1. Bosma va ommaviy axborot vositalari. Aholining axborotga bo`lgan ehtiyoji

1980 yilda tuzilgan CNN (The Cable News Network) kompaniyasi 
bugungi kunda 24 soat davomida axborot uzatish bilan shug‘ullanadi. 
Hozirda CNN tarkibida yangilik tarqatish bilan shug‘ullanadigan 14 kabel va 
sputnik kanallari, 2 ta radiostansiya, 6 ta internet sayti va xorijiy 
mamlakatlardagi 37 ta byuro faoliyat ko‘rsatmoqda. CNN yangiliklari 38 ta 
kosmik yo‘ldosh signallari yordamida uzatiladi, uni 212 mamlakat va 
hududdagi 1,5 milliard odam bir vaqtning o‘zida ko‘rish imkoniga ega. 1991 
yilning yanvarida aynan CNN yordamida Fors ko‘rfazida olib borilgan 
harbiy harakatlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri teleefirga olib berildi. 2001 yilning 11 

---

---

sentyabridagi terrorchilik amaliyoti haqidagi telesyujetlar ham shu 
kompaniya harakati tufayli butun dunyoga voqea sodir etilgan joydan 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri uzatib turildi. 
Bi-bi-si eshittirishlar korporatsiyasiga (British Broadcasting Corporation,
BBC) esa 20 dan ortiq telekanal va 14 ta radiokanal, bir qator saytlar va 40 yaqin
jurnallar tegishlidir. VVS 40 dan ortiq tillarda eshittirishlar olib boradi.
Reyter axborot agentligida dunyoning 91 mamlakatida 14 000 xodim, shu
jumladan, 2300 jurnalist, fotomuxbir va videooperatorlar ishlaydi. Reyter agentligi
dunyoning turli mamlakatlarida 197 ta byurosiga ega. Agentlik xabarlari bilan har
kuni 1 milliard odam tanishadi. Ushbu misollar ham bugungi kunda OAV qamrov
doirasining naqadar kengligini muayyan darajada tasavvur qilish imkonini beradi.
Axborot inqilobining hosilasini juda katta axborotni qayta ishlash, xohlagan
mamlakat kutubxonasida saqlanayotgan kitoblardan foydalanish imkoniyatining
mavjudligida ham ko‘rish mumkin. Radio, televidenie, internet eng so‘nggi ilmiy
yangiliklarni qisqa vaqtda butun dunyoga ma’lum qilish, ilm-fan, madaniyat,
adabiyot va san’at yutuqlaridan har bir odam foydalana olishiga zamin
yaratmoqda.
Britaniyaning Blueclaw marketing agentligi Yer yuzidagi hayotga nisbatan eng
asosiy tahdidlar ro‘yxatini tuzdi. Ro‘yxat How Will The World End resursida
e'lon qilindi.
Mazkur ro‘yxat 50 ta turli manba, jumladan, BMT statistikasi, Jahon sog‘liqni
saqlash tashkiloti, NASA kabi tashkilotlar ma'lumotlari asosida tuzildi. Mualliflar
to‘rtta asosiy tahdid – epidemiyalar, yadro urushi, tabiiy ofatlar va Yerga asteroid
qulashini ajratib olishdi.

---

---

Agentlik halokat keltiruvchi kasalliklar sifatida sil, mavsumiy gripp, vabo,

Ebola virusi, meningit, Lassa isitmasi, o‘lat, Marburg virusini ajratib ko‘rsatishgan.
Ular orasida eng xavflisi deb sil kasalligi e'tirof etildi.
Yadroviy urush ehtimoli ham keyingi vaqtda eng yuqori darajadagi tahdidlardan
biri deb topildi. Ochiq ma'lumotlarga ko‘ra, AQSh eng ko‘p – 1030 marta, Rossiya
esa 715 marta yadroviy qurol sinovini o‘tkazgan. Agentlikning hisob-kitobiga
ko‘ra, insoniyatni butunlay yo‘q qilib yuborish uchun AQSh 5351 marta, Rossiya
esa 4206 marta yadroviy portlashni amalga oshirishi lozim bo‘ladi. Yerga asteroid
qulashi ehtimoli juda kam, ammo NASA sayyoramizga yaqin yuz yil ichida yaqin
keladigan asteroidlarni kuzatib kelmoqda. Ana shunday asteroidlardan biri diametri
3,9 kilometr bo‘lgan Florence asteroididir. Uning zarbasi 1,2 milliard kishining
o‘limiga sabab bo‘lishi mumkin. Asosiy iqlimiy tahdid sifatida global isish
ko‘rilmoqda. Ma'lumotlarga ko‘ra, 2025 yilga kelib sayyoradagi havo yana ikki
darajaga ortadi.
Internetda yoshlar axborot xavfsizligini ta’minlash uchun
Jahon bo‘ylab jadal tusda o‘tayotgan axborot asrining globallashuv
jarayoniga xos bo‘lgan g‘oyalar kurashi, axborot xuruji avj olgan bir davrda
mamlakatimizda o‘sib kelayotgan avlod, yoshlarni barkamol shaxs sifatida
tarbiyalash yanada dolzarb hamda muhim masala bo‘lib hisoblanadi. Mazkur
masalani hal etishda yoshlarning ma’naviy-axloqiy tarbiyasiga alohida e’tibor
qaratilmoqda. Mamkakatimiz yoshlariga zamon talabiga mos ta’lim-tarbiya berish
jarayoniga yangi zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT)
tizimi va Internet tarmog‘i imkoniyatklarining tatbiq etilishi o‘zining samarani
oshirish omili ekanligini allaqachon namoyon etmoqda. Jahonda shiddat bilan
taraqqiy etib borayotgan AKT tizimi va internet tarmog‘idan samarali foydalanish
yoshlarda ijodiy tafakkurlarini rivojlantirib, o‘zligini namoyish etishlariga imkon
berayotganligi ham yangi zamonaviy texnologiyalarning afzalliklaridan bo‘lib
hisoblanadi. Mazkur afzalliklardan foydalanib, yoshlarimiz o‘z intellektual
salohiyatlari va qobiliyatlari, iste’dodlarini namoyon etishlari uchun shart-
sharoitlar yaratib berilmoqda, ularning barkamol avlod bo‘lib yetishishlari
maqsadida ta’lim-tarbiya jarayoni zamon talabiga muvofiq tashkil etilib, barcha
zarur texnika vositalari bilan ta’minlanmoqda.

---

---

Shu bilan bir qatorda, olimlar, mutaxassislar, shifokorlar, pedagoglar va boshqalar

tomonidan mazkur yangi texnologiyalar bolalar va yoshlar tarbiyasiga salbir
ta’sirga egaligi ham ta’kidlanmoqda. Ma’lumki, Internetdan foydalanuvchilarning
ko‘pchilik qismini yoshlar tashkil etadi.
Yoshlar moda haqidagi blogni yuritadigan o’spirin bu olamga o’z ta’sirini ko’rsata
olishiga, yoxud yosh musiqachi MySpace tarmog’i tufayli dunyoga mashhur bo’lib
ketishi mumkinligiga ishonadi. Zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanib,
yoshlarga salbiy ta’sir etuvchi, yoshlar kamolotiga xavf solayotgan mafkuraviy
tahdidlar va g‘oyalarga qarshi kurashishda ota-onalar ogohligi borasida alohida
batavsil fikrlar bayon etilgan.
Bugungi kunda Internet— inson hayotining ilk bosqichidanoq uning ajralmas
qismiga aylanib qolgani bois, bolalarni uning xavfidan himoyalash masalasi
bugungi kunning dolzarb muammolaridan biri hisoblanadi va mazkur muammo
global miqyosda hal etilishi taqozo etiladi. Global tarmoqning chegara bilmasligi
foydali axborotlar bilan bir qatorda, nosog‘lom mazmundagi axborotlarning ham
tarqalishiga sabab bo‘lmoqda. Bu esa o‘sib kelayotgan yosh avlodning ma’naviy
tarbiyasiga ziyon yetkazishi mumkin.
Ushbu qo‘llanma Axborot xavfsizligini ta’minlash markazi tashabbusi bilan
Internet tarmog‘ida axborot xavfsizligi muammolari tadqiqotlari asosida
tayyorlangan bo‘lib, asosan tavsiyaviy mazmunga ega hamda voyaga yetmaganlar
va ularning ota-onalariga mo‘ljallangan.
Maqsad — bolani Internetdan ajratib qo‘yish emas, balki uning kamol topishi
uchun mukammal vositalar yaratish