1. 1-jadval 14 3-jadval 22

4.«O’z DAEWOO avto» kushma orxonasining eksport strategiyasi.
Ushbu paragrafda «O’z DAEWOO avto» kushma korxonasining avtomobillarini eksport kilish strategiyasini taxlil kilamiz. «Uz DAEWOO avto» loyixasida kursatilishicha Asakadagi korxona uzining loyixaviy kuvvatiga yetganda maxsulotining 1/3 kismi O’zbekistonning ichki bozoriga, kolgan kismi esa xorijga - Markaziy Osiyo davlatlariga, Rossiyaga, Belarusiyaga, Eronga, Afganistonga, Pokistonga va boshka davlatlarga eksport kilinishi kerak. Xususan, shu maksadda KK «Uz DAEWOO avto» Rossiyada uz dillerlik tarmogini rivojlantirmokchi buldi. Bu masalada «DAEWOO » korporasiyasining raxbariyati O’zbekistonda ishlab chikarilgan koreys avtomobillari Rossiyaning shunday klassli avtomobillaridan arzon va yukori sifatli bulishini nazarda tutgan edilar.
Shu maqsadda Moskva va Minskda kushma korxonaning vaklolatxonalari ochildi. Savdo va xizmat kursatish shu’ba korxonalari Sankt-Peterburg, Novosibirsk, Cherenoves, Tyumen, Kazan, Bishkek va Chimkent shaxarlarida faoliyat kursata boshladi. O’zbekistonda avtomobilsozlikni rivojlantirishning xamma sharoitlari yaratildi. Masalan, maxalliy maxsulotni import kilinayotgan avtotexnika rakobatidan ximoya kilish uchun O’zbekiston xukumati bir kator proteksionistik xususiyatga ega choralar kurdi: 1996 yil 1-oktyabrida respublikaga kiritilayotgan avtomobillarga aksiz soligi joriy etildi, chet elda sotib olingan avtomashina uchun bojxona poshlina tulovining mikdori 100 % gacha oshirildi. Bulardan tashkari 1997 yilning birinchi choragida respublikada avtotransport vositalarini sertifikasiyalashning uz tizimi joriy etildi. Shu bilan birga uz maxsulotlarini eksporti uchun chet el valyutasini oladigan korxonalar uchun kushimcha imtiyozlar berildi. Xususan, muxtor banklar kafolati bulgan takdirda ularga uz maxsulotlarini oldindan tulov va ochik akkreditivsiz eksport kilish xukuki berildi.
Prezident Islom Karimovning «Tovar, faoliyat va xizmat kursatishning eksportini ragbatlantirishning kushimcha chora-tadbirlari» xakidagi 1997 yildagi Farmoni bilan MDX mamlakatlariga uz maxsulotlarini eksport kiluvchi korxonalar 1998 yilning 1 yanvaridan aksiz va narxga kushilgan soliklardan ozod kilindilar. Shunday kilib, O’zbekiston xukumati tomonidan fakatgina avtomobil ishlab chikarishni emas, balki yirik sanoat korxonalarini chet el bozoriga chikishni xam ragbatlantiruvchi kator chora-tadbirlar ishlab chikilib, kabul kilindi. «Uz DAEWOO avto» zavodida avtomobil ishlab chikarish xajmi kupaygani sari ishlab chikarilgan maxsulotga sotuvdan keyingi xizmat kursatish dolzarb masalaga aylandi. Bu masalaning yechimi O’zbekistonda osongina topildi - yangi tarmok barpo etmasdan, bunga esa katta mablag zarur edi, balki 350 dan ortik texnik xizmat kursatish stansiyasi mavjud bulgan respublikadagi «eng yirik» «Uzbek-Lada» avtoxizmat tarmogini «Uz DAEWOO avto» KK ishlab chikarayotgan avtomobillariga xizmat kursatishga yunaltirildi.
Respublika raxbariyatining fikricha avtomobilsozlik - O’zbekiston uchun sanoatning yangi soxasi bulibgina kolmay uziga xos tramplindir, undan sakrab fakat sanoat va boshka soxalarni sifat jixatdan o’zgartirib kolmay, balki mamlakatning iktisodini umuman ko’tarish mumkin bo’ladi. O’zbekistonni fakat avtomobil ishlab chikaruvchiga emas, balki avtomobilsozlik sanoati maxsulotini yirik eksportchisiga aylantirish va shu bilan Markaziy Osiyoning boshka davlatlari orasidagi O’zbekistonning axamiyati va obrusini keskin kutarish darkor. Prezidentimiz I. Karimov Asaka zavodining ochilish marosimida so’zga chiqib, uning barpo etilishi respublikaga yangi ishlab chikarish va infrastrukturalar yaratishda dadil kadam kuyishga imkon beradi, muxim struktura o’zgarishlarni ta’minlaydi, xom ashyoni eksportiga yunaltirilgan iksodiyotdan zamonaviy, jaxon bozorlarida rakobatbardosh maxsulotlar ishlab chikaruvchi iktisodiyotga o’tishni ta’minlaydi. Shu bilan birga mukammal taxlil shuni kursatadiki zavod ishlab chikarayotgan avtomobillari rakobatbardosh maxsulot ta’rifi talablarini tulaligicha kanoatlantira olmaydi. Gap shundaki, zavodning besh modelidan fakat bittasi - Neksiya avtomobiliga katta e’tibor beriladi, kolgan ikki modeliga chet el bozorlarida juda kichik mikdorda talab mavjud. (2004 yil xolatiga kura zavod maxsuloti eksportining 70% ini «Neksiya», «Tiko»-0,3%, «Damas»-0,9% «Matiz»-28,8% tashkil kiladi). «O’z DAEWOO avto» KK ning faoliyati uchun respublikada kulay sharoitlar yaratilgan va uning maxsulotining baxosi Rossiya mezoni buyicha uncha kimmat emasligiga karamasdan, o’z maxsuloti eksportini diversifikasiyalash borasida keng kamrovli ishlar qilmoqda.^I

• 
  1996 yilning oxirida keng targib kilingan tadbir - avtopoyga uyushtirildi. Unda Asaka avtozavodida ishlab chikarilayotgan uch rusumli avtomashinalar katnashdi. Avtokarvon 16 kun ichida Markaziy Osiyo davlatlarining yirik shaxarlarida bulib, 6 ming km dan ortik yul bosdi. Avtopoyganing borishi joylardagi matbuotda keng yoritilib bordi. Bu tadbir natijasida mintaka axolisi «Uz DAEWOO avto» KK maxsuloti bilan yakindan tanishish imkoniyatiga ega buldi;
  
• 
  Asakadagi zavodning ishga tushganidan beri Neksiya avtomobili O’zbekistonda utkazilayotgan kupgina sport musobakalarining bosh sovrindori bulib kelmokda;
  
• 
  1998 yildan beri Rossiya televideniyasida «Uz DAEWOO avto» maxsulotini reklama kilish aktiv kompaniyasi olib borilmokda;
  

- 1998 yilning yozida «Uz DAEWOO avto» KK uz eksport maxsulotlarini narxini urtacha 10 % ga tushirdi.
Yukorida aytilgan sotuv bozorini kengaytirish borasidagi tabdirlardan xulosa kilish mumkin-ki «Uz DAEWOO avto» zavodi uz palsdarmlarini kengaytirmokda. Xuddi shunday maksadni «Uz DAEWOO avto» kompaniyasi uzining Rossiya, Kozogiston va Kirgizistondagi 40ga yakin shu’ba va kushma korxonalari oldiga kuymokda. 1998 yildayok ma’lum buldiki, kompaniya Rossiyada uzining mavkeini tiklab oldi. Shu’ba va kushma korxonalar Rossiyalik xaridorlarning talab va xususiyatlarini, xar bir mintaka bozorini va sovdo-sotik sharoitlarini urganish buyicha katta ishlarni amalga oshirdilar.
XULOSA
Bugungi voqyeaning ma’no-mazmuniga to’g’ri baho beradigan bo’lsak, bu voqyea, avvalambor, yurtimizda tinchlik va osuda hayot hukm surayotganining isbotidir.
Bugungi voqyea O’zbekistonimizning dunyodagi rivojlangan, taraqqiy topgan demokratik davlatlar qatoriga kirish, ular erishgan farovon, erkin va ozod hayot darajasiga yetish, hyech kimdan kam bo’lmasdan yashash uchun qo’yayotgan dastlabki qadamlari, buyuk maqsadlar sari qat’iyat bilan borayotganimizning amaliy tasdiqidir.
Bugungi erishgan yorqin yutuqlarimizning asosiy sharti va garovini barchamiz bizga, O’zbekistonimizga, tanlagan taraqqiyot va islohotlar dasturimizga xorijiy davlatlar, chet el sarmoyadorlarining tobora ortib borayotgan ishonchi va umidi samarasi, deb qabul qilishimiz mumkin.
Hyech shubhasiz, O’zbekiston iqtisodiyotining barqaror ravishda tobora kuchayib borayotgani, uning shiddat va ishonchli qadamlar bilan rivoj topayotgani, yangi texnologiyalarning o’zlashtirilishi, mamlakatimizda o’nlab-yuzlab yangi zamonaviy korxonalarning ishga tushirilayotgani - bularning barchasi, birinchi navbatda, yurtimizga chet el investisiyalarining kirib kelishi, hamkorlarimizning bizga berayotgan ko’magi, yordami natijasidir.
Bir qarashda O’zbekiston mashinasozligi ma’lum bir bosqichni bosib o’tgan, o’z tarixiga ega bo’lgan sohalardan biri. Sobiq sho’rolar davrida o’lkamizda qishloq xo’jaligi mashina-lari ishlab chiqaradigan «Tashselmash», «O’zbekselmash», Toshkent traktor zavodi, Ekskavator zavodi, «Chirchiqselmash» hamda Andijon va boshqa viloyatlarda turli rusumdagi traktorlar ishlab chiqarilar edi. Biroq, aslida ular tom ma’nodagi ish-lab chiqarish quvvatiga va imkoniyatiga ega emas edi.
Sobiq Ittifoqning o’nlab shaharlaridan, chekka-chekkalaridagi turdosh korxonalaridan tayyor qismlar olib kelinib, O’zbekistonda yig’ilar edi, xolos. Bu 52

O’zbekiston mashinasoz-lik industriyasini rivojlantirishga emas, aksincha uning iqtisodiy qaramligini chuqurlashtirishga xizmat qilar edi.

Yuqorida ta’kidlanganidek haqiqiy o’zbek mashinasozligi mustaqillik mahsuli bo’lib, u 1993 yilning mart oyida «O’zDEU-avto» nomi bilan ro’yxatdan o’tkazilib, Andijon viloyatining Asaka shahridagi priseplar ishlab chiqarish korxonasi negi-zida tashkil qilinishi hamda bu muhim inshoot qurilishining boshlanishi bilan O’zbekistonda avtomobilsozlik sanoatiga asos solindi.
1999 yil 16 mart kuni Samarqandda ham qalbimiz shunday baxt va g’urur nashidasidan entikadigan quvonchli voqyea ro’y berdi. Bu yerda O’zbekistonning yana bir avtomobil zavodi ish boshladi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov hamda Turkiya Respublikasi Prezidenti Sulaymon Demirel yangi inshootning ochilish marosimida qatnashgani mazkur tadbirga alohida ruh bag’ishladi. Ikki davlat rahbarlari en-digina konveyerdan chiqqan yangi avtobusga dastxat bitdilar.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI

1. 
   Каримов И.А.. Узбекистан XXI аср бусагасида: хавфсизликка тахдид, баркарорлик ва ривожланиш кафолатлари. Т.: Шарк, 1997.
   
2. 
   Каримов И.А. “Бизнинг бош максадимиз - жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислох этишдир” Узбекистан Республикаси Президентининг Олий Мажлис ^онунчилик палатаси ва Сенати кушма мажлисидаги маърузаси. Халк сузи, 2005, 29 январ, 20 сон.
   
3. 
   Каримов И. А. Жахон молиявий - иктисодий инкирози, Узбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йуллари ва чоралари. - Т.: “Узбекистон”, 2009.
   
4. 
   Каримов И. А. Асосий вазифамиз - Ватанимиз тараккиёти ва халкимиз фаровонлигини янада юксалтиришдир - Т.: “Узбекистон”, 2010.
   
5. 
   Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. 2012 йилдаги мамлакатимиз ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига багишланган Вазирлар Махкамасидаги маърузаси. Т.,2013.
   
6. 
   Abirqulov K.N. Iqtisodiy gеografiya (Darslik) -T.: TDIU, 2004.
   
7. 
   Ата - Мирзаев О, Тухлиев Н. Узбекистан: природа, население, хозяйство. - Т.: “Узбекистон Миллий энциклопедияси”, 2009.
   
8. 
   Ахмедов Э. Узбекистон шахарлари мустакиллик йилларида. - Т.: Абу Али Ибн Сино номидаги тиббиёт нашриёти, 2002.
   
9. 
   Бозор, пул ва кредит журнали 11-ноярб 2004 йил, 29 бет.
   
10. 
    Буюк ва мукаддассан, мустакил Ватан-Т.:“O'qituvchi” HMUY, 2011.
    
11. 
    Давлат статистика кумитаси Ахборот хизмати.
    

I

II

I13

I17

I

I.

I

I

I

I