1. Amir Temurning ulkan saltanat tashkil etishi. Markazlashgan Temur davlatining ma’muriy va harbiy tuzilishi. Temur tuzuklari. Davlatning ichki va tashqi siyosati

Adabiy muhit. Lutfiy, Sakkokiy Jomiy. O‘zbеk tilining takomillashuvi.
XV asrning zabardast o‘zbek shoirlari ichida, shuningdek Lutfiy, Durbek, Sakkokiy, Gadoiy, Atoiy va boshqalarning ham nomlari ma’lum va mashhur bo‘lgan. Jumladan, Navoiydan avval eng mashhur turkigo‘y shoir Lutfiy (1366-1465) bo‘lgan. Uning o‘z vaqtida 20 dan ziyod ajoyib asarlari mavjud bo‘lib, bizgacha faqat mashhur “Gul va Navro‘z” va g‘azallar devoni yetib kelgan xolos.
Bu davrlarda shuningdek, Sharafiddin Ali Yazdiyning (1454-yili vafot etgan) Temur tarixiga bag‘ishlangan, Nizomiddin Shomiydan so‘ng yozilgan bir xil nomdagi “Zafarnoma” asari yaratildi. Fors-tojik adabiyotida, ayniqsa, mashhur shoir va olim, Navoiyning zamondoshi hamda do‘sti Nuriddin Abdurahmon Jomiyning (1414-1492) roli buyuk bo‘ldi. Jomiy va Navoiyning do‘stligi esa, tarixda xalqlarimiz ittifoqligining buyuk ramzi bo‘lib qoldi.
1499-yildan boshlab O‘rta Osiyoga o‘z yurishlarini boshlagan Muhammad Shayboniyxon (1451-1510) temuriylar ichidagi ichki nizo va noittifoqlikdan foydalanib, Movaraunnahrga nisbatan istilochilik harakatlarini boshladi. Temuriy shahzodalardan, shu vaqtdagi yagona movarounnahrlik iqtidorli va harbiy sarkardalik mahoratiga ega bo‘lgan, keyinchalik buyuk shoir va davlat arbobi darajasiga chiqqan Zahiriddin Muhammad Boburning (1483-1530) sa’yi-harakatlari ham o‘zining tegishli natijasini bermadi. 1505-1506 yillarga kelib Shayboniyxon Xorazm va Movaraunnahrni to‘liq egallaydi. Shayboniyxonga qarshi kurashish uchun yo‘lga chiqqan Xuroson hukmdori Sulton Husayn (1469-1506) 1506-yilning bahorida vafot etadi. Sulton Husaynning vorislari o‘rtasida toju-taxt uchun kurash avj olib, natijada hokimiyat ikkita shahzodaga-Badiuzzamon Mirzo bilan Muzaffar Mirzolarga o‘tadi. Qulay vaziyatdan foydalangan Shayboniyxon 1507-yili shahzodalarni tor-mor etib, qattiq janglardan so‘ng poytaxt Hirot va butun Xurosonni o‘z qo‘li ostiga oladi.
Shunday qilib, deyarli bir yarim asr davom etgan shon-shavkatli Temuriylar saltanati o‘z nihoyasiga yetadi. Temuriylarning oxirgi zabardast vakili Zahiriddin Muhammad Bobur 1525-yilgi Panipat jangidan so‘ng shimoliy Hindistonni egallashga muvaffaq bo‘ladi. Boburiylar sulolasi Hindistonda deyarli uch asr mobaynida hukmronlik qilib, ko‘p holda temuriylarning shon-shuhratini bu yerda tiklashga muvaffaq bo‘ladilar.