1-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Risklarni baholash usullari



Yüklə 270,1 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix19.03.2022
ölçüsü270,1 Kb.
#53985
1-Amaliy mashg ulot Mavzu Risklarni baholash usullariwqwq



1-Amaliy mashg’ulot 

Mavzu: Risklarni baholash usullari 

Xavflarni  baholash  usullari  turli  kutilgan  va  kutilmagan  vaziyatlarni  o'rganish 

uchun kuchli vositadir.  

Keyinchalik,  kiberxavfsizlik  asoslari  kursining  bir  qismi  sifatida  ba'zi  amaliy 

mashg'ulotlarda foydalaniladigan xavflarni baholash usullari tavsiflanadi. 

“Galstuk-babochka” tahlil usuli 

Ushbu  usul  o'rganilayotgan  salbiy  hodisaning  sababdan  oqibatga  qadar 

rivojlanishini  grafik  tavsiflash  va  tahlil  qilishdir.  Ushbu  usulning  asosiy  yo'nalishi 

tekshirilayotgan  hodisaga  qarshi  choralar  va  uni  keltirib  chiqaradigan  sabablarga 

qaratilgan. 

Ushbu usulni amalga oshirish quyidagi bosqichlarni ajratishi mumkin: 

1. Grafik markazida tahlil qilish uchun hodisani aniqlash. 

2.  Tekshirilayotgan  hodisaga  olib  kelishi  mumkin  bo'lgan  sabablar  ro'yxatini 

tuzish. 

3.  Tekshirilayotgan  voqea  oldidan  vaziyatning  rivojlanish  mexanizmini  tahlil 

qilish 

4.  Hodisaning  rivojlanishiga  olib  keladigan  omillar  va  uning  oqibatlari 

tavsiflanishi mumkin. 

5. Hodisadan oldin deb ataladigan sabablarning rivojlanishiga to'sqinlik qiladigan 

to'siqlarni  namoyish  qilish  profilaktika  choralari.  Eskalatsiya  omillari  uchun  to'siqlarni 

ham ko'rsatishingiz mumkin. 

6.  Tekshirilayotgan  voqea  sabab  bo'lishi  mumkin  bo'lgan  oqibatlar  ro'yxatini 

tuzish. 


7.  O'rganilayotgan  voqeaning  oqibatlarini  rivojlanishiga  to'sqinlik  qiladigan 

to'siqlarni namoyish qilish. 

"Galstuk-babochka"  tahlilini  o'tkazish  orqali  biz  xavfli  hodisalar  va  ularning  

oqibatlarning  oldini  olish  ,  yumshatish  yoki  kutilayotgan  hodisalarni  kuchaytirish, 

tezlashtirishga  yo'naltirilgan  xavfli  voqealar  va  to'siqlarning  asosiy  yo'llarini  aniq 

ko'rsatadigan  oddiy  diagramma  kiritamiz  (tekshirilayotgan  voqea  ijobiy  bo'lgan 

taqdirda). 



 

1-rasm. “Galstuk-babochka” diagrammasiga misol 



Nosozliklarni tahlil qilish 

Nosozliklarni  tahlil  qilish  usuli  nomaqbul  hodisaga  olib  keladigan  omillarni 

aniqlash  va  tahlil  qilish  uchun  foydalaniladi.  O'rganilgan  omillar  ular  yuzaga  kelishi 

mumkin  bo'lgan  ketma-ketlikda  joylashtiriladi  va  mantiqiy  bog'liqdir.  Ushbu  omillar 

turli  xil  uskunalarning  ishlamay  qolishi  bog'liq  hodisalar  bo'lishi  mumkin,  masalan, 

kompyuter dasturiy ta'minoti xodimlarning xatolari yoki boshqa hodisaga ko’ra ishdan 

chiqdi. 

Ushbu usulni qo'llash o'rganilayotgan tizimni, uning qanday muvaffaqiyatsizlikka 

uchrashini va istalmagan hodisaga nima olib kelishi mumkinligini yaxshi bilishni talab 

qiladi. Nosozliklarni tahlil qilish usuliining batafsil diagrammasini yaratish juda foydali 

bo'lishi  mumkin.  Bundan  tashqari,  o'rganilayotgan  salbiy  voqea  ehtimolini 

hisoblashimkonini  beradi.  Bu  nosozliklar  daraxtida  tasvirlangan  barcha  hodisalar 

ehtimoli haqida ma'lumotni talab qiladi. 

Ushbu usulni amalga oshirishni quyidagi bosqichlarni ajratishi mumkin: 

1. Tekshirilishi kerak bo'lgan yakuniy hodisani aniqlash. 

2. Yakuniy voqeadan boshlab, yakuniy hodisaga olib keladigan sabablarni topish 

3.  Belgilangan  sabablarga  olib  kelishi  mumkin  bo'lgan  aniq  voqealar  yoki 

nosozliklarni aniqlash uchun ko'rsatilgan sabablarni tahlil qilish. 

4.  Keyingi  darajadagi  sabablarni  izchil  tahlil  qilish  va  hokazo,  hozircha  tahlil 

noto'g'ri bo'ladi. 




5.  Dastlabki  hodisalar  ehtimolini  baholash,  so'ngra  oxirgi  voqea  ehtimolini 

hisoblash. 

 

2-rasm. Nosozliklar daraxti tahlili diagrammasiga misol 



 

 



3-rasm. Nosozliklar daraxtini tahlil qilish belgilari 

Bularning barchasi nima uchun kerak? Nosozliklar daraxtining tahlili bir vaqtning 

o'zida bir nechta voqealar sodir bo'lishi mumkin bo'lgan tekshirilayotgan yakuniy voqea 

va  vaziyatlarning  vujudga  kelish    yo'llarini  vizual  ravishda  taqdim  etadi.  Shuningdek 

yakuniy voqea ehtimolini baholash imkonini beradi. 

Topshiriqlar: 

1.  Biror xavfsizlik hodisasini “Galustik-babochka” usuli yordamida tahlil qiling. 

2.  Tanlangan hodisani “Nosozliklar daraxti” usuli yordamida tahlil qilish asosida 



ushbu  hodisaning sodir bo’lish sababini aniqlang. 

Yüklə 270,1 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin