1. Buralish deformatsiyasi, burovchi moment epyurasi

T
^ max ^ _W
  



Agar sterjen kesimi doira rasmida bo’lsa, u holda

I
W_  ^
_ 0,1d ⁴

d

 0,2d ^{3
bo’ladi, chunki I}
 0,1d ⁴ _.

r

2

Halqasimon kesimli sterjen uchun (9-rasm)


I<sub>


3</sub>^ d ^{4 }

W_ 


D / 2
 0,2D

^1 



_D4 _

bo’ladi, chunki


I_  0,1D⁴  0,1d ⁴

 0,1(D⁴  d ⁴ ) _.

Bu yerda shuni ta’kidlash lozimki, halqaning qarshilik momentini tashqi va ichki doiralarning qarshilik momentlarini ayirmasi sifatida topish mumkin emas.

7-rasm. Halqasimon valning ko’ndalang kesimi.

Buralishdagi mustahkamlik shartidan foydalanib tashqi kuch va material berilgancha valning kerakli diametrini aniqlash, berilgan diametr va material asosida ruxsat etilgan tashqi burovchi moment kattaligini topish, tashqi kuch va ko’ndalang kesimi o’lchamlari asosida sterjenning materialini tanlash mumkin.

Agar buralishga ishlayotgan strerjendan ikki juft tik bo’ylama va ko’ndalang kesimlar o’tkazib ABCD elementni ajratsak (10-rasm), bu element qirralarida faqat urinma kuchlanishlar hosil bo’ladi. Bu esa buralishda sterjenning barcha elementlari sof siljish holatida bo’lishini ko’rsatadi.

10-rasm. Doiraviy kesimli valgata’sir etayotgan tashqi kuchlar va ajratib olingan element.

Agar kesimning holati siljish tekisligiga nisbatan 45⁰ ga burilsa, u holda yangi yuzadalarda qiymati  ga teng bo’lgan normal () kuchlanishlar hosil bo’lishini oldingi bo’limda ko’rgan edik. Ulardan biri cho’zuvchi, ikkindisi esa – siquvchi kuchlanishlar edi. SHungaasosan sterjenning ko’ndalang o’qiga45⁰ burchak ostida o’tkazilgan vintli kesimlarida, ya’niA₁B₁C₁D₁ element qirralarida (10-rasm) qiymati ga teng bo’lgan normal kuchlanish  lar hosil bo’ladi.
Bu mo’rt materiallardan (masalan cho’yandan) yasalgan vallarning buralishda buzilish sababini asoslab beradi, dunki mo’rt materiallar cho’zuvchi normal kuchlanishga deyarli ishlamaydi. Bu buzilish odatda bosh cho’zuvchi kuchlanishlar traektoriyasi bilan mos keluvchi murakkab vintli sirt bo’ylab yuzaga keladi (11-rasm).

11-rasm. Doiraviy kesimli valning buzilish traektoriyasi

Xuddi shu kabi buzilishlar yog’ochli sterjenlar buralganida ham paydo bo’ladi (12-rasm).

12-rasm. Doiraviy kesimli yog’ochning buralish deformatsiyasidagi buzilishi.

Ammo, ba’zi mualliflar vintli yoriqlarning paydo bo’lishiga urinma kuchlanishlar sabab deb tushuntirishadi, ya’ni bu holdayog’ochning ayrim tolalari tutashishini urinma kuchlanishlar buzadi deb ta’kidlanadi. Aslida bu buzilishga yuqorida ko’rsatilgan hodisa sabab bo’ladi.