9. Geodeziyada qo‘llaniladigan to‘g‘ri burchakli koordinatalar sistemasi. To g‘ri burchakli koordinatalar sistemasida tekislikda olingan nuqta o‘mi uning absisissasi va ordinaiasi bilan aniqlanadi. Geodeziyada qabul qilmgan to‘g‘ri burchakli koordinatalar sistemasi matematikada qabul qilingan to‘g‘ri burchakli koordinata sistemasiga nisbatan 90° ga burilgan bolib, o‘qlarining kesishgan nuqtasi koordinatalar boshi deyiladi.
10. Tafsilotlarni burchak va chiziq kestirmalar usulida s’yomka qilish. Tafsilotni s’yomka qilish usullari aylanish usuli, chiziqda o‘lchash, to‘g‘ri burchakli va qutb koordinatalar, burchakli va chiziqli kestirmalar usullari loyihani joyga ko‘chirishda ham qo‘llaniladi. Nuqtalar balandliklari va chiziqlar nishabliklarini joyga ko‘chirish nisbiy balandliklarni joyda yasashdan iborat bo‘ladi. ... Loyihaviy gorizontal burchakni va chiziq uzunligini joyga kuchirish. YOpiq, notekis katta maydonli erlarda inshootlar o‘qi siniq chiziqlardan iborat bo‘lganda loyio‘a geodezik asos yoki mavjud punktlarga nisbatan burchak va chiziq uzunliklarini yasash orqali joyga ko‘chiriladi. Loyihaviy nuqtaning joyidagi o‘rni ko‘pincha qutb koordinatalari usulida A nuqtada loyihaviy β burchakni va loyihaviy Aa = S masofasini yasashdan iborat. Proektsiyalangan VA va VS chiziqlar orasidagi β burchak gorizontal burchak deyiladi. Joydagi VA va VS chiziqlar bilan M tekislik orasidagi n1 va n 2 burchaklar vertikal (qiyalik) burchaklar bo`ladi. Gorizontal va vertikal burchaklarni o`lchash uchun teodolit qo`llaniladi. 35-rasm. ... Gorizontal burchaklar qabullar usulida, takrorlash va doiraviy qabullar usulida o`lchanadi. Qabullar usuli. Injenerlik ishlarida burchaklarni o`lchash uchun asosan qabullar usuli qo`llaniladi. ... Bu burchak nisbiy balandlik va chiziq gorizontal quyilishini aniqlashga kerak bo`ladi, teodolit vertikal doirasida o`lchanadi. Vertikal doira ko`rish trubasi bilan birgalikda aylanadigan limb va qo`zgalmas alidadadan iborat.
