1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

29
Regional hadisələrin Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə təsiri
və  hələ  də  bəzi  regional  məsələlərin  həllində  rəsmi  Moskvanın  səmimi 
olmadığı  düşünülür.  Türkiyə  və  Azərbaycan  Qərbin  Cənubi  Qafqazda 
müttəfiqidir,  lakin  hər  iki  dövlət  regionda  Rusiya  ilə  müsbət  əlaqələr 
qurmadan mövqelərinin güclü olmayacağını düşünürlər. Hər iki dövlət bu 
mənada  Cənubi  Qafqaz  problemlərinin  həllində  Rusiya  ilə  əməkdaşlığa 
əhəmiyyət verir. 
Türkiyə ilə Rusiya arasında ikitərəfli münasibətlərdə yaşanan böhranlar 
Cənubi  Qafqazda  rəqabəti  sərtləşdirir,  bu  isə Azərbaycana  təzyiqi  artırır. 
Bir  tərəfdə  qonşusu,  digər  tərəfdə  isə  qardaş  dövlət  və  strateji  müttəfiqi 
Türkiyə arasında seçim etməkdə çətinlik çəkən Azərbaycan xarici, enerji 
və  təhlükəsizlik  siyasətində  əlavə  problemlərlə  qarşı-qarşıya  qalır.  2012-
ci  ildə  Cənubi  Qafqazda  və  Rusiyanın  daxili  siyasətində  yaşanacaq  bəzi 
dəyişikliklər  regionda  yeni  rəqabət  mərhələsi  yaradacaq.  Prezidentlik 
postu  üçün  təkrar  namizəd  olan  Vladimir  Putin  “İzvestiya”  qəzetində 
çap etdiyi məqaləsində bildirib ki, postsovet məkanında siyasi və iqtisadi 
sahədə  inteqrasiya  olunmuş  “Avrasiya  Birliyi”  qurmaq  arzusundadır.  Bu 
strukturda iştirak etməyəcəyini bildirməsi Azərbaycana Rusiya təzyiqlərinin 
artmasına  səbəb  olacaq.  Rusiyanın  “Avrasiya  Birliyi”  layihəsi  regionda 
Türkiyə-Rusiya  rəqabətini  artıracaq,  eyni  zamanda  Türkiyənin  Qərb  ilə 
əməkdaşlığını sıxlaşdıracaq. Rəqabəti artıracaq digər məsələ isə NATO-nun 
Raket Əleyhinə Müdafiə Sisteminə (RƏMS) qarşı Rusiyanın öz sistemini 
qurması  qərarıdır.  NATO-nun  RƏMS-inin  bir  hissəsi  Türkiyə  ərazisində 
yerləşir və bu da Türkiyəni Rusiya raketlərinin hədəfinə çevirir. 
Azərbaycana  təzyiqi  artıracaq  ikinci  bir  məsələ  isə  Türkmənistan 
və  Qazaxıstan  qazını  Qərbə  çatdıracaq  qaz  xəttinin  Xəzərdən  çəkilməsi 
planlarıdır.  “Transxəzər”  layihəsinə  Qərb  dövlətlərinin  dəstəyi  get-gedə 
artır.  BTC  və  BTƏ-nin  reallaşmasından  sonra  regiondakı  gücünə  ciddi 
zərər  vurulduğunu  düşünən  Rusiya  hesab  edir  ki,  “Transxəzər”  layihəsi 
onun  Mərkəzi  Asiyadakı  gücünə  qarşı  yönəlib.  Bu  səbəbdən  də  Rusiya 
Azərbaycana və Türkmənistana təzyiqlərini artıra bilər. 
29