1 Aynur Qəzənfərqızı
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ev tapşırığı: Tələbələr seminar üçün lətifə, rəvayət,
məhəbbət dastanı, qaravəlli öyrənərək nağıllar ilə müqayi- səsini göstərəcək slayd şou hazırlamalıdırlar. 21 Nağılların toplanması, nəşri və tədqiqi tarixi Tarix boyu şeirə və şeir yazana sayğı çox olmuşdur. Bu- nun bir sıra səbəbləri var. Ən başlıca səbəb odur ki, şeir yazmaq üçün ilham, istedad sahibi olmaq lazım gəldiyi üçün şeirə də, onu yazana da xüsusi hörmət olunmuşdur. Buna görədir ki, bir sıra lirik janrlardan fərqli olaraq epik janrlar yazıya alınıb saxlanmamışdır. Ehtimal ki, bu səbəb- dən də Azərbaycan nağıllarının toplanması XIX əsrin son- larından başlanmış, XX əsrin əvvəllərindən etibarən yerli ziyalıların bu işdə yaxından iştirak etməsi ilə daha da sürət- lənmişdir. XX əsrin əvvəllərində “Məktəb”, “Dəbistan” jur- nallarında çox sayda nağıllarımız yayımlanmışdır. Bu nağıl- larda, əsasən, uşaqların yaş xüsusiyyəti, bir sıra tərbiyəvi məsələlər nəzərə alınmışdır (Hüseynli S., 1995). XIX əsrdə toplanan materiallar ilk dövrlərdə rus dilinə tərcümə olunaraq o dövrün mətbu orqanlarında, xüsusən də SMOMPK məcmuəsində nəşr olunurdu. 1930-cu ildə L.Lopatinskinin topladığı materiallar əsasında A.Baqrinin tərtib etdiyi “Azərbaycanın və qonşu ölkələrin folkloru” (Багрий А., 1930), 1935-ci ildə A.Baqri və H.Zeynallının tərtib etdiyi “Azərbaycan türk nağılları” (Bax: Əfəndiyev P. 1992:176) toplusu işıq üzü görür. Bundan başqa, A.Sübhanverdixanovun, Y.Çəmənzə- minlinin, H.Əlizadənin, Ə.Babayevin də bu sahədə xidmət- ləri çox olmuşdur. Nağılların toplanması ilə 30-cu illərdə M.Təhmasib, Ə.Axundov, 40-cı illərdə isə S.Seyidov məşğul olmuşdur. Bu toplamaların nəticəsi olaraq 1941-47-ci illərdə Elmlər 22 Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun 3 cild- lik (Bax: Əfəndiyev P. 1992:176), daha sonra yenə eyni qu- rumun 1960-64-cü illərdə 5 cildlik nağıl kitabları nəşr edi- lir (Bax: Əfəndiyev P. 1992:176). 1970-ci ildə isə Ə.Axundovun iki cildlik “Azərbaycan nağılları” toplusu çap olunur (Bax: Əfəndiyev P. 1992: 176). Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra şifahi irsin toplanmasına maraq daha da artır. 1993-cü ildə Daşkəsən- dən toplanmış folklor örnəkləri əsasında “Şah Abbasın arva- dı”, Qərbi Azərbaycandan toplanmış nümunələr əsasında “Vətən qürbətdə qaldı”, 1994-cü ildə Şamaxı, Dərbənd, Gəncə və Qazaxdan toplanmış nağıllar əsasında “Allah yı- xan evi qızlar tikər”, 1995-ci ildə Laçın və Qubadlıdan top- lanmış nümunələr əsasında “Bu yurd bayquşa qalmaz” top- luları çap olunur. Xüsusən də son illərdə AMEA-nın nəz- dində Folklor İnstitutu təşkil olunduqdan sonra şifahi irsin toplanması və nəşri sahəsində böyük bir canlanma yaranır. Təkcə onu demək kifayətdir ki, bu İnstitutun xidmətləri sa- yəsində Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən toplanan folk- lor örnəkləri əsasında Azərbaycan folkloru antologiyasının on altı cildi, Aəzrbaycan folklor külliyyatının isə otuz cildi işıq üzü görmüşdür. Sovet dönəmində S.Seyidovun “Azərbaycan nağılların- da ictimai haqsızlıq əleyhinə müharibə” və L.Həsənovanın “Azərbaycan satirik məişət nağılları” adlı tədqiqat işi aparı- lıb. Son illərdə isə “Azərbaycan nağıllarının poetikası” (2001) kitabı ilə Oruc Əliyev və “Azərbaycan nağıllarının süjet göstəricisi” (2013) adlı kitabı ilə İlkin Rüstəmzadə, “Ənənəvi nağıl formulları” (2014) adlı kitabı ilə Vəfa İs- 23 gəndərzadə və “Azərbaycan nağıllarında sehrli qəhrəman” adlı kitabı ilə Əfzələdin Əsgərin adını nağıl tədqiqatçıları sırasında çəkə bilərik. Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|