1-amaliy ish mavzu: Axborot xavfsizligi riskining modeli. Nazariy qism: iso 27002

Amaliy qism

"sabab - oqibat" usulidan foydalangan holda risklarni baholash.
Sababdan oqibatgacha xavfli hodisani rivojlanish yo‘llarini tahlili va sxematik tavsiflash usuli.

1-rasm. “Galstuk-babochka” sxemasi

Usulni qo‘llanilish sohasi
1. Bo‘lishi mumkin bo‘lgan sabab va oqibatlarni diapazonini namoyish etish asosida risklarni tadqiq etishda.
2. Rad etish daraxti tahlilini o‘tkazish murakkab bo‘lganda;
3. Har bir rad etish yo‘llari uchun to‘siqlar yoki boshqarish vositalarini yaratish bo‘yicha tadqiqod o‘tkazishga yo‘naltirilganda;
4. Rad etishga olib boradigan mustaqil yo‘llarni aniq o‘rnatish mavjud bo‘lganda.
Usulni bajarish jarayoni
1. “Galstuk-babochka” markazlashgan usuli sfatida ko‘rsatilgan xavfli hodisani aniqlash.
2. Xavf-xatar(yoki xavf) manbalarini tadqiq qilish yordamida hodisa sabablarining ro‘yxatini tuzish.
3. Kritik hodisagacha xavflarning rivojlanish mexanizmini aniqlash.
4. Hodisa sababini ajratuvchi chiziq chizish(Babochkaning chap tomonini hosil qilish)
5. Kiruvchita’sirlarni oldini olish uchun to‘siqlar o‘rnatish.
6. Xavfli hodisaning oqibatlarini o‘ng tomonga akslantirish va hodisadan oqibatlarga olib keladigan chiziqlarni chizish.
7. Oqibatlarga yo‘naltirilga chiziqlarga to‘siqlarni akslantirish.
8. Boshqarish bilan bog‘liq yordamchi elementlarni “galtuk-babochka” diagrammasi ostida akslantirish.
Ma’lumot turlari
Chiquvchi ma’lumotlar - “galtuk-babochka” diagrammasini va ishlov berilgan ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.
Kiruvchi ma’lumotlar – To‘siqlar, xavf-xatarlar hamda xavfli hodisa oqibatlari va sabablari haqidagi ma’lumotlardir.
“Galstuk-babochka” tahlili
2-rasm. “Maxsulotlarga talablar pastligi”ni “Galstuk-babochka” usulida risklarni tahlili
Usulning afzalligi
- Muammoga qaratilgan fikrni beradi.
- xavfli hodisalarni oldini olish va /yoki oqibatlarini kamaytirish hamda ularni samaradarligini baholashga qaratilganligi.
- foydali oqibatlar uchun qo‘llanilishi mumkinligi, yuqori malakali mutahasislarga ehtiyoj yo‘qligi
Usulning kamchiligi
- Bu usulda bir vaqtning o‘zida yuzaga keladigan va noxush oqibatlarga olib keladigan sabablar yig‘indisini ko‘rsatib berish imkoni yo‘qligi.
- Ushbu usulda murakka vaziyatlar haddan tashqari soddalashtirilgan bo‘lishi mumkin.