1. Agregatlarning ish unumi va turlari. Yonilg‘i va moylash mahsulotlari sarfi. Mehnat va mablag‘ (ekspluatatsion) sarfi

Tsm = Ti + Tsyu + Ttx + Ttq + Tb + Ttpb +Tyo +Tox + Tf +Tsn.
Bu yerda: Ti - ishni bajarish uchun ketgan toza vaqt
Tsyu -salt yurishlar uchun ketgan vaqt
Ttx - texnologik xizmat ko‘rsatish (urug‘ solish, sig‘imdagi material va mahsulotlarni transport vositasiga to‘kish) uchun ketgan vaqt
Ttk – texnik xizmat ko‘rsatish uchun ketgan vaqt
Tb - buzilishlarni bartaraf etish uchun ketgan vaqt
Ttpb – texnologik jarayonni rostlash (urug‘ tushmay qolishi , ishchi qismlarni tozalash) uchun ketgan vaqt
Tyo – yoqilg‘i yo‘qligi uchun to‘xtab turganligi uchun ketgan vaqt
Tox - ob-havo o‘zgarishi (yomg‘ir, qor, shamol, tuman) tufayli bekor turish uchn ketgan vaqt
Tf – traktorchi va yordamchi ishchilarning fizologik va maishiy ehtiyojlari uchun (noxushlik va b.) ketgan vaqt
Tsn. – ish sifatini nazorat qilish uchun ketgan vaqt va boshqalar
Almashish vaqtidan foydalanish koeffitsienti quyidagicha
topiladi: τ =
Agregatlarning ish unumini oshirishda quyidagilarga alohida ahamiyat berish lozim:

• 
  Qamrash kengligi va ish tezligi maqbul bo‘lgan agregatlar tuzish;
  
• 
  Tezkor va serquvvat traktorlardan keng foydalanish;
  
• 
  Keng qamrovli va qurama agregatlardan foydalanish;
  
• 
  Vaqtdan foydalanish koeffitsientini oshirishga yordan beradigan mehnatni ilmiy tashkil qilishning ilg‘or usullarini (agregatlarni guruhlarga bo‘lib ishlatish va b.) qo‘llash;
  
• 
  Traktorchilar va yordamchi ishchilarning malakasini doimo oshirib borish va hokazolar.
  

1. Texnologik jarayonni bajarganda sarf bo‘lgan energiya miqdoriga ta’sir etadigan omillardan biri bu ishlov berilayotgan material (er)ning holatidir, deyiladi. Bunga sizning muno­saba­tingiz?

2. Har bir texnologik jarayonni bajarishning «optimal» vaq­ti bor, deb kelinadi. SHunday vaqtni aniqlashda qaysi mezonlarga suyangan bo‘lar edingiz?
3. Mehnat va mablag‘ sarfini kamaytirish MTA ning iqti­sodiy samaradorlik ko‘rsatkichini yaxshilashga olib keladi, degan tushuncha mavjud. Buni siz qanday izohlagan bo‘lar edingiz?