1. Elektr tokning inson organizmiga ta’siri. Ellektr tokidan saqlanish. Statik elektrdan saqlanish choralari

Samarali sun’iy nafas oldirishning bir necha usuli ma’lum. 1-usul “ogizdan ogizga” su’niy nafas oldirish. Bu usulda yerdam ko’rsatayotgan odam uzining upkasidan shikastlangan kishining ogzi orqali uning upkasiga havo yuboradi. Buning uchun chalqancha yetkazilib, ogzi ochiladi. Yerdam ko’rsatayotgan kishi shikastlanganning xikildogini ochish uchun bir kulini uning gardani tagiga va ikkinchi kuli bilan peshonasidan bosgan xolda ( rasm, a) togi buyni bilan bir chizikda joylashgan bulgunga kadar boshini orqaga engashtiradi ( rasm,b). Shundan sung yordam ko’rsatayotgan kishi chukur nafas olib, bermorning ogzi orqali kuch bilan havo puflaydi. Bunda u uzining ogzi bilan uning ogzini to’liq kamrashi va yuzi bilan uning burnini bektirib turishi kerak ( rasm ). Keyin yordam ko’rsatayotgan odam kaddini ko’tarib, yana chukur nafas oladi. Bu vaqtda shikastlanganning kukrak kafasi tushadi va u sust nafas oladi ( rasm ). Bir mino’tda 10-12 marta havo yuborish lozim. Havoni doka dastrumol yoki maxsus naycha orqali puflash kerak.
Tok urgan odam uzi nafas ola boshlagandan keyin xam u to’liq uziga kelguniga kadar ma’lum sun’iy nafas oldirishda davom etish kerak. Bundan maksad organizmda kon aylanishiga yerdam berish va yurakning mustakil ishlashini ta’minlashdir. Yuragini tashki tomondan ukalash uchun shikastlangan odamni kattik yerga (pastak stol, polga) chalqancha yetkazib, kukrak kafasini ochish, kamari, belbogini yechib olish kerak. Yerdam ko’rsatayotgan odam shikastlanganning kukrak suyagi pastki uchdan bir qismining xolatini aniqlaga, ( rasm ) oxirigacha to’g’rilangan bir kul kaftining pastki qismini shu yerga kuyib, uning ustiga to’g’ri burchak ostida bukilgan ikkinchi kulini va bo’tun tanasini kamragan xolda uning kukrak kafasini bosadi. Kukrak kafasini taxminan sekundiga bir marta shunday tez=tez bosish kerakki, bunda kukrak suyangining pastki qismi umurtka tomonga 3-4 sm, semiz odamlarga esa 5-6 sm siljiydigan bulsin. Xar bir bosilgandan sung kukrak kafasi to’g’rilanishi uchun qo’llarni undan ko’tarmagan xolda bushashtirish lozim. Shikastlangan odamning yuragi ishlay boshlaganda ukalashni tuxtatish lozim.