1-bob: metallarni kesib ishlash

Nazorat savollari:

1. Sinik qirindi kachon xosil bo’ladi?

2. Pogonali qirindi kachon xosil bo’ladi?

3. Tutash (yaxlit) qirindi kachon xosil bo’ladi?

1. Qirindi qirishuvi degani nima?

   
   

2. Kovushkoklik degani nima?

   
   

3. Metallografik usuli degan nima?

   
   

4. Mikrostruktura degani nima?

   
   

5. Puxtalanish qatlami degani nima?

   
   

6. Usimta degani nima?

   
   

Tayanch iboralari:

Elastik deformatsiya, plastik deformatsiya, tishlanish (tutunish) kuchlari, bosim kuchi, erilish tekisligi, erilish burchagi, kovushkoklik, siljish burchagi, metallografik usul, mikrostruktura, qirindi va qirkim eni, qirishuv koeffitsienti, asbob geometriyasi, puxtalanish qatlami,usimta.

1. 5-BOB: KESISH JARAYONIDA SODIR BO’LADIGAN ISSIKLIK XODISASI.

1. Kesish jarayonida sodir bo’ladigan issiklik xodisasi.

   
   

2. Kesish zonasidagi xaroratni aniqlash.

   
   

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Arshinov V.A., Alekseev G.A. Rezanie materialov i rejushiy instrument.- M., 1976.

   
   

2. Ivanova G.A., Osnovы teorii rezaniya, instrumentы stanki. -M., 1953.

   
   

3. Avagimov V.D. Mashinasozlik materiallarni kesib ishlash, stanoklar va asboblar. – Toshkent, 1976.

   
   

4. Nikiforov V.M. Metallar texnologiyasi va konstruktsion materiallar. Toshkent, 1976.

   
   

Kesish jarayonida sodir bo’ladigan issiklik xodisasi.

Kesish jarayonida sarflanadigan xamma mexaniq energiya deyarli tuligicha (P.A.Robinder va G.I.Epifanovlarning aniqlashicha 99% dan kam bo’lmagan) issiklikka aylanadi. Kesish zonasida xosil bo’lgan issiklik qirindiga, kesuvchi asbobga, yunilaetgan tayerlanmaga va atrof muxitga taksimlanib, tez tarkaluvchi issiklik okimini yuzaga keltiradi. Kesish zonasida yuzaga kelgan issiklik mikdori kuyidagi tashkil etuvchilarning ygindisiga tengdir

Kesish jarayonidagi issik balansi kuyidagi tenglama bilan ifodalanadi:

Bu erda q₁ – qirindiga ketgan issiklik,

q₂ - tayerlanmaga ketgan issiklik,
q₃ – kesuvchi asbobga ketgan issiklik,
q₄ – atrof muxitga ketgan issiklik.Bu tenglamadan a`zolarning mikdori doimiy bo’lmasdan, ishlanadigan materialning fizik-mexaniq xossalariga, kesish rejimiga, kesuvchi asbobning geometriyasiga va materialiga, ishlash sharoitiga va boshka omillarga boglik ravishda uzgaradi. Kesish vaktida xosil bo’ladigan issiklikning umumiy mikdorini kuyidagi formula asosida xisoblab topish mumkin:

Kkal/min (Si sist) ( )

bu erda: Rz – kesish kuchi (N eki kG)
V – kesish tezligi (m/min)
Juda kup tadkikotlarda aniqlanishiga ko’ra, kesish zonasida xosil bo’lgan umumiy issiklik mikdorining 25…85% qirindiga, 10…50% tayerlanmaga, 20…80% kesuvchi asbobga, kolgani atrof muxitga taksimlanar eqan. Kesish tezligining oshishi bilan qirindi chikib ketuvchi issiklik mikdori ortib boradi, tayerlanma va asbob bilan chikuvchi issiklik mikdori kamayadi. Keskichning geometrik elementlari kesishda yuzga keladigan issiklik xaroratiga bila ta`sir etadi. Masalan, kesish burchagi δ ning ortishi bilan kesish kuchi ortib boradi, binobarin yuzaga keluvchi issiklik xam ortadi: plandagi asosiy burchak φ ning ortishi bilan kesuvchi qirraning kesish zonasidagi uzunligi (kesishga ishtirok etaetgan qismining uzunligi) kamayadi, buning natijasida kesish zonasidan issiklikning asbob orkali utkazuvchanligi emonlashadi.