• Основные стратегические варианты



Yüklə 3,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə32/169
tarix20.11.2023
ölçüsü3,1 Mb.
#166096
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   169
Strategik marketing (1)

Gelbreyt
ning ta’kidlashicha, ehtiyojlarni to‘yintirish mumkin, reklama esa 
“ilgari mavjud bo‘lmagan istaklarni yuzaga keltirish uchun” 
sun’iy ehtiyojlarning 
vujudga kelishiga javobgardir. Aslida Gelbreyt o‘z tahlilida ehtiyojlar bilan talabni 
adashtirib yuborgan. Reklama ilgari mavjud bo‘lgan va talabga aylana olmagan 
ehtiyojni aniqlashda yordam berishi mumkin, chunki bu talabga mo‘ljallangan tovar 
hali yo‘q edi. Albatta, bir ehtiyoj mavjud bo‘lib, uni qondiradigan tovar hali mavjud 
bo‘lmasligi ham mumkin. Reklama ehtiyoj haqida xabar berar ekan, talabni hosil 
qiladi, ehtiyojlarni esa hosil qilmaydi. Boshqacha qilib aytganda, reklama mavjud 
bo‘lgan, biroq aniqlanmagan ehtiyojlar uchun talab hosil qilishi mumkin. 
Xuddi shu kabi, Gelbreyt foydalangan “sun’iy” ehtiyoj tushunchasi ham 
ehtiyojlarning chegaraviy foydalilik darajasi haqida fikr yuritishni belgilab beradi. 
Demak, Gelbreytning tahlillaridan kelib chiqadigan xulosa yangi “sun’iy” 
ehtiyojlarning chegaraviy foydalilik darajasidir. Masalan, foydalilik kichik miqdorda 
bo‘lsada, mavjuddir. YAngi ehtiyojlarning paydo bo‘lishini har doim oqlash mumkin. 


36 
Mutlaq va nisbiy ehtiyojlar o‘rtasidagi farq unchalik aniq ravshan emasdir. 
Masalan, hayot uchun zarur bo‘lgan narsa iste’molning istalgan boshqa turiga 
qaragandan cheksiz darajada muhimroqdir, deyish mumkin. Bu fikrda noaniqlik bor. 
Ijtimoiy-ruhiy ehtiyojlarni ham oddiy ehtiyojlar kabi chuqur his qilish mumkin. 
Masalan, e’tiborsizlik yoki loqaydlik ba’zi hollarda o‘limga, ruhiyatning jiddiy 
buzilishiga yoki ijtimoiy hayotdagi qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin. 
Mutlaq va nisbiy ehtiyojlar o‘rtasidagi farqning etarlicha aniq emasligiga 
qaramay, bu tafovutning ikki qiziqarli jihati bor. Bir tomondan, u nisbiy 
ehtiyojlarning mutlaq ehtiyojlarchalik qat’iy bo‘lmasligi mumkinligini ko‘rsatadi. 
Ikkinchi tomondan, u to‘yintirishning mumkin emasligini belgilovchi nisbiy 
ehtiyojlar dialektikasini birinchi o‘ringa qo‘yadi. Inson o‘zi maqsad qilib qo‘ygan 
darajaga etishgach, kamolotning yangi bosqichini ko‘zlay boshlaydi. 
Ebbot 
tug‘ma va hosilaviy ehtiyojlar o‘rtasiga ajib bir chegara tavsiya qiladi. 
Hosilaviy ehtiyojlar tug‘ma ehtiyojlarga nisbatan maxsus texnologik javob (tovar)ni 
va istak ob’ektini ifodalaydi. Bir qancha sharoitlarda tovarning iste’moli ma’lum 
hayotiylik siklida kutilganligi natijasida hosilaviy ehtiyojlar qondirilganligi 
kuzatiladi. Hosilaviy ehtiyojlarning eng yuksak foydaliligi pasayish tendensiyasiga 
egadir. Lekin, texnologik taraqqiyot tufayli tug‘ma ehtiyojlar qondirilmaydi, yangi 
takomillashgan tovarlar yuzaga kelishi, shu bilan birga yangi hosilaviy ehtiyojlar 
paydo bo‘lishi sharoitida yanada yuqoriga intiladi. SHunday qilib, tug‘ma ehtiyojlarni 
qondirish uchun tovar ishlab chiqarish hamisha o‘zining evolyusiyasi bilan 
rag‘batlantirib boriladi. So‘ng ehtiyoj bozorga ta’sir qiladi, bu esa o‘z navbatida 
yangi darajada qondiradigan yangi tovarlarning paydo bo‘lishiga olib keladi. Ushbu 
hosilaviy ehtiyojlar o‘z navbatida qondiriladi, so‘ng yangi takomillashgan tovarlar 
vujudga kelishi natijasida o‘zgaradi. 
Shunday qilib, tug‘ma ehtiyojlar va hosilaviy ehtiyojlarning farqi shuni 
ko‘rsatadiki, umumiy to‘yinish bo‘lmasligiga qaramasdan bemalol xususiy 
to‘yinishga erishish mumkin. SHunday ekan, strategik marketingning muhim roli 
firmalar ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan rivojlanishni rag‘batlantirishni tashkil 
qiladi. 


37 

Yüklə 3,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   169




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin