* İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon A. D. Kas İskelet Hastalıkları ve Ergonomi Birimi

METAL İŞLERİNDE ÇALIŞANLARDA KAS İSKELET HASTALIKLARI PREVALANSI VE FİZİKSEL RİSK FAKTÖRLERİ

Emel ÖZCAN*, Kerem ALPTEKİN*, Bilal UYSAL*, Bahar TEKSÖZ*, Halim İŞSEVER**,E.Ece ÖZCAN***,

* İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon A.D.
Kas İskelet Hastalıkları ve Ergonomi Birimi

** İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı A.D.

*** Akdeniz Üniverisitesi Tıp Fakültesi

Giriş: İşe Bağlı Kas İskelet Hastalıklarının (İKİH) oluşmasında öne eğilme, ağırlık kaldırma, taşıma gibi fiziksel aktivitelere maruz kalmanın ve uygun olmayan çalışma koşullarının rolü gösterilmiştir. Yüksek fiziksel gayretin gerektiği metal işlerinde çalışanlar kas iskelet hastalıkları için risk altındadırlar.
Amaç: Metal işlerinde çalışanlarda İKİH’nın prevelans ve fiziksel risk faktörlerinin belirlenmesi.
Yöntemler: Çalışma İstanbul ve çevresindeki illerde Birleşik Metal İş Sendikası’na bağlı üyelerin çalıştığı metal sanayi fabrikalarında yapıldı. Metal işlerinde çalışan 130 kişiye anket uygulandı. Anket kişisel özellikleri, iş ve çalışma özelliklerini kapsamaktaydı. Kas iskelet ile ilgili yakınmalar Nordic Musculoskeletal Questionnaire ile sorgulandı. Bel ağrısı olanlara daha detaylı bir bel ağrısı anketi uygulandı. Anket formunun sorgulama öncesi test yeniden test güvenilirlik çalışması yapıldı. İstatistiksel analizde Pearson, Chi Square ve Fisher’s Exact Test kullanıldı.
Bulgular: Çalışmaya katılanların 130’u erkekti (%100). Son 12 aydaki kas iskelet hastalıkları prevalansı % 83,07’di. Son 12 ayda ağrı yakınma prevalansı bölgelere göre araştırıldığında; belde %64.8, sırtta % 52.9, boyunda % 48.0, omuzda % 41.3, dizlerde %36.3, ellerde % 31.1, ayaklarda % 30.6, kalçalarda % 29.3, olarak saptandı. Risk faktörleri değerlendirildiğinde 20 kg yük kaldırma ile omuz ,sırt ve bel ağrıları arasında ; 20 kg’lık yük çekme ile boyun,sırt ,bel, kalça, diz, el ağrıları arasında ; 20 kg’lık yük taşımayla da boyun,omuz, bel, sırt ve dirsek ağrıları arasında istatistiksel anlamlı ilişki saptandı. Risk faktörleri olarak iş aktiviteleri ayrı ayrı değerlendirildiğinde en anlamlı bulunan ilişkiler aşağıdaki gibi idi ; İşyerinde sıklıkla 20 kg’lık yük kaldıranlarda sırt ağrısı % 52,6 (p=0.003), 20 kg’lık yük çekenlerde omuz ağrısı % 80 (p= 0.001), 20 kg’luk yük taşıyanlarda dirsek ağrısı %72.2 (p = 0.001), çalışma sırasında elleri ve kollarıyla uzanmış şekilde 2 saatten fazla çalışanlarda sırt ağrısı % 73 (p =0.000), sıklıkla 2 saatten fazla ayakta kalan kişilerde bel ağrısı sıklığı % 72.2 (p=0.008) oranında bulundu. İşle ilgili olmayan hastalıklardan 3 kişide diabet, 2 kişide iltihaplı romatizma, 2 kişide tiroid, 2 kişide psikolojik rahatsızlık olduğu saptandı. Çalışanların 67’si (%51,5) kas iskelet rahatsızlığıyla ilgili doktora başvururken ; 42 çalışan (%33.1) kas iskelet rahatsızlığı nedeniyle rapor kullandığını ve işe gidemediğini ifade etti.
Sonuç: Ağır fiziksel aktiviteyi gerektiren metal işlerinde çalışanlar kas iskelet hastalıkları için yüksek risk altındadır. Bulgularımız gelişmiş ülkelerde de bu konuda yapılmış çok az sayıdaki çalışma sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir. İş yerinde kas iskelet hastalıkları için riskleri kontrol altına almak amacıyla uygulanacak ergonomi eğitimleri ve girişimlerini kapsayan katılımcı ergonomi programının yararlı olacağını düşünüyoruz.

Anahtar Kelimeler: Kas İskelet Hastalıkları ,Metal İşlerinde Çalışanlar, Risk faktörleri, Ergonomi.

Teşekkür : Birleşik Metal İş Sendikası’na ve katılımcılara katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça : 1) Burdorf A., Naaktgeboren B., Post W., (1998), Prognostic factors for musculoskeletal sickness absence and return to work among welders and metal workers Occup Environ Med;55:490–495

2) Gangopadhyay S., Ghosh T., Das T., Ghosahal G., Das B.B., (2007) Prevelance of Upper Limb Musculoskeletal Disorders among Brass Metal Workers in West Bengal,India, Industrial Health,45, 365-370

3) Amell,T., Kumar, S. (2002) Work-Related Musculoskeletal Disorders,Design as a Prevention Strategy,A Review, Jornual of Occupational Rehabilitation, Vol 11,No.4:255-264.

4) Melhorn, J.M., Gardner, P. (2004) “How We Prevent Prevention of Musculoskeletal Disordes in the Workplace”,Clin Orthop, No. 419:285-296.

5)Özcan, E. (2002) “İşe Bağlı Bel Ağrısı”, Özcan, E (Ed) Ayşegül, K (Yard.Ed), Bel Ağrısı, Tanı ve Tedavi”, Nobel Kitabevi, 303-315.