1. Hissiy kuyganlik hodisasini o’rganishning asosiy nazariy yondashuvlari

---

IJTIMOIY XIZMAT 
KO‘RSATUVCHI 
MUTAXXASISLARDA 
KASBIY KUYISH 
HOLATLARI 
PROFILAKTIKASI.
ABDUVOHIDOVA 
SOHIBA

---

REJA;
1.Hissiy kuyganlik 
hodisasini 
o’rganishning asosiy 
nazariy yondashuvlari
2. Ijtimoiy ish 
hodimlarining kasbiy 
kuyish sindromining 
psixoprofilaktikasi 
(Psixogegina va hissiy)

---

1.HISSIY KUYGANLIK HODISASINI O’RGANISHNING
ASOSIY NAZARIY YONDASHUVLARI
Ijtimoiy ish hodimi uchun kasbiy muhim fazilatlarning ko’plab tavsiflari mavjud, biz eng muhim fazilatlarning to’rtta 
guruhini ajratamiz:
1. Intellektual va kasbiy sifatlar: yuqori kasbiy mahorat, kompetentsiya, madaniyat, bilimdonlik, texnikaga egalik, 
psixologiya, pedagogika, huquqshunoslik va boshqa zarur bilimlar.
2. Axloqiy fazilatlar: odamlarga muhabbat, insonparvarlik, xayrixohlik, sezgirlik, sezgirlik, rahm-shafqat, hamdardlik, 
insonga yordam berishga intilish, bag'rikenglik, mas’uliyat.
3. Kommunikativ fazilatlar: xushmuomalalik, xushmuomalalik, tinglash qobiliyati, odamni qo’llab-quvvatlash qobiliyati, 
odamlar bilan aloqa o’rnatish, dialogni “qura olish”, insonda uning ichki zaxiralarini rag'batlantirish qobiliyati va 
boshqalar.
4. Irodaviy sifatlar: tashkilotchilik qobiliyati, qat’iyatlilik, tashabbuskorlik, chidamlilik, o‘zini tuta bilish, tashkilotchilik, 
mas’uliyat, boshlangan ishni oxirigacha yetkaza olish va boshqalar.

---

• Ijtimoiy hodimlarning kasbiy faoliyati, baj
arilgan ish turidan qatiy nazar, odamlar, a
holi guruhlari va umuman jamiyatning sal
omatligi va hayoti uchun ma’naviy javobg
arligi yuqori bo’lgan kasblar guruhiga kira
di. Ijtimoiy hodimlari mijoz bilan murakka
b ijtimoiy o’zaro munosabat jarayonida b
o’lgan doimiy stressli vaziyatlar, mijoznin
g ijtimoiy muammolarining mohiyatini do
imiy ravishda tushunish, shaxsiy ishonchs
izlik va boshqa axloqiy-
psixologik omillar ijtimoiy sog’lig’iga salbi
y ta’sir qiladi.

---

Tadqiqotchilarning fikriga ko’ra, salbiy ruhiy 
tajribalar va holatlar mehnat jarayonining turli 
jabhalariga ta’sir qilishi mumkin - kasbiy 
faoliyat, kasbiy faoliyatning shaxsiyati, kasbiy 
muloqot, umuman olganda, shaxsning kasbiy 
rivojlanishiga salbiy ta’sir qiladi.
An’anaga ko’ra, jamoat ongida ham, ilmiy 
adabiyotlarda ham, birinchi navbatda, insonlar 
bilan ishlashning ijobiy tomonlariga 
(shifokorlar, o’qituvchilar, ijtimoiy hodimlar va 
boshqalar) urg’u beriladi. Shu bilan birga, 
odamlar bilan ishlash o’zining yuqori talablari, 
alohida mas’uliyati va hissiy stressi tufayli ish 
sharoitlari bilan bog’liq qiyin tajribalar xavfini 
va kasbiy stress ehtimolini o’z ichiga olishi 
aniq.

---

“Hissiy charchash” atamasi 1974 yilda amerikalik psixiatr H. J. Freydenberger 
tomonidan mijozlar bilan intensiv va yaqin aloqada bo’lgan sog’lom 
odamlarning psixologik holatini, professional yordam ko’rsatishda hissiy 
buzilishlari bo’lgan bemorlarni tavsiflash uchun kiritilgan. Dastlab, bu atama 
o’zining qadrsizligini his qilish bilan bog’liq holda charchash holatini bildirgan.
Kasbiy kuyish tushunchasi odatda odamning yuqori hissiy talablarni 
o’z ichiga olgan vaziyatlarda uzoq vaqt ishtirok etishi natijasida 
yuzaga keladigan jismoniy, hissiy va ruhiy charchoq holatini 
ifodalash uchun ishlatiladi, bu esa o’z navbatida haddan tashqari 
yuqori hissiy holatlarning kombinatsiyasi natijasidir.

---

•
K.Maslashning 1976-yilda “Human Behavior” jurnalida e’lon
qilingan ijtimoiy xizmat ko‘rsatuvchi mutaxxasislarda kasbiy
kuyish mavzudagi birinchi maqolasi, o‘z e’tirofiga ko‘ra, 
ayniqsa, noprofessionallar orasida katta va kutilmagan
munosabatga sabab bo‘ldi. U turli “yordamchi” kasb
egalaridan ko’plab xatlar oldi. 10 yil o’tgach “kasbiy
kuyganlik” sindromi muammolari bo’yicha mingdan ortiq
maqolalar nashr etildi, “kasbiy kuyganlik” sindromini
tashxislashning maxsus usullari yaratildi.
•
1983 yilda E. Maher o'z sharhida “hissiy charchash” belgilari
ro’yxatini umumlashtiradi: charchoq, psixosomatik kasalliklar, 
uyqusizlik, mijozlarga salbiy munosabat, hodimlar o’rtasidagi
salbiy munosabat, tamaki, qahva, spirtli ichimliklar ko’p
istemol qilish, ishtahaning yetishmasligi yoki aksincha
ortiqcha ovqatlanish, tajovuzkor his-tuyg’ular (zo’riqish, 
tashvish, bezovtalik, g’azab), aybdorlik hissini boshdan
kechirish.
•
Kasbiy kuyish sindromining asosiy belgilari:
•
- hissiy charchoq hissi;
•
- mijozlarga nisbatan salbiy his-tuyg’ularning mavjudligi;
•
- salbiy o’z-o’zini hurmat qilish.
•