1. Hozirgi davrda borliq muammosiga turli yondoshuvlar

FALSAFA
18-VARIANT
1. Hozirgi davrda borliq muammosiga turli yondoshuvlar.
Borliq — obyektiv mavjud reallikni ifodalovchi falsafiy tushuncha. U moddiypredmet olamidangina iborat emas. Borliq turli darajada namoyon boʻladi: organik va noorganik tabiat, biosfera, ijtimoiy borliq, obyektivideal borliq (madaniy qadriyatlar, ilmiy bilimning umumiy prinsiplari, tushunchalari va h.k.), inson turmushi. Borliq falsafa tarixida turlicha talqin qilingan. Yaqin va Oʻrta Sharq falsafasida Kindiy, Forobiy, Ibn Sino, Umar Xayyom, Ibn Rushd kabi mutafakkirlar borliq ni ikkiga — vujudi mumkin va vujudi vojibga boʻladilar. Ularning falsafasida borliqning dastlabki sababchisi Alloh (vujudi vojib), lekin Alloh bilan borliq ni bir-biridan ajratib tasavvur qilib boʻlmaydi, bular sababoqibat shaklida bir-birlari bilan uzviy bogʻliq, degan tushuncha yotadi.
Hozirgi davrda borliq muammolar juda ko'pdir va ulardan biri borliq muammosi hisoblanadi. Bu muammo turli yondoshuvlar bilan hal qilinmoqda.

Borliq muammosining yondoshuvlari quyidagilardir:

1.Moliyaviy yondoshuvlar: Borliq muammolari, katta miqdorda mablag'lar yoki boshqa moliyaviy moddalar yuzasidan sodir bo'ladi. Bu turlarining o'zida qarzdorlik, qo'llanish, qonuniga zidlik yoki boshqa sabablar uchun yuzaga kelishi mumkin.
2.Qonuniy yondoshuvlar: Borliq muammosi, qonun tomonidan aniq qilib belgilangan nizom va tartibga asoslanganligi sababli yuzaga kelishi mumkin. Qonun hujjatlari, qonun tomonidan belgilangan davlat organlari va muassasalari borliq muammosini hal qilishda yordam berishi mumkin.
3.Texnologik yondoshuvlar: Borliq muammolari, maishiy texnika, avtomatlashtirilgan tizimlar, internet va boshqa yangi texnologiyalar yuzasidan sodir bo'ladi. Texnologik yondoshuvlar, borliq muammolari hal qilishda qulaylik, tezlik va ishonchli yechimlar taqdim etishi mumkin.
4.Ijtimoiy yondoshuvlar: Borliq muammosi, ijtimoiy taraqqiyot va insoniy taraqqiyotga bog'liq masalalar bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Bu turdagi yondoshuvlar o'zaro ko'p o'zgaruvchanlik va qiyosiylik talab etadi, shu jumladan, jamiyatning qaror qabul qilish jarayonida boshqa aholi taraflarining fikr va mulohazalarining hisobga olinishi talab etiladi.
Borliq muammosini hal qilish uchun, ushbu yondoshuvlar bir-biriga bog'liq bo'lib, ulardan har biri yordam berish orqali borliq muammolari yechim topishiga ko'maklashadi.

2. Ongning kelib chiqishi va mohiyatiga ratsionalizm nuqtai nazaridan yondoshuvlar.

Ong — psixik faoliyatning oliy shakli. U faqat insonga xos fenomendir. Ong, uning mohiyati masalasi eng qadimgi muammolardan biri. Ongni dastlab diniy va mifologik qarashlar doirasida tushuntirishga uringanlar. Ongni diniy tushuntirish uni ilohiy hodisa, xudo yaratgan moʻjiza tarzida talqin qilishga asoslanadi. Koʻpgina dinlarda inson ongi buyuk ilohiy aqlning namoyon boʻlish shakli tarzida tavsiflanadi. Bunday qarashlarning ildizi juda qad. boʻlsada, ular hamon oʻzining koʻplab tarafdorlariga ega. Kimki olam va odam yaratilganligini tan olar ekan, ong ham yaratganning qudrati deb hisoblaydi.
Ongning mohiyatini izohlashda 2-yoʻnalish — bu ong moddiy olamni inson miyasida aks etishi deb tushunish, uni inson tanasi faoliyati bilan bogʻlab talqin etishdir. Ayni vaqtda materialistik yoʻnalish nomini olgan bunday yondashuvlar doirasida ongning mohiyatini buzib talqin qilish hollari ham paydo boʻldi. Vulgar materializm deb nom olgan oqim namoyandalarining fikricha, xuddi jigar saf-roni ishlab chiqargani kabi, miya ham ongni ishlab chiqarar emish. Bunday yondashuv natijasida ong ideal emas, moddiy hodisa degan xulosa kelib chiqadi. Vaholanki, safroni koʻrish mumkin, ammo ongni koʻrib ham, ushlab ham boʻlmaydi. Aslida ong tarixi insonning inson boʻlib shakllana boshlashi tarixi bilan bogʻliqdir. Inson ham biologik, ham ijtimoiy mavjudot ekan, demak, ong ham biologik va ijtimoiy taraqqiyot mahsulidir. Ong insonning fikr va hislari, sezgilari tasavvurlari, irodasi 0va karashlaridan tashkil topgan. Oʻz-oʻzini anglash, xotira, iroda, nutq ongning asosiy jihatlaridir.
Ongning kelib chiqishi va mohiyatiga ratsionalizm nuqtai nazaridan yondoshuvlar.
Ongning kelib chiqishi va mohiyatiga ratsionalizm nuqtai nazaridan quyidagi yondoshuvlar mavjud:
1.Ratsionalizm: Ratsionalizm, aqliy yondoshuvning eng muhimi hisoblanadi. Bu fikr nazariyasi, barcha bilimlar va axborotlarning aqliy tadqiqotlarga asoslanishi va hech qanday tajriba va hisob kitob bo'lmagan ma'lumotlardan kelib chiqishini o'z ichiga oladi.
2.Empirizm: Empirizm, riyoziy yondoshuvning eng muhimi hisoblanadi. Bu fikr nazariyasi, barcha bilimlar va axborotlarning amaliy tadqiqotlarga asoslanishi va tajribaviy ma'lumotlarning asosiy manba sifatida qabul qilinishini rag'batlantiradi.