################## 8. Симметрик криптотизимлар. Simmetrik shifrlash algoritmi axborotni qabul qiluvchi va uzatuvchi bitta yagona ka’litni qo’lashga asoslanadi. Bu kalit maxfiy saqlanib ximoyalangan kanal orqali uzatilishi lozim. Simmetrik shifrlash sxemasi quyidagicha
Umumiy kalit
K
Ximoyalangan xabar
Dastlabki xabar
Simmetrik shifirlashni umumiy sxemasi.
Shifrlash jarayonida ma’lum bir shidrlash algoritmi qo’llanilib kirish ma’lumoti sifatida dastlabki shifrlanmagan xabar va kalit uzatiladi. Algoritmda chiqish ma’lumoti shifrlangan xabar bo’ladi. Kalitning qiymati shifrlanayotgan xabarga bog’liq emas kalit qiymadi o’zgarganda shifrlangan xabar qabul qiluvchiga uzatiladi. Qabul qiluvchi o’z navbatida shidrlangan xabarni deshifirlash algoritmi va shifrlashda qo’llanilgan kalirt yordamida xabarni dastlabki xolatga keltiradi.
########### 9. Асимметрик криптотизимлар. Assimetrik shifirlash algaritimi. Assemetrik shifirlash algaritimi shifirlash usuli bo’lib bunda shifirlash va deshifirlash u/n har-hil kalitlar ishlatiladi bunda oddiy usul bilan bir kalit yordamida ikkinchi kalitni hosil qilishning imkoni yo’q.
Ochiq kalit bu hammaga malum bo’lgan shifirlash algaritimining mahfiy bo’lmagan kaliti hisoblanadi. Uni yordamida ixtiyoriy hohlovchilar habarni shifirlashlari mumkin.
Yopiq kalit bu algaritimning bir qismi bo’lib faqa shu kait yordamida ochiq kalit va kriftagrafik o’zgarishlar yordamida olingan habarni deshifirlash mumkin.
RCA( Rivest Shamir Adleman ) shifirlash algaritimi Ochiq kalitli kriftagrafik algaritm bo’lib Katta butun sonlarni hisoblashlarga asoslangandir. RCA kripto tizimni Shifirlash va raqamli imzo uchun dastlabki tizim hisoblanadi. (1977-yildan boshlab qo’llanilib boshlagan).
Elgamal ochiq kalitli kriptograf hisoblanib diskret logarifimlarni hisoblashlarga asoslangandir. Kiriptotiim o’z ichiga shifirlash olgaritimini va raqamli imzo algaritimini oladi. Elgamal asosida AQSH ning DSA standarti va rassiyaning gost r 34.10-94 standartlari yotadi. Elgamal algoritimi 1985-yil Taxep Elgamal tomonidan tashkil etilgan.
