1 – mA’ruza mavzu: Boshlang`ich matematika kursi-o`quv fani sifatida Reja

MA’RUZALAR MATNI


1 – mA’RUZA
Mavzu: Boshlang`ich matematika kursi-o`quv fani sifatida
Reja:
1. Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasi fan sifatida, fanlararo bog‘liqligi.Zamonaviy boshlang‘ich ta’lim.
2. Metodik tizimning asosiy komponentlari: o‘qitish maqsadi, mazmuni, shakllari, metodlari, vositalari. Boshlang`ich sinfda matematika o`qitishning tarbiyaviy, ta'limiy va rivojlantiruvchi maqsadi.


1. Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasi fan sifatida, fanlararo bog‘liqligi.Zamonaviy boshlang‘ich ta’lim. Zamonaviy boshlang‘ich ta’limning o‘zi nimadan iborat bo‘lishi kerak? Bola 1–4-sinflarda qanday bilimga ega bo‘lishi lozim? O’quvchilarga qachondan boshlab, qanday qilib, qanday usulda va uslubda milliy qadriyatlarimiz, urf-odatlarimizni o‘rgatishimiz, chuqur anglatishimiz kerak?» degan savollar boshlang‘ich ta’lim tizimi oldidagi asosiy masalalardan biri bo‘lib kelmoqda. I.A.Karimov bizda «Har qanday O’quv bosqichiga aniq talablar standart darajasida rasmiylashtirilmagan» ligini alohida ta’kidlab, ta’lim jarayonining barcha bosqichlari uchun ana shunday talablar ishlab chiqish zarurligini ilk bor asoslab berdi.
So‘ngi yillarda mamlakatimizda maktabda matematika O’qitish ayniqsa boshlang‘ich ta’lim tizimida o‘z ko‘lami va ahamiyati jihatidan nihoyatda katta bo‘lgan o‘zgarishlarni amalga oshirdi va oshirmoqda.
Masalan, 1997-yil 27-avgustdagi «Тa’lim to‘g‘risida»gi Qonunning 12-moddasi I–IV sinflarni O’qitishga bag‘ishlangan. 1997-yil 6-oktyabrdagi «O‘zbekiston Respublikasida kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning 3.3.1 bandi uzlusiz ta’limni rivojlantirishda I-IV sinflarda O’qitishni tashkil qilishning rejalari ko‘rsatilgan.
Maktab ta’limi oldiga tamoyilial yangi maqsadlarning qo‘yilishi matematika O’qitish mazmunining tubdan o‘zgarishiga olib kelmoqda. Matematika boshlang‘ich kursi mazmunida ham, darslik va qo‘llanmalardan foydalanish metodikasida ham rivojlanish bo‘lishini talab qiladi.
Bugungi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarning shakllanish jarayoni, bozor munosabatlarining raqobatlashuvi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, “Тa’lim to‘g‘risida”gi Qonun talablari Boshlang‘ich sinflarda Matematika o’qitish metodikasiga o‘z ta’sirini o‘tkazmasdan qo‘ymaydi.
Matematika so‘zi grekcha “mathema” so‘zidan olingan bo‘lib, uning ma’nosi “fanlarni bilish” demakdir. Matematika fanining o‘rganadigan ob’ekti fazoviy shakllar va ular orasidagi miqdoriy munosabatlardan iboratdir.
Maktab matematika kursining maqsadi O’quvchilarga ularning psixologik xususiyatlarini hisobga olgan holda matematik bilimlar tizimini berishdan iboratdir.
Bu matematik bilimlar tizimi ma’lum usullar (metodika)orqali O’quvchilarga yetkaziladi.
“Metodika” grekcha so‘z bo‘lib, “metod” degani “yo‘l” demakdir.
Matematika metodikasi pedagogika fanlari tizimiga kiruvchi pedagogika fanining tarmog‘i bo‘lib, jamiyat tomonidan qo‘yilgan O’qitish maqsadlariga muvofiq Matematika o’qitish qonuniyatlarini matematika rivojining ma’lum bosqichida tatbiq qiladi. O’qitishda yangi maqsadlarning qo‘yilishi matematika O’qitish mazmunining tubdan o‘zgarishiga olib keldi.
Boshlang‘ich sinf O’quvchilariga matematikadan samarali ta’lim berilishi uchun bo‘lajak O’qituvchi boshlang‘ich sinflar uchun ishlab chikarish matematika O’qitish metodikasi egallab, chuqur o‘zlashtirib olmog‘i zarur.
Matematika boshlang‘ich ta’lim metodikasining predmeti quyidagilardan iborat:
1. Matematika O’qitishdan ko‘zda tutilgan maqsadni asoslash (Nima uchun matematika O’qitiladi, o‘rgatiladi).
2. Matematika o’qitish mazmunini ilmiy ishlab chiqish (nimani o‘rgatish) bir tizimga kiltirilgan bilimlar darajasini O’quvchilarning yosh xususiyatlariga mos keladigan qilib qanday taqsimlansa, fan asoslarini o‘rganishda izchillik ta’minlanadi, O’quv ishlariga O’quv mashg‘ulotlari beradigan yuklama bartaraf qilinadi, ta’limning mazmuni O’quvchilarning aniq bilim bilish imkoniyatlariga mos keladi.
3. O’qitish metodlarini ilmiy ishlab chiqish (qanday O’qitish kerak, ya’ni, O’quvchilar hozirgi kunda zarur bo‘lgan iqtisodiy bilimlarni, malaka, ko‘nikmalarni va aqliy faoliyat qobiliyatlarini egallab olishlari uchun O’quv ishlari metodikasi qanday bo‘lishi kerak?
4. O’qitish vositalari – darsliklar, didaktik materiallar, ko‘rsatmali, qo‘llanmalar va O’quv- texnik vositalaridan foydalanish (nima yordamida O’qitish).
5. Тa’limni tashkil qilishni ilmiy ishlab chiqish. (darsni va ta’limning darsdan tashqari shakllarini qanday tashkil etish)
O’qitish maqsadlari
O’qitish mazmuni
O’qitish shakllari
O’qitish metodlari
O’qitish vositalari

1. 
   M. Pishkalo bu
   

tizimni
o`ziga xos
quyidagicha
grafik bilan
tasvirlaydi.
O’qitishning maqsadi, mazmuni, metodlari, vositalari va shakllari metodik jihatlarining asosiy tarkiblarida murakkab, uni o‘ziga xos grafik bilan tasvirlash mumkin.
Matematika o’qitish metodikasi boshqa fanlar, eng avvalo, matematika fani – o‘zining tayanch fani bilan uzviy bog‘liq.
Hozirgi zamon matematikasi natural son tushunchasini asoslashda to‘plamlar nazariyasiga tayanadi.
Boshlang‘ich sinflar uchun mo‘ljallangan hozirgi zamon matematika darsligining birinchi sinf uchun berilgan quyidagi topshiriqlarga duch kelamiz: “Rasmda nechta yuk mashinasi bo‘lsa, bir qatorda shuncha katakni bo‘ya, rasmda nechta avtobus bo‘lsa, 2-qatorda shuncha katakni bo‘ya».
Bunday topshiriqlarni bajarish bolalarni ko‘rsatilgan to‘plamlar elementlari orasida o‘zaro bir qiymatli moslik o‘rnatishga undaydi, bu esa natural son tushunchasini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega.
MO‘M umumiy matematika metodikasiga bog‘liq. Umumiy matematika metodikasi tomonidan belgilangan qonuniyatlar kichik yoshdagi O’quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda ishlab chiqiladi.