! azəӘrbaycan respublikasi səӘHİYYƏӘ naziRLİYİNİN İCTİMAİ SƏӘhyyəӘ VƏӘ İslahatlar məӘRKƏӘZİ

5. Bağırsaq qurdları.  

Bağırsaq qurdlarının ölkəәdəә tez-tez müayinəә səәbəәbi olduğunu nəәzəәrəә alaraq, sorğu zamanı uşaqların 

vəә valideynləәrin bağırsaq qurdlarına dair müayinəәdəәn keçib keçməәdikləәri öyrəәnilmişdir. Maraqlıdır 

ki, bu suala cavab verəәn 996 uşaqdan 131 nəәfəәri (13.2%) onların bağırsaq qurdlarına yoxlanıldığını 

vəә  həәmin  yoxlanmada  bağırsaq  qurdlarının  aşkar  edildiyini  qeyd  etmişdir.  Uşaqların  299  nəәfəәri 

(30%)  bağırsaq  qurdlarına  yoxlansalar  da,  onlarda  qurdların  olmadığı  müəәyyəәn  edilmişdir. 

Uşaqların  566  nəәfəәri  (56.8%)  isəә  ümumiyyəәtləә 

bağırsaq qurdlarına yoxlanmamışdır.  

Maraqlıdır  ki,  2014-cü  ildəә  Səәhiyyəә  Nazirliyi 

təәrəәfindəәn ölkəә üzrəә bağırsaq qurdlarının profilaktik 

müalicəәsi  məәqsəәdiləә  məәktəәbləәrdəә  dəәrman  preparat-

ları  paylanmışdır.  Valideynləәrləә  aparılmış  fokus 

qruplardan  məәlum  olmuşdur  ki,  həәmin  dəәrman 

preparatlarının  uşaqlara  məәktəәbdəә  paylanması  çox 

məәnfi  münasibəәt  doğurmuşdur.  Bu  cür  münasibəәt 

onunla  bağlı  olmuşdur  ki,  dəәrman  preparatları 

valideynləәrəә əәvvəәlcəәdəәn məәlumat verilməәdəәn uşaqlara təәqdim edilmiş, preparatlar açıq şəәkildəә pay-

lanmış  (yəәni  qapalı  qutuda  olmamışdır)  vəә  bu  cür  profilaktik  müalicəәnin  məәqsəәdi  vəә  dəәrmanların 

hansı  qurdlara  qarşı  olduğu  vəә  yan  təәsirləәrinəә  dair  heç  bir  məәlumat  verilməәmişdir.  Nəәticəәdəә  isəә 

fokus qrup müzakirəәləәrdəә iştirak edəәn valideynləәrin 80% istəәniləәn dəәrman preparatlarının məәktəәbdəә 

uşaqlara verilməәsinin əәleyhinəә olduqları müəәyyəәn edilmişdir. Bağırsaq qurdlarına qarşı paylanılan 

dəәrman preparatlarına gəәlincəә isəә, fokus qrup müzakirəәləәrdəә iştirak edəәn valideynləәrin 60% həәmin 

dəәrmanların uşaqlar təәrəәfindəәn qəәbul etməәdiyini qeyd etmişdir.  

Page 

 of 

18

46

0

125

250

375

500

Uşaqların müraciəti

Pediatr

LOR

Cərrah

Nevropatoloq

Psixiatr

Kardioloq

Allerqoloq

Dermatoloq

Yeniyetmələr üçün həkim

Digər həkimlər

57%

30%

13%

Aşkarlanıb

Aşkarlanmayıb

Yoxlanmayıb

6

. Diaqnostik, laborator vəә digəәr müayinəәləәrin aparılması.  

Son 12 ay əәrzindəә həәkimin müayinəәsindəә olmuş uşaqlardan hansı diaqnostik müayinəәləәrdəәn keçdik-

ləәri  öyrəәnilmişdir.  Məәlum  olmuşdur  ki,  uşaqların  cəәmi  267  nəәfəәri  (26.8%)  EKQ  müayinəәsindəәn, 

218  nəәfəәri  isəә  (21.9%)  ultrasəәs  müayinəәsindəәn  keçibləәr.  Sorğuda  iştirak  etmiş  uşaqların  659 

nəәfəәrindəәn  (66.2%)  tam  komplekt  laborator  analizləәr  alınmışdır.  Uşaqların  358  nəәfəәrindəә  (35.9%) 

döş qəәfəәsinin rentgen müayinəәsi aparılmışdır.  

Məәlum  olmuşdur  ki,  müayinəә  olunmuş  uşaqların  ~90%-dəә  (659  nəәfəәr)  qanın  ümumi  analizi  vəә 

sidiyin ümumi analizi aparılmışdır.  

 

7

. Həәkim təәrəәfindəәn məәsləәhəәtverməә xidməәti.  

Həәkim  müayinəәsindəә  olmuş  uşaqlardan  həәkimin  onlara  verdikləәri  məәsləәhəәtləәrəә  dair  fikri 

öyrəәnilmişdir.  ƏӘsas  məәqsəәd  həәkimləәrin  uşaqlara  ümumiyyəәtləә  hansısa  məәsləәhəәtləәrin  verib  ver-

məәdiyini,  habeləә  həәmin  məәsləәhəәtləәrin  uşaqların  yaşına,  habeləә  dispanserizasiya  cəәdvəәlinəә  əәsasəәn 

yaşa vəә cinsəә əәsasəәn verilib verilməәdiyini öyrəәnməәk olmuşdur.    

Nazirləәr Kabinetinin təәsdiq etdiyi yaşlar üzrəә uşaqların dispanserizasiyadan keçirilməәsi cəәdvəәli vəә 

həәmçinin uşaqların sağlamlığının mühafizəәsi baxımından əәhəәmiyyəәt kəәsb edəәn məәsəәləәləәr vəә onlara 

dair  verilməәsi  təәləәb  olunan  məәsləәhəәtləәr  aşağıdakı  kimi  qruplaşdırılmışdır.  Məәlum  olmuşdur  ki, 

uşaqların  yalnız  478  nəәfəәri  (48%)  düzgün  qidalanmaya,  334  nəәfəәri  (33.5%)  fiziki  aktivlik  vəә  id-

manın faydasına vəә cəәmi 284 nəәfəәri (28.5%) gündəәlik meyvəә vəә təәrəәvəәzin qəәbuluna dair müvafiq 

məәsləәhəәtləәr almışlar.   

Zəәrəәrli  vəәrdişləәr  vəә  uşaqların  sağlamlığına  məәnfi  təәsir  göstəәrəәn  fəәaliyyəәtləәr  barəәdəә  həәkimləәr 

təәrəәfindəәn  göstəәriləәn  məәsləәhəәt  xidməәtləәrinəә  dair  isəә  aşağıdakı  nəәticəәləәr  alınmışdır.  Uşaqların  314 

nəәfəәri  (31.5%)  televizor,  kompüter,  planşet  vəә  digəәr  oxşar  cihazlardan  uzun  müddəәt  istifadəәnin 

zəәrəәri  barəәdəә  məәlumat  almışdır.  Bununla  yanaşı  uşaqların  301  nəәfəәri  (30.2%)  təәmiz  havada  çox 

gəәzməәyin uşaqların sağlamlığına müsbəәt təәsir etdiyini həәkimdəәn öyrəәnmişdir. Peyvəәndləәrin vurul-

masına dair isəә uşaqların 131 nəәfəәri (13.2%) həәkimdəәn məәsləәhəәt almışlar.  

Siqaret  çəәkməәyin  zəәrəәrinəә  gəәlincəә  isəә  uşaqların  123  nəәfəәri  (12.3%)  bu  barəәdəә  həәkimdəәn  müvafiq 

məәlumat aldığını etiraf etmişdir. Narkotik maddəәləәrin istifadəәsinin zəәrəәri barəәdəә həәkimləәr təәrəәfindəәn 

məәlumat uşaqların 67 nəәfəәrinəә (6.7%) verilmişdir. Yol təәhlükəәsizliyi haqda isəә həәkimdəәn müvafiq 

məәlumatı isəә uşaqların cəәmi 47 nəәfəәri (4.7%) almışlar.  

Reproduktiv  sağlamlıq  vəә  cinsi  yetişkəәnlik  barəәdəә  isəә  uşaqların  61  nəәfəәri  (6.1%)  həәkimləәrdəә  mü-

vafiq məәsləәhəәtləәr almışlar.  

Page 

 of 

19

46

Müayinələrin sayı

0

175

350

525

700

EKQ

USM

Laborator analizlər

Döş qəfəsinin Xray

Şirinləәşdirilmiş  içəәcəәkləәrin  zəәrəәrinəә  dair  həәkimləәr  uşaqların  yalnız  191  nəәfəәrinəә  (19.1%)  məәlumat 

vermişləәr. Fast-fuddan istifadəәnin zəәrəәrinəә dair isəә uşaqların cəәmi 126 nəәfəәri (12.7%) müvafiq məәs-

ləәhəәt vəә məәlumat almışlar.  

 

 

8

. Xəәstəәlikləәrin erkəәn aşkarlanması vəә dispanser qeydiyyata götürülməә.  

Son  12  ay  əәrzindəә  həәkim  müayinəәsindəә  olmuş  uşaqlarda  xəәstəәlikləәrin  aşkar  edilməәsi  vəә  dəәrin-

ləәşdirilmiş müayinəәləәrin aparılması öyrəәnilmişdir. Sorğuda iştirak etmiş 996 uşaqdan əәldəә edilmiş 

cavablar əәsasında aşağıdakı nəәticəәləәr əәldəә edilmişdir.   

Bu  nəәticəәləәrdəәn  göründüyü  kimi  uşaqlarda  görməә  qabiliyyəәtinin  zəәifləәməәsi,  qulaq-burun-boğaz 

xəәstəәlikləәri vəә onurğa sütununun əәyilməәsi halları daha çox aşkar edilir. DSS-2011 vəә AzDSS-2006-

nın  hesabatlarına  əәsasəәn,  habeləә  dövləәt  statistika  komitəәsinin  məәlumatlarına  görəә  ölkəәdəә  uşaqlar 

arasında  qan  azlığı  (anemiya)  geniş  yayılmışdır.  Lakin  yuxarıdan  göründüyü  kimi  12  ay  əәrzindəә 

Cədvəl. Son 12 ayda uşaqlar arasında aşkar edilmiş əsas xəstəliklərin siyahısı.

Görmə qabiliyyətinin zəifləməsi

169 uşaqda (17%) 

Qulaq-burun-boğaz xəstəliyi

62 uşaqda (6.2%)

Onurğa sütunun əyilməsi (skolioz, kifoz)

52 nəfər (5.2%)

Qan azlığı (anemiya)

50 nəfər (5%)

Anadangəlmə və ya qazanılmış ürək qüsuru

12 nəfər (1.2%)

Bronxial astma

3 nəfər (0.3%)

Heç bir xəstəlik aşkar edilməmişdir

645 nəfər (64.7%)

Page 

 of 

20

46

0

125

250

375

500

Məsləhət almış uşaqların sayı

Düzgün qidalanma

Fiziki aktivlik/İdman

Meyvə və tərəvəzin qəbulu

Ekran qarşısında keçirilən vaxt

Peyvəndlərin vurulması

Cinsi yetişkənlik

Şəkərli içəcəklərin qəbulu

Fast-fudun zərəri

HEÇ BİR MƏSLƏHƏT

0

33

65

98

130

Məsləhət almış uşaqların sayı

Tütünçəkmə

Narkotiklərin zərəri

həәkimin  müayinəәsindəә  olmuş  uşaqların  cəәmi  5%-dəә  qan  azlığı  aşkar  edilmişdir.  Burada  qan 

azlığının olduğunun daha az hallarda aşkar edildiyini güman etməәk olar.  

9. 

Xəәstəәlikləәrin aşkar olunması vəә davamlı təәdqiqi.  

Maraqlıdır  ki,  adi  tibbi  yoxlanış  vəә  həәmçinin  dispanserizasiya  çəәrçivəәsindəә  aparılmış  müayinəәləәr 

zamanı  uşaqların  228  nəәfəәrinin  (30.2%)  sağlamlığında  müxtəәlif  problemləәr  aşkar  edilmişdir.  Səәh-

həәtindəә  problem  aşkar  edilmiş  uşaqların  93  nəәfəәri  (12.3%)  müxtəәlif  mütəәxəәssisləәrəә  vəә  ya  ixtisas-

laşdırılmış xəәstəәxanalara yönəәldilmişdir.  

Həәkimin müayinəәsi nəәticəәsindəә sağlamlıqda problemin olduğu müəәyyəәn edilmiş vəә müvafiq müal-

icəә yazılmış uşaqların 106 nəәfəәri (75.2%) müalicəә bitdikdəәn sonra təәkrar olaraq həәkimin qəәbuluna 

gəәlmişdir. Uşaqların 10 nəәfəәrinəә (1.0%) yazılmış müalicəә effekt verməәdiyindəәn, onlar həәkiməә təәkrar 

müraciəәt etmişləәr.   

Sağlamlıqda problemləә bağlı həәkiməә müraciəәt etmiş uşaqların 131 nəәfəәri (57.5%) eyni problemləә 

bağlı həәkiməә təәkrarəәn müraciəәt etmişdir.  

Maraqlıdır ki, həәkim təәrəәfindəәn müayinəә olunmuş 141 uşaqdan 12 nəәfəәri (8.5%) həәkim təәrəәfindəәn 

qeydiyyata alınmış vəә sonradan təәkrar müayinəә olunmuşdur.   

10. 

Peyvəәndləәr.  

Sorğuda iştirak etmiş uşaqların 944 nəәfəәri (94.8%) nəә vaxtsa immunizasiya vəә vaksinasiya almışdır. 

Yalnız uşaqların 5.2%-i heç vaxt vaksinləәr almadığını qeyd etmişdir. Maraqlıdır ki, uşaqların böyük 

əәksəәriyyəәti aldıqları vaksinləәrin adlarını bilmir. Aldıqları vaksinləәrləә bağlı uşaqlar daha çox qızılca 

əәleyhinəә vaksinin adını xatırlamışlar. Bununla yanaşı uşaqların bir qismi Mantu sınağını vəә vəәrəәm 

əәleyhinəә vaksin aldıqlarını da qeyd etmişdir.   

Page 

 of 

21

46

65%

1%

5%

5%

6%

17%

Görmənin pozulması

Qulaq-burun-boğaz xəstəliyi

Onurğa sütunun əyilməsi

Qan azlığı

Anadangəlmə ürək qüsuru

HEÇ BİR XƏSTƏLİK

5%

95%

Vaksinasiya olunub

Vaksinasiya olunmayıb

QİDALANMA VƏ MİKRONUTRİYENTLƏRİN QƏBULU.

4.1 Qida, mikronutriyentləәr vəә içəәcəәkləәr.  

Uşaqların  qəәbul  etdiyi  qida  vəә  içəәcəәkləәr  onların  sağlamlığı,  normal  böyüməәsi  vəә  inkişafı,  o  cüm-

ləәdəәn, fiziki vəә psixi rifahı üçün mühüm əәhəәmiyyəәt kəәsb edir. Bununla yanaşı, qida vəә içəәcəәkləәrin 

qəәbulu həәm məәktəәbdəә, həәm dəә digəәr vəәziyyəәtləәrdəә uşaqlar arasında sosial vəә məәdəәni əәlaqəәləәrin qu-

rulması vəә inkişaf etdirilməәsindəә xüsusi rol oynayır.  

Uşaqlar  təәrəәfindəәn  qəәbul  ediləәn  qida  vəә  içəәcəәkləәrin  növləәri  bu  hesabatda  qruplaşdırılaraq  təәqdim 

edilir. Həәr bir yaş üzrəә daha çox üstünlük veriləәn qida vəә içəәcəәk növləәri dəә burada təәsvir edilib.  

ƏӘsas tapıntılar.  

Uşaqların qidalanma iləә bağlı gündəәlik vəәrdişləәri onların sağlam böyüməәsi vəә inkişafı üçün xüsusi 

əәhəәmiyyəәt  kəәsb  edir.  Buna  görəә  dəә,  sorğu  zamanı  onlara  gün  əәrzindəә  neçəә  dəәfəә  yeməәk  qəәbul  et-

məәləәri,  hansı  qida  növləәrinəә  üstünlük  verməәləәri  vəә  s.  suallar  verilmişdir.  ƏӘldəә  edilmiş  cavablar 

əәsasında aşağıdakı nəәticəәləәr alınıb.  

- Süd vəә süd məәhsulları uşaqlar arasında daha çox yeyiləәn qida məәhsullarıdır. 

 

- 10-13 yaşlı uşaqlar arasında süd məәhsullarının yeməәyəә qəәbulu daha geniş yayılmışdır. 

 

- Bütün  yaş  qrupları  üzrəә  balıq  vəә  balıq  məәhsullarının  qəәbulu  digəәr  əәt  məәhsulları  iləә  müqayisəәdəә 

daha azdır. Beləә ki, 12-17 yaş qrupları üzrəә uşaqların 50%-dəәn çoxu həәftəәdəә bir dəәfəәdəәn az vəә ya 

heç balıq yemir. 

 

- ƏӘt  məәhsullarının  qəәbulu  isəә  bütün  yaş  qrupları  üzrəә  təәxminəәn  eynidir.  Bütün  yaşlarda  uşaqların 

böyük əәksəәriyyəәti həәftəәdəә əәn azı 3 dəәfəә vəә daha çox əәt vəә əәt məәhsullarından yeməәk üçün istifadəә 

edir. 

 

- Təәrəәvəәzin qəәbulu isəә 10-15 yaş qrupları üzrəә eyni olaraq, tövsiyəә olunan miqdardan çox az yey-

ilir. Beləә ki, 16-17 yaş qrupuna aid uşaqlar arasında gün əәrzindəә yeyiləәn təәrəәvəәzin miqdarı daha 

azdır.  Lakin  həәftəә  əәrzindəә  təәrəәvəәzin  qəәbuluna  gəәlincəә  isəә  yaş  qrupları  arasında  əәhəәmiyyəәtli  fəәrq 

müəәyyəәn edilməәmişdir. Bütün yaş qruplarında uşaqların böyük əәksəәriyyəәti ya həәftəәdəә 2-4 dəәfəә, ya 

da həәr gün təәrəәvəәz qəәbul edir. 

 

- Meyvəә qəәbulu iləә bağlı uşaqların yaş qrupları arasında əәhəәmiyyəәtli fəәrq müəәyyəәn edilməәmişdir. 

Uşaqlar  bütün  yaşlarda  gün  əәrzindəә  əәsasəәn  1-2  porsiya  meyvəә  qəәbul  edir.  Həәftəә  əәrzindəә  meyvəә 

qəәbuluna gəәlincəә isəә bütün yaş qrupları üzrəә uşaqların ~60% həәftəәdəә 5-6 gün vəә daha çox meyvəә 

qəәbul edir. 

 

 

Qida qəәbulu iləә bağlı gündəәlik vəәrdişləәr. 

Rəәyi  soruşulan  uşaqların  90  nəәfəәri  (9%)  uzun 

müddəәt əәrzindəә səәhəәr yeməәyini yeməәdikləәrini, 625 

nəәfəәri  (62.8%)  heç  vaxt  səәhəәr  yeməәyini  burax-

madıqlarını  qeyd  etmişləәr.  Naharla  bağlı  veriləәn 

suala isəә uşaqların 851 nəәfəәri (85.4%) həәmişəә na-

har  etdikləәrini,  14  nəәfəәri  (1.4%)  heç  vaxt  nahar 

etməәdikləәrini qeyd etmişləәr. Şam yeməәyinin qəәbu-

luna  dair  veriləәn  suala  isəә  uşaqların  820  nəәfəәri 

(82.2%)  heç  zaman  şam  yeməәyini  burax-

madıqlarını,  10  nəәfəәri  (1.0%)  heç  zaman  şam 

Page 

 of 

22

46

23%

3%

74%

Səhər yeməyi yeməyənlər

Nahar yeməyini yeməyənlər

Şam yeməyini yeməyənlər

yeməәyini yeməәdikləәrini qeyd etmişləәr. Beləәlikləә, uşaqların gündəәlik həәyatında şam vəә nahar yeməәyi 

daha çox əәhəәmiyyəәt kəәsb edir. Fokus qruplardan məәlum olmuşdur ki, uşaqların bir qismi səәhəәrləәr 

məәktəәbəә gecikməәməәk üçün səәhəәr yeməәyindəәn vax keçir. Bu daha çox yuxarı yaşlı uşaqlar arasında 

geniş yayılmış praktikadır. Kiçik yaşlı uşaqlar arasında isəә səәhəәr yeməәyinəә üstünlük daha çox ver-

ilir.  

Meyvəә qəәbulu. 

ƏӘsas anlayışlar. Sorğuda iştirak edəәn uşaqların yaşlarına uyğun olaraq qəәbul etməәsi tövsiyəә ediləәn 

meyvəә vəә təәrəәvəәzin miqdarı aşağıdakı cəәdvəәldəә göstəәrilib. Həәmin cəәdvəәldəә meyvəәnin 1 porsiyası - 

150 qm (məәs., 1 alma vəә ya 2-3 gilas vəә ya 1.5 xörəәk qaşığı həәcmindəә qurudulmuş meyvəә/qaysı), 

təәrəәvəәzin isəә 1 porsiyası - 75 qm (məәs., 1\2 kartof) bəәrabəәrdir (istinad: Avstraliyanın Səәhiyyəә Nazir-

liyi vəә http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs394/en/).  

Meyvəә qəәbulu iləә bağlı veriləәn suallara isəә 511 uşaq (51.3%) həәr gün meyvəә yedikləәrini, 69 nəәfəәr 

(6.9%) həәftəәdəә əәn azı 5-6 gün meyvəә yedikləәrini, 351 nəәfəәri (35.2%) həәftəәdəә 2-4 dəәfəә vəә uşaqların 

16 nəәfəәri isəә həәftəәdəә 1 dəәfəә vəә daha az meyvəә yedikləәrini vurğulamışlar. Beləәlikləә, ÜST vəә Səәhiyyəә 

Nazirliyinin  tövsiyəәləәri  iləә  müqayisəә  etdikdəә  (həәr  bir  uşaq  gündəә  meyvəә  vəә  təәrəәvəәz  yeməәlidir), 

uşaqların  cəәmi  51.3%-nin  bu  tövsiyəәyəә  riayəәt  etdiyi  məәlum  olmuşdur.  Gündəәlik  qəәbul  ediləәn 

meyvəәnin  miqdarına  (həәr  gün  uşaq  300  qm  meyvəә  vəә  ~400  qm  təәrəәvəәz  yeməәlidir)  gəәlincəә  isəә 

uşaqların cəәmi ~75%-i normaya uyğun meyvəә yediyini bildirmişdir. Uşaqların təәxminəәn 24%-i gün 

əәrzindəә orta hesabla 3-5 porsiya meyvəә qəәbul etdiyini etiraf etmişdir.  

Təәrəәvəәz qəәbulu. 

Təәrəәvəәzin qəәbuluna gəәlincəә isəә uşaqların 422 nəәfəәri (42.4%) həәr gün, 358 nəәfəәri (35.9%) həәftəәdəә 2-

4 dəәfəә, 53 nəәfəәri (5.3%) həәftəәdəә 5-6 gün, 80 nəәfəәri (8%) isəә həәftəәdəә 1 dəәfəәdəәn az vəә ya heç təәrəәvəәz 

yeməәdikləәrini etiraf etmişləәr. Təәrəәvəәzin miqdarına gəәlincəә isəә uşaqların 834 nəәfəәri (87.8%) 1-2 por-

siya təәrəәvəәz yedikləәrini etiraf etmişdir.  

Maraqlıdır ki, təәrəәvəәz yeməәyəәnləәr arasında qızların sayı oğlanlardan iki dəәfəә çoxdur (1:2 nisbəәti).  

Bu  diaqramdan  göründüyü  kimi  meyvəә  qəәbulu  iləә  müqayisəәdəә  uşaqlar  arasında  təәrəәvəәzin  qəәbulu 

daha azdır. Uşaqların 87%-dəәn çoxu təәləәb olunan qəәdəәr (normaya uyğun) təәrəәvəәz qəәbul etmir. 

Meyvə və tərəvəzin gündəlik qəbulu həcmi

Uşaqların yaşı

Tərəvəz 

Meyvə

9-11 yaş

5

2

12-13 yaş

5 ½

2

14-18 yaş

5 ½

2

Page 

 of 

23

46

Tərəvəz qəbulu

Meyvə qəbulu

0

250

500

750

1000

Hər gün

Həftədə 5-6 gün

Həftədə 2-4 gün

Həftədə  1 dəfə və daha az

Şirniyyat (konfet, şokolad, peçenye, tort, dondurma vəә s.) qəәbulu.  

Şirniyyat  vəә  şəәkəәrləә  hazırlanmış  məәmulatların  qəәbuluna  gəәlincəә  isəә  rəәyi  soruşulan  uşaqların  438 

nəәfəәri  (43.9%)  həәr  gün,  343  nəәfəәri  (34.4%)  isəә  həәftəәdəә  2-4  dəәfəә  şirniyyat  qəәbul  etdikləәrini 

bildirmişləәr. Uşaqların yalnız 45 nəәfəәri (4.5%) heç şirniyyat yeməәdikləәrini bildirib.  

Maraqlıdır ki, qızlar arasında həәr gün şirniyyat yeyəәnləәr oğlanlarla müqayisəәdəә çoxluq təәşkil edir.  

Duzun qəәbulu.  

Duzun gündəәlik qəәbulu iləә bağlı veriləәn suala uşaqların 817 nəәfəәri (82%) xörəәyin dadına baxmamış 

duz əәlavəә etməәdikləәrini bildirmişdir. Sorğuda gündəәlik qəәbul ediləәn duzun miqdarını müəәyyəәn et-

məәk  məәqsəәd  olmamışdır.  Lakin,  gəәləәcəәk  təәdqiqatlarda  seçilmiş  uşaqların  gündəәlik  həәyatını 

müşahidəә  etməәk  vəә  müşahidəә  dövründəә  qəәbul  etdikləәri  meyvəә,  təәrəәvəәz,  duz,  içəәcəәkləәr  vəә  s.  orta 

həәcmini  müəәyyəәn  etməәk  əәhəәmiyyəәtli  ola  biləәr.  Həәmçinin,  uşaqları  müşahidəә  etməәkləә  gün  əәrzindəә 

kalorinin əәsas hissəәsini nəәyin hesabına qarşıladıqlarını da müəәyyəәn etməәk faydalı ola biləәr.  

Şəәkəәrli içəәcəәkləәr, kofe, idman vəә ya enerji içəәcəәkləәrinin qəәbulu.  

Uşaqların 106 nəәfəәri (10.6%) həәr gün, 223 nəәfəәri (22.4%) həәftəәdəә 2-4 dəәfəә bu cür içəәcəәkləәrdəәn isti-

fadəә etdikləәrini etiraf etmişləәr. Maraqlıdır ki, uşaqların 137 nəәfəәri (13.8%) həәftəәdəәn 1 gündəәn az bu 

cür içkiləәrdəәn istifadəә etdikləәrini vəә 299 nəәfəәri (30%) bu cür içkiləәrdəәn heç istifadəә etməәdikləәrini 

bildirmişləәr.  

Fast-fuddan istifadəә.  

Sorğuda iştirak edəәn uşaqların 475 nəәfəәri (47.7%) fast-fud restoranlarında (McDonalds, KFC vəә s.) 

yeməәk yeməәdikləәrini bildirmişdir. Lakin, uşaqların 423 nəәfəәri (42.5%) həәftəәdəә 1 gün vəә ya daha az 

həәmin restoranlarda yeməәk yedikləәrini etiraf etmişdir. Uşaqların 11 nəәfəәri həәr gün, 8 nəәfəәri həәftəәdəә 

5-6  gün  vəә  79  nəәfəәri  (7.9%)  isəә  həәftəәdəә  2-4  dəәfəә  fast-fud  restoranlarından  yeməәk  aldıqlarını 

bildirmişləәr.  

ƏӘt məәhsullarının yeyilməәsi.  

Amerika Ürəәk Assosiasiyasının tövsiyəәləәrinəә görəә 9-13 yaş vəә 14-18 yaş qruplarına aid uşaqlar həәr 

gün 60-150 qm əәt vəә ya həәftəәdəә 3-4 dəәfəә əәt yeməәlidirləәr. Qeyd olunmalıdır ki, əәt məәhsulları gündəә-

lik təәləәb olunan zülal miqdarının əәsas məәnbəәyindəәn biri hesab edilir.  

Mal/heyvan əәti, toyuq vəә ya digəәr quş əәtindəәn istifadəәyəә gəәlincəә, rəәyi soruşulan uşaqların 236 nəәfəәri 

(23.7%) həәr gün, 444 nəәfəәri (44.6%) həәftəәdəә 3 dəәfəә vəә daha çox, 279 nəәfəәri (28%) həәftəәdəә 1-2 dəәfəә 

onlardan  yeməәk  üçün  istifadəә  etdikləәrini  qeyd  etmişləәr.  Uşaqların  cəәmi  14  nəәfəәri  (1.4%)  əәt  məәh-

sullarını heç yeməәdikləәrini bildirmişdir. Göründüyü kimi, əәt məәhsulları şəәhəәrdəә yaşayan uşaqların 

(Bakıda yaşayan uşaqlar) qida rasionunun əәsas hissəәsini təәşkil edir. Bu isəә guman ki, Azəәrbaycan 

məәtbəәxinin  əәsasəәn  əәt  məәhsulları  üzəәrindəә  qurulduğundan  irəәli  gəәlir.  Lakin,  buna  baxmayaraq, 

beynəәlxalq tövsiyəәləәrləә müqayisəәdəә Bakıda yaşayan uşaqların 29.4%-i təәləәb olunan normadan az əәt 

yeyir.   

Balıq məәhsullarının yeyilməәsi iləә bağlı isəә uşaqların 179 nəәfəәri (18%) heç balıq yeməәdikləәrini, 389 

nəәfəәri (39%) həәftəәdəә 1 dəәfəәdəәn dəә az balıq yedikləәrini bildirmişləәr. Yalnız uşaqların 11 nəәfəәri həәr 

gün, 70 nəәfəәri (7%) isəә həәftəәdəә 3 dəәfəә vəә daha çox balıq yedikləәrini etiraf etmişləәr. Uşaqların 347 

Page 

 of 

24

46

nəәfəәri (34.8%) isəә həәftəәdəә 1-2 dəәfəә balıq yedikləәrini vurğulamışdır. Beynəәlxalq tövsiyəәləәrəә görəә həәr 

bir  uşaq  həәftəәdəә  2  dəәfəә  balıq  əәti  yeməәlidir  ki,  onunda  biri  mütləәq  yağlı  balıq  əәti  olmalıdır. 

Göründüyü kimi Bakı uşaqlarının 57%-i təәləәb olunan normadan az balıq əәti yeyir.  

ƏӘt məәhsullarının qəәbulu iləә bağlı cinsləәr arasında əәhəәmiyyəәtli fəәrq müəәyyəәn edilməәmişdir.  

Süd vəә süd məәhsullarının qəәbulu.  

Süd, qatıq, kəәsmik, pendir vəә s. süd məәhsullarının qəәbulu iləә bağlı veriləәn suala uşaqların 577 nəәfəәri 

(57.9%) həәr gün, 177 nəәfəәri (17.8%) həәftəәdəә 3 dəәfəә vəә daha çox, 159 nəәfəәri (15.9%) həәftəәdəә 1-2 

dəәfəә onlardan yeməәk üçün istifadəә etdikləәrini bildirmişdir. Uşaqların yalnız 51 nəәfəәri (5.1%) süd vəә 

süd məәhsullarını yeməәdikləәrini bildirmişləәr.  

Göründüyü  kimi  Bakıda  süd  vəә  süd  məәhsulları  uşaqların  gündəәlik  qida  rasionunun  əәsas  hissəәsini 

təәşkil edir.  

Xüsusi pəәhriz.  

Müəәyyəәn edilib ki, sorğuda iştirak etmiş uşaqların 427 nəәfəәri (42.8%) qidalanma iləә bağlı nəә vaxtsa 

həәkim məәsləәhəәti alıb. Həәkim məәsləәhəәti alan uşaqların əәksəәriyyəәtinəә verilmiş məәsləәhəәtin səәbəәbi al-

lergiyanın  profilaktikası,  çəәkinin  normada  saxlanması  vəә  ya  artıq  çəәki  hallarında  azaldılması  iləә 

bağlı olub. Bununla yanaşı az sayda uşaq meyvəә vəә təәrəәvəәzdəәn daha çox istifadəә etməәnin faydası, 

şirniyyat  qəәbulunun  məәhdudlaşdırılmasının  mühüm  olması  vəә  ümumiyyəәtləә  düzgün  qidalanmanın 

vacib olması barəәdəә məәlumat almışdır. Maraqlıdır ki, uşaqların 64 nəәfəәri meyvəә vəә təәrəәvəәzin fay-

dası vəә onlardan çox istifadəә etməәyəә dair məәsləәhəәt alıb. Həәmçinin, uşaqların 12 nəәfəәri fast-fuddan 

istifadəә etməәməәləәrinəә dair həәkimdəәn müvafiq məәsləәhəәt alıb.   

Tibbi vəә ya digəәr səәbəәbləәrəә görəә xüsusi pəәhriz saxlayıb saxlamadıqlarına dair veriləәn suala alınmış 

cavablar göstəәrib ki, uşaqların 123 nəәfəәri (12.3%) pəәhriz saxlayır. Pəәhriz saxladıqlarının səәbəәbləәrinəә 

gəәlincəә isəә əәsasəәn aşağıdakı cavablar alınmışdır: