0-ma’ruza. Sinusoidal tebranishlar generatori Generatorlarning tuzish prinsplari

1.3 Teskari bog‘lanish zanjirida Vin ko‘prikli RC generator.

Kirish signalini ga buradigan ikki kaskadli kuchaytirgichdan foydalanilganida sinusoidal tebranish generatorini teskari bog‘lanish zanjiri chastotaga bog‘liq to‘rt qutbli zanjrni ulash bilan hosil qilish mumkin. Bu zanjir generatsiya chastotasiga signalning fazasini o‘zgartirmaydi. Shunday zanjirning sxemasi 1.6-a- rasmda tasvirlangan boʻlib, unga Vin koʻprigi deb ataladi. Zanjirning amplituda chastota va faza chastota tasvirlangan 1.6-v- rasmda tasvirlangan zanjirning generatsiya chastotasi va uzatish koeffisenti quyidagi formula bilan aniqlanadi.

(1.9)

1.6-rasm. Vin ko‘prigi grafigi.


(1.10)
Agar R₁=R₂=R, C₁=C₂=C boʻlsa , u holda bu formula quyidagi koʻrinishga keladi , . Generatorning amaldagi tranzistorlarda tuzilgan sxemasi 1.7-rasmda tasvirlangan.

1.7-rasm. Generatorning tranzistorlardagi amaldagi sxemasi

Generatsiyalanayotgan tebranishlarning chastotasi va amplitudasi stabilizatsiya qilish maqsadida elementlaridan iborat manfiy teskari bogʻlanish zanjiri kiritilgan. Agar manfiy teskari bogʻlanish zanjiriga termorezistor qoʻllanmasi amplitudaning stabilizatsiya qilish effekti ham ortadi. Haqiqatdan ham ortishi bilan manfiy teskari bogʻlanish zanjiri toki ham ortadi. Bu vaqtda termistor qiziydi, uning qarshiligi kamayadi. Bu esa uzatish koeffitsentini oshiradi. Oʻz navbatida chiqish kuchlanishi qiymatini dastlabki holatga qaytaradi.

Vin koʻprikli generatorni operatsion kuchaytirgichlar asosida ham tuzish mumkin (1.8-rasm).

1.8-rasm. Opratsion kuchaytirgich asosidagi Vin ko‘prikli generator.

Bu generatorni tuzish prinspi oldingi sxemadan farq qilmaydi. Musbat teskari bogʻlanish zanjiri operatsion kuchaytirgichning invertermalovchi kirishi bilan chiqishi orasiga ulangan. Sxemadagi_ rezestorlar manfiy teskari bogʻlanish zanjirini hosil qilib, generatsiyalanayotgan tebranishlarning chastota va amplitudalarining stabilizatsiya qiladi.