1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

Azərbaycan-Türkiyə iqtisadi əlaqələri: əsas trendlər və nailiyyətlər 
Azərbaycan tərəfi də son illər Türkiyədə birgə müəssisələr yaratmaqla 
yeni-yeni sərmayə qoyuluşları həyata keçirməkdə maraqlıdır. 2008-ci ildə 
ARDNŞ-in SOCAR & TURCAS Enerji A.Ş. (STEAŞ) alyansı “PETKİM” 
kimya konserninin 51 faizlik səhm paketinin satışı üzrə tenderin qalibi olub 
və bunun üçün 2,04 milyard dollar vəsait ödənilib. PETKİM Petrokimya 
Holdinq plastik qablaşdırma, parça, yuyucu vasitələr və s istehsal edir və 
Türkiyədə  bu  cür  məhsulun  yeganə  istehsalçısıdır.  2011-ci  ildə ARDNŞ 
ümumi kapitalı 2010-cu ilin əvvəlində 3.4 milyard dollar olan
10
 “SOCAR-
TURCAS”  birgə  müəssisəsində  payını  artırdığını  da  bildirib.  Türkiyənin 
Aksoy  şirkəti  (“SOCAR-TURCAS”ın  təmsilçisi)  ilə  yeni  sazişdən  sonra 
birgə  müəssisənin  nizamnamə  kapitalında  ARDNŞ-in  payı  51%-dən 
74,98%-ədək  artıb.  Habelə, ARDNŞ  İstanbul  və Ankaranın  qazpaylayıcı 
şəbəkələrinin  özəlləşdirilməsində  iştirak  etmək  istəyir.  Beləliklə,  2012-ci 
ildə  ARDNŞ  “PETKİM”-in  fəaliyyətindən  artıq  gəlir  gözləyir.  2010-cu 
ildə ARDNŞ-in  gəlirləri  Türkiyədə  1.6  milyard  manat  təşkil  edib
11
.  Onu 
da qeyd edək ki, son illər aktiv şəkildə fəaliyyətini genişləndirən ARDNŞ-
in  təsis  etdiyi  “SOCAR-TURCAS”  şirkəti  Türkiyənin  daxili  bazarında 
təbii qazın topdan ticarəti hüququnu əldə edib. Türkiyənin Enerji Bazarını 
Tənzimləmə Qurumu “SOCAR-TURCAS Petrokimya” şirkətinə bu ölkədə 
təbii qazın topdan satışı üçün 30 illik lisenziya verib. “SOCAR-TURCAS”-ı 
ARDNŞ idarə edir və o, Azərbaycanın ən vacib xarici aktividir.  ARDNŞ 
2011-ci ildən Türkiyənin daxili bazarında 1,2 milyard kubmetr qaz satmağı 
planlaşdırır.  Bu  həcmin  böyük  hissəsi  Petkim  Holdingə,  qalanı  istilik 
elektrik stansiyalarına veriləcək.
2011-ci il oktyabrın 25-də hər iki ölkənin dövlət və hökumət başçılarının 
iştirakı  ilə  İzmirdə  “SOCAR”-ın  sərmayəsi  ilə  tikiləcək  yeni  neft-kimya 
kompleksinin  təməlinin  qoyulması  ikitərəfli  iqtisadi  əlaqələrdə  yeni 
mərhələnin  simvoluna  çevrilib.  “Star  Rafinerisi”  adlanan  kompleksi 
“SOCAR-TURCAS”  birgə  müəssisəsi  müştərək  inşa  edir  və  bu  layihəyə 
qoyulacaq  sərmayələr  5.5  mlrd.  dollardır.  “SOCAR”  və  “TURCAS” 
şirkətlərinin  sahibi  olduqları  “PETKİM”  şirkətinə  məxsus  ərazidə  inşa 
ediləcək “STAR” neft-kimya kompleksinə yönəldilən sərmayə Türkiyə özəl 
sektorunun tarixində tək nöqtəyə yatırılan ən böyük investisiyadır. 2015-ci 
ildə ilk qurğuları işə düşəcək neft-kimya kompleksində ildə 1 milyon 600 
min ton nafta istehsal ediləcəkdir ki, bu da “Petkim” şirkətinin bu məhsula 
olan  tələbatını  tam  ödəyəcək  və  onun  hazırda  bu  məhsul  üzrə  idxaldan 
80%-lik  asılılığını  sıfıra  endirəcək.  İllik  emal  gücü  10  milyon  ton  olan 
zavodda “PETKİM” şirkətinin ana xam maddəsi nafta ilə yanaşı, təxminən 
6 milyon ton aşağı kükürdlü motorin, 500 min ton aviasiya yanacağı, 500 
10   http://www.socarturcas.com.tr/Content/1/561/HAKKIMIZDA.aspx 
11   http://www.socar.az (2011)

---