Rayonda yaşıllıq əra- ziləri getdikcə genişlənir. Böl- gədə yeni meyvə bağlarının salınmasına diqqət artırılır. Çünki iqtisadi baxımdan da bu bağlar müstəsna əhəmiyyət kəsb edir. Püsyan kəndi əra- zisindəki 40, Dəmirçi kəndi ərazisindəki 35 hektarlıq mey- və bağları bu il məhsul ver- mişdir. Ümumiyyətlə, hazırda Şərurda 1000 hektara yaxın meyvə bağı mövcuddur ki, təkcə ötən il həmin bağlardan 17 min 971 ton məhsul də- rilmişdir. Bağların sahəsi il- bəil genişləndirilir. 2012-ci ildə də rayon ərazisində 11,5 hektar sahədə yeni bağ sa- lınmış, 45 hektar sahədə bərpa işləri aparılmışdır. İl ərzində 24 min 438 ədəd meyvə, 21 min 150 ədəd meşə ağacı, 5 min 290 ədəd gül kolu, 3 min 50 ədəd dekorativ ağac olmaqla, ümumilikdə, 53 min 928 ədəd ting və gül kolu əkilmiş, yaşıllıqların suvarıl- ması diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. larının salınması və meşəbərpa işləri cari ildə də uğurla davam etdirilmişdir. Gümüşlü kən- dindəki 8 hektarlıq bağ uzaq- dan diqqəti cəlb edir. Bura 650 ədəd cəviz, 4800 ədəd digər meyvə tingləri, 300 ədəd çinar, 12 ədəd palıd və 530 ədəd həmişəyaşıl ağaclar əkil- mişdir. Ələkli kəndinin ya- xınlığında 1,2 hektarlıq ərazidə bu il meyvə bağı salınmışdır. Yüksək aqrotexniki səviyyədə qulluq edildiyindən 650 ədəd tingin hamısı tutmuşdur. Tut Şərurun qədim meyvə ağaclarından biridir. Bu ilin yazında Yuxarı Daşarx kən- dindəki Arpaçay sahilində 2 hektarlıq ərazidə tut bağı sa- lınmışdır. Sahəyə 800 ədəd tut tingi basdırılmışdır. Yeri gəlmişkən onu da deyək ki, bu il həmçinin Cəlilkənd-Də- mirçi kəndləri arasındakı 6 kilometrlik magistral yol kə- narlarına da 1500 ədəd tut tingi əkilmişdir. Yuxarı Da- şarx-Xanlıqlar kəndləri ara- sındakı 6,5, Xanlıqlar-Püsyan kəndləri arasındakı 7 kilo- metrlik yol kənarlarının hə- rəsinə isə 2000 ədəd meyvə tingləri əkilib ərsəyə gətiril- mişdir. Ötən aylar ərzində ra- yon ərazisində 2500 ədəd iydə, 800 ədəd meşə ağacı torpağa basdırılmış və 3,4 hektar sahədə meşəbərpa iş- ləri görülmüşdür. Şərur şə- hərinin park və xiyabanları 15 min 500, Dizə-Gümüşlü arasındakı yol kənarları isə 13 min 600 ədəd 8 növ gül şitili ilə bəzədilmişdir. Ümu- miyyətlə, cari ilin birinci ya- rısında bölgədə yeni salınmış 11,2 hektarlıq bağa 8442 ədəd meyvə tingi, Naxçıvan-Sə- dərək magistralının Şərur ra- yonu ərazisindən keçən 19,5 kilometrlik yol kənarlarına 8800 ədəd meşə ağacı və müxtəlif meyvə tingləri əkil- miş, 29100 ədəd 8 növ gül şitili basdırılmışdır. kişaf etdirilməsi qayğısına da qalınır. Hazırda rayonda cəmi 73 hektar sahədə üzüm bağı vardır ki, bu da potensial im- kanlardan çox aşağıdır. Odur ki, üzümçülüyün təbliğinə diq- qət artırılmışdır. Bunun nəti- cəsidir ki, yazda fərdi təsər- rüfatlarda 50 mindən artıq üzüm çiliyi basdırılmışdır. Bu da öz bəhrəsini növbəti illərdə göstərəcək, yeni üzüm bağla- rının salınmasında böyük rol oynayacaqdır. Dövlətimizin yaratdığı şə- raitdən ayrı-ayrı insanlar da lazımınca bəhrələnərək şəxsi bağ-bağat salır, bu sahə ilə daha ciddi məşğul olmağa maraq göstərirlər. Rayonun Yuxarı Daşarx, Danyeri, Xan- lıqlar, Vərməziyar, Şəhriyar, Püsyan, Dəmirçi və başqa kəndlərində yeni meyvə bağ- larının salınmasına təşəbbüs göstərən zəhmətsevər insan- ların işi, sözün həqiqi məna- sında, təqdirəlayiqdir. ...Şərur-Naxçıvan magistral yolunun sağında, Xanlıqlar kəndinin ərazisində səliqə ilə əkilmiş müxtəlif meyvə ağac- ları nəzərdən yayınmır. 7 hek- tarlıq sahədə ərsəyə gətirilmiş ağaclar göz oxşayır. Ötüb-ke- çən maşınların pəncərəsindən görünən yamyaşıl bağ-bağat insanda xoş duyğular oyadır. Bu gözəlliyi yaradan bağban Ədalət Quliyevdir. Ədalətin ana torpağa vur- duğu naxışlar əkdiyi ağaclar, calaq etdiyi tinglər, yetişdirdiyi güllər, çiçəklərdir. Onlara əl- lərinin və qəlbinin hərarətini verir Ədalət. Hər ağaca və tingə fərdi yanaşır, onun su- varılmasını və becərilməsini, zərərvericilərə və xəstəliklərə qarşı mübarizəni vaxtlı-vax- tında aparır. Ədalət təbiətin vurğunudur. Amma söz dü- şəndə deyir ki, bağbanlıqda vurğunluq azdır, gərək bu pe- şənin zərgəri olasan. Ədalət bağçılığa dair ki- tablar, jurnallar oxuyur, bili- yini, təcrübəsini getdikcə zənginləşdirir. luğunda isə Ramiz Həsənov 5 hektarlıq meyvə bağı sal- mışdır. Yaz-payız onu da baş- başa vermiş qollu-budaqlı ağaclar arasında görmək olar. Saldığı bağdan mənəvi ra- hatlıq tapan bağban Ramiz bu barədə söhbət düşəndə fərəh hissi keçirdiyini də giz- lətmədi: – Dünyada savab iş çoxdur: su çəkmək, yol sal- maq, körpü tikmək... Bu si- yahını istənilən qədər uzat- maq olar. Ağac əkmək də xeyirxah əməl sayılır. 4-5 il bundan əvvəl pay torpağımda meyvə bağı salmaq fikrimi reallaşdırdım. Bu istəyim ra- yonun müvafiq orqanları tə- rəfindən də məmnunluqla qarşılandı və söz verdilər ki, bunun üçün hər cür köməklik göstəriləcəkdir. Və belə də oldu. Ərazidə salınan bağın su təminatı dövlətimiz tərə- findən qısa bir zamanda həll olundu. Bundan ruhlanaraq meyvə bağımın sahəsini bir qədər də genişləndirdim. Ötən ilin payızında bağın aşağı hissəsindəki sahədə daha 150-200 meyvə tingi əkmişəm. Doğrusu, gördü- yüm işdən zövq alıram. İs- təyirəm ki, Şərur-Naxçıvan yolundan ötən saysız-hesab- sız insanlar da bu bağdan zövq alsınlar. Həm də yoldan ötənləri dadlı-tamlı, ləzzətli meyvələrə qonaq edirəm. Axı varlığa nə darlıq? Alıcı da həmişə başımın üstündə olur. Bəzən də məhsulumu Şərur və Naxçıvan şəhərlərində təş- kil olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının satışı yarmar- kalarına çıxarıram. Allah bə- rəkət versin, qazancım istə- nilən qədərdir. Yeri gəlmiş- kən, onu da deyim ki, “2012- 2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçili- yin inkişafı üzrə Dövlət Pro - qramı” əl-qolumu daha da açıb, meyvəçiliyə həvəsimi birə-on qat artırıb. Təbii ki, torpaqla ülfət bağlasan, cəfa çəksən, səfa görərsən. Mənim üçün bundan böyük xoşbəxt- lik yoxdur. Xoşbəxtliyin açarı isə torpaqdadır.
-
Ana torpağa vurulan naxışlar Şərurda meyvə bağlarının sahəsi genişlənir D üzgün ekoloji siyasətin bəhrələri muxtar respublika- mızda da qabarıq hiss olunur. Son illərdə doğma di- yarımızda 100 hektardan artıq yeni meyvə bağları, meşə mas- sivləri, yaşıllıq zolaqlarının yaradılması, yüz hektarlarla sahədə meşəbərpa işlərinin aparılması bunun parlaq təzahürüdür. Bu yaşıllıqların fonunda muxtar respublikamızda həyata ke- çirilən misilsiz tikinti-quruculuq işləri daha füsunkar və diq- qətçəkici görünür. Təqdirəlayiq haldır ki, tikilib istifadəyə verilən hər bir obyektin həyətində, ətrafında geniş abadlıq və yaşıllaşdırma tədbirləri görülür. Bu isə regionumuzda yaşıl- laşdırma işlərini quruculuq tədbirlərinin tərkib hissəsi kimi səciyyələndirməyə əsas verir. Ticarət, məişət və digər xidmət sahələrində istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin Antiinhisar siyasəti və is- tehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi şöbəsi tərəfindən təmin edilir. Muxtar respublika ərazisində ərzaq mallarının pərakəndə satışını həyata keçirən ticarət və xidmət ob- yektlərində istehlak etdiyiniz hər hansı bir ərzaq məhsulunun satışı və xidmət zamanı hüquqlarınız pozulduğu halda Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin Antiinhisar siyasəti və istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi şöbəsinin (036) 545-96-91, (036) 545-75-38 nömrəli telefonlarına zəng vura bilərsiniz. Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin mətbuat xidməti 4 İtmişdir Alməmmədov Qiyamət Salamat oğlunun adına olan “Qartal” kooperativinin sənədləri itdiyindən etibarsız sayılır. * * * Babək rayonunun Payız kənd sakini Qasımov Fuad Nur əli oğlunun adına verilmiş MV 023077 nömrəli Azər- baycan Respublikası Müharibə Veteranının vəsiqəsi itdiyin- dən etibarsız sayılır .
Məhəmməd Həsənov ailəsi ilə birlikdə Vəfa və Sədaqət Əsgərovalara, anaları
vəfatından kədərləndiyini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verir. Naxçıvan Muxtar Respublika Xəstəxanasının Şüa-diaqnostika şöbəsinin müdiri Qoçəli Dünyamalıyev professor Bahadur Baxşıyevə, əzizi akademik
vəfatından kədərləndiyini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verir. Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun rektorluğu və institutun kollektivi iş yoldaşları Həsənalı Eyvazlıya, qardaşı
vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər. Kəngərli Rayon Elektrik Şəbəkəsinin direktoru İsmixan Nağıyev və şəbəkənin kollektivi iş yoldaşları Famil Həsənova, qardaşı
KAMİLİN vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər. Biləv Su Elektrik Stansiyasının direktoru Sahib Zeynalov və stansiyanın kollektivi iş yoldaşları Xaqani Cəfərova, atası
vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər.
Naxçıvan Diaqnostika-Müalicə Mər- kəzində ürək-damar xəstəliklərində tətbiq edilən bütün müasir cərrahi əməliyyatların müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsi üçün lazımi şərait yaradıldığından müayinə və müalicə işinin səmərəliliyi get-gedə artır. Cərrahi müdaxilələr peşəkar mütə- xəssislər tərəfindən və ən yeni avadan- lıqlarla təchiz edilmiş əməliyyatxanalarda aparılır. Əməliyyatların aparılmasında Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası Kardioloji Mərkəzinin həkim briqadasının böyük rolu vardır. Mərkəz ilə əməkdaşlığın başlandığı 2007-ci ildən bəri anadangəlmə və sonradan qazanılan ürək qüsurları ilə bağlı 390 xəstə üzərində cərrahi əməliy- yatlar aparılmış, 200 xəstəyə stend qo- yulmuş, minə yaxın xəstəyə isə angio - qrafiya və angioplastika kimi müayinə və müalicə üsulları tətbiq olunmuşdur. Növbəti səfər isə bu il iyulun 1-dən 8- dək davam etmişdir. Həmin müddətdə Kardioloji Mərkəzin rəhbəri, ürək və damar cərrahı Rəşad Mahmudovun başçılıq etdiyi 26 nəfərlik əməliyyat briqadası Naxçıvan Diaqnostika-Müalicə Mərkə- zində ürəyin işemik xəstəliyi, qazanılmış ürək qüsurları, anadangəlmə ürək qüsurları, aorta və digər arteriyaların xəstə likləri kimi mürəkkəb cərrahi əməliyyatların uğurla aparılmasına nail olmuşdur. Səfər çərçivəsində 16 kardiovaskulyar cərrahi əməliyyat aparılmışdır. Ən çox isə aorta şuntlama əməliyyatı həyata keçirilmiş, 77 yaşında xəstəyə aortik bioprotez qapaq qoyulmuş və eyni zamanda aortokoronar şuntlama əməliyyatı icra olunmuşdur. Anadangəlmə ürək qüsurlu 4 uşaq üzə- rində (1,3-2 yaş) aparılan açıq ürək əmə- liyyatı da uğurla başa çatdırılmış, 1 xəstəyə isə aortal qapaq qoyulmuşdur. Xəstələrdən üç nəfəri artıq tam sağalma ilə evə bura- xılmışdır. Digərləri isə hazırda həkim müşahidəsi altındadırlar. Əməliyyatlarla yanaşı, kardioloji ambulator müayinə və müalicələr də aparılmış, 200 xəstədə exo- kardioqrafiya, 9 xəstə üzərində angio - qrafiya müayinəsi həyata keçirilmiş, onlara tibbi məsləhət və tövsiyələr verilmişdir. Aksiya çərçivəsində yerli həkimlər bü- tün cərrahi əməliyyatlarda iştirak etmişlər. Kardiovaskulyar cərrah İntiqam Fətullayev aparılan cərrahi əməliyyatlarda birinci as- sistent kimi iştirak etmiş, kardioanestezioloq Şahin Mazanov, tibb bacılarından Jalə Kərimova, Laçın Səfərova, Gülnar Məm- mədova, Zeynəb Hənifəyeva və Ləman Hüseynova əməliyyatların fəal iştirakçıları olmuşlar. Məqsəd ondan ibarətdir ki, yüksək şəraitə malik olan Naxçıvan Di- aqnostika-Müalicə Mərkəzində yerli hə- kimlərin sərbəst surətdə açıq ürək əmə- liyyatları apara bilmələrinə nail olunsun. Bunun üçün bir neçə ildir ki, naxçıvanlı həkimlər Bakıda təşkil olunan kurslarda iştirak edir, Türkiyə Respublikasının ta- nınmış səhiyyə müəssisələrində təcrübə qazanırlar. Bütün bunlar tezliklə yerli hə- kimlərin açıq ürək əməliyyatları aparma- larına imkan verəcəkdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin mətbuat xidməti Naxçıvan Diaqnostika-Müalicə Mərkəzində növbəti açıq ürək əməliyyatları: yekunlar, nəticələr Bu il ölkəmizdə Ramazan ayının 10 iyul çərşənbə günündən etibarən başlandığı haq- qında fitva verilmişdir. Oruc həzrəti Adəm Peyğəmbərdən bəri bütün peyğəmbərlərə və onların ümmətlərinə vacib buyurulmuş ibadətdir. Məsələn, həzrəti Nuh Peyğəmbər bayram günlərindən başqa, bütün il boyu, həzrəti Davud Peyğəmbər gün - aşırı oruc tutarmışlar. Oruc tutmaq haqqında müqəddəs kitab “Qurani-Kərim”də bildirilir:
Orucluq barədə Tövratda bildirilmiş, tu- tulması vacib sayılmışdır.
slam dinində hər ibadətin ayrı bir dəyəri, mənası və hikməti vardır. Oruc tutmaq İslam dininin əsas şərtlərindən biridir. Namaz qılmaq insanı pis əməllərdən uzaqlaşdıran bir ibadət kimi, oruc tutmaq isə Allahdan qorxmaq və ya təqva sahibi olmaq üçün əmr edilmişdir. Həzrəti Məhəmməd Peyğəmbər orucluq və Ramazan ayı haqqında belə buyurmuşdur:
Bu ibadət müsəlmanlara Uca Yaradan tə- rəfindən hicrətin ikinci ilinin Şaban ayının on üçündə bəxş edilmişdir. Ramazana bəzən orucluq ayı mənasını verən “Şəhri-sıyam” da deyirlər. Ərəb mənşəli “Savm” sözü (cəmdə işləndikdə “Sıyam”) Azərbaycan dilində “nəfsə hakim olmaq” mənasına uyğun gəlir. İnsanları pis əməllərdən çəkindirən oruc ibadətinin bu ayda fərz olaraq yerinə yetirilməsi “Qurani-Kərim”də də buyurulmuşdur: “İn-
Allah rəsulu da hədislərində Ramazan oru- cunun faydalarından bəhs edərək demişdir:
Oruc ibadətinin həm mənəvi, həm də sağ- lamlıq baxımından faydaları çoxdur. Bu iba- dətin fəzilətlərindən biri insanlarda mərhəmət və xeyirxahlıq hisslərini gücləndirməsidir. Belə ki, ömrü boyu çətinliyin nə olduğunu bilməyən zənginlər kasıbların halını anlaya bilməzlər. Lakin həmin insanlar oruc tutmaqla aclığın nə olduğunu başa düşərək yoxsulların əziyyətlərini hiss edər və qəlbində şəfqət duy- ğuları yaranar. Nəticədə, onlara kömək edərək sıxıntılardan qurtarmağa çalışarlar. Orucluq həm də insanlara nemətlərin dəyərini öyrədir. Çünki insan sahib olduğunun dəyərini onu itirdikdən sonra bilir. Oruc tutmaqla bir müddət dünya nemətlərindən uzaq olan şəxs yenidən onları əldə etdikdə sevinər, həm də Allaha şükür etməyi öyrənər. Bu ayin həm də insanları sağlamlaşdırır. Çünki on bir ay ərzində çalışan insan orqanizmi orucluq vaxtı dincəl- dikdən sonra funksiyasını daha rahat yerinə yetirir. Bununla bağlı Allahın elçisi həzrəti Məhəmməd Peyğəmbərin belə bir hədisi var:
Müasir tibb elmi də oruc tutmağın fayda- larını təsdiqləmişdir. Fransız alimi, Nobel mükafatı qazanmış Aleksi Karel məsələ ilə bağlı fikrini belə bildirmişdir: “Orucluq müd- dətində orqanizmdə yığılmış qida maddələri sərf olunur, sonra isə onların yerinə yeniləri gəlir və vücudda təzələnmə baş verir. Bu isə orqanizm üçün olduqca faydalıdır”. Oruc tutmaq insanlara səbirli və dözümlü olmağı öyrədir. Ay ərzində yemək-içməkdən və digər ehtiyaclarından imtina edən insan sonralar qarşısına çıxan əziyyətlərə qatlaşır. Həddi-buluğa çatmış, ağlı yerində olan hər müsəlmana oruc tutmaq vacibdir. Üzrsüz sə- bəbdən oruc tutmamaq günahdır və kəffarəsi vardır. Kəffarə bir gün bilərəkdən tutulmamış oruca görə iki ay ardıcıl oruc tutmaqdır. Oruc tuta bilməyən şəxslər isə Ramazanın hər günü üçün bir imkansızı doyurmalıdırlar. Bəzi üzrlü səbəblər vardır ki, oruc tutulmaya bilər, yaxud tutulmuş orucu pozmaq olar: xəstəlik, səfərə çıxmaq, məcburiyyət, insanı bihuş edən şiddətli aclıq, susuzluq, hamiləlik və ya uşağa südvermə dövrü. Lakin bu sada- lananlar bitdikdən sonra tutulmayan orucluq günlərinin sayı bərabərində oruc tutulmalıdır. Orucun niyyət edilməsi zəruridir. Niyyətsiz oruc məqbul deyildir. Ramazan orucuna ax- şamdan sübh vaxtınadək niyyət edilməlidir (bəzi alimlərə görə, əgər unudularsa, gün - ortayadək də niyyət etmək olar). Obaşdanlığa (orucluq başlayan sübh vaxtı) qalxmaq şərtdir. Amma ola bilər ki, bir ay boyunca kimsə bir və ya iki dəfə obaşdanlığa qalxa bilməsin. Amma bunun davamı məqbul deyildir. Bu barədə Məhəmməd Peyğəmbər belə buyurmuşdur: “Obaşdanlığa qalxın, o vaxt oyaq olun, çünki o zamanda bərəkət vardır”. Ramazan ayı bəzən 29, bəzən də 30 gün olur. Ay 29 gün davam edəndə də orucluq tam hesab edilir. Çünki vacib olan ayı bütün- lüklə oruclu keçirməkdir. Necə ki, Məhəmməd Peyğəmbər səllallahü-əleyhi və səlləm doqquz Ramazan orucu tutmuş, onların dördü 29, beşi isə 30 gün davam etmişdir. Kimlərə oruc tutmaq vacib deyildir? D örd təbəqədən olan adamlar oruc tut- maya bilərlər; onlar həm qəza oru- cundan, həm də kəffarədən azaddırlar: – Həddi-buluğa çatmamış uşaqlar
Digər dörd təbəqədən olan şəxslər isə Ra- mazan ayında oruc tutmaya bilərlər; bunun üçün onlara kəffarə də düşmür, sadəcə olaraq, itirdikləri hər gün əvəzinə bir gün qəza orucu onlara vacibdir: – Hamilə qadınlar. Onlar itirdikləri hər
Hər kəs oruc tutduğunu unudaraq, yaxud özü istəmədən (qeyri-iradi) orucu pozan əməli yerinə yetirsə, orucu yenə düzgün sayılır və öhdəsinə heç bir günah düşmür. Məsələn, insan körpüdən keçərkən sürüşüb çaya yıxılsa və başı suya batsa, yaxud xəstələnib qussa, yaxud da oruc tutduğunu unudub su içsə, orucu pozulmaz. O, gərək günün qalan his- səsində də orucuna davam etsin və gələcəkdə daha da diqqətli olsun. Qeyd olunduğu kimi, oruc tutmağın məq- sədi dini mükəlləfiyyəti icra etməklə Allahın əmrlərindən birini yerinə yetirməkdir. Bununla yanaşı, orucun əxlaqi və ictimai baxımdan da müəyyən faydası və hikməti vardır. Əziz müsəlman bacı və qardaşlarımız! Sizi müqəddəs Ramazan ayının başlaması münasibətilə təbrik edirik. Allah ibadətlərinizi qəbul etsin! Amin. Naxçıvan Muxtar Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə İdarəsi Qeydiyyat №: 575 Əlyazmalara cavab verilmir və onlar geri qaytarılmır ØßÐÃqapısı Ünvan: AZ-7000, Naxçıvan şəhəri, “Təbriz” küçəsi, 1. Telefonlar: Məsul katib: 545-62-47 Şöbələr: 545-81-44, 545-51-18 Müxbirlər: 545-75-21, Faks: 544-52-52 E-mail: serqqapisi@nakhchivan.az Nömrəyə məsul: Səbuhi Hüseynov Qəzet redaksiyanın kompyuter mərkəzində yığılıb, səhifələnib və “Əcəmi” NPB-də ofset üsulu ilə çap olunmuşdur . Tiraj: 3940. Sifariş № 643 Baş redaktor: TURAL SƏFƏROV On bir ayın sultanı “R amazan” Ay təqviminə görə (Aya görə hesablanan), doqquzuncu ayın adıdır. Ramazan ayının İslam dinində ayrıca yeri vardır. Çünki ən mükəmməl din olan İslamın carçısı həzrəti Məhəmmədə peyğəmbərlik bu ayda verilməklə İslamın ya- yılmasına və müqəddəs kitabımız “Quran”ın bu ayda endirilməsinə başlanmışdır. “Quran”da min aydan daha xeyirli olduğu bildirilən “Qədir gecəsi” bu ay içindədir. Bundan başqa, İslamın vacib ibadətlərindən olan oruc da bu ayda tutulur. Bu səbəbdən Ramazan ayı müsəlmanlar üçün ən müqəddəs aydır və ona “On bir ayın sultanı” deyilir. Yüklə 192,59 Kb. Dostları ilə paylaş:
|