1. Hozirgi iqtisodiy bilimlarning asosiy xususiyatlari Ijtimoiy-iqtisodiy yo’nalishining shakllanishi va rivojlanishi

Keynsg`oyalarningdavomchilarini, ya’nikeynschilarniuchoqimgaajratishmumkin
1. Ungvautareakstionoqim, agressivmonopolistlarningmanfaatiniximoyaqilgan.
2. Liberal oqimtarafdorlarimonopoliyamanfaatlariniximoyaetadi, ammo kurollanishniinkoretadi.
3. So’lkeynschilikoqimitarafdorlarimilliydaromadnito’g`ritaksimlashg`oyasibilantalabdarajasigasamaralita’siretishgaintiladi.
Xansenkapitalizmqiyinchiliklariuningichkiqarama-qarshiliklaridanemas, balki "Tashkiimpuls"larningsusayganligidandebbiladi.
Davlatxarajatlarinio’stirishvakondirishuchunishxaqidanolinadigansoliqlarni 25-30% emasbalki 60% gachaoshirishtaklifetiladi. Ularmultipliqatorprinstipiniakselerastiyaprinstipibilantuldirdilar. Akselatorinvestistiyao’sishiningdaromado’sishiga, ya’niinvestistiyadankeyingivaundanoldingidaromadlarningfarqlarinisbatibilananiklanadi. Multipliqatorvaakseleratorg`oyalarigaasoslanib, iqtisodiyotningo’zluksizo’sishsxemasiishlabchiqildi.
EvropachaoqimFranstiyadashuxratkozondi. Keynsg`oyalariniG.Ardon, P. Mendes - Franskabilarto’laligichaqabulqilsa, F.Perruosudafazonitartibgasolishnisamarasizdebxisobladi.
Buoqimtarafdorlariiqtisodiyotnirejalashtirishnitaklifetadilar. Imperativ (direktivxarakterdaSobikSSSRdagikabi) vaindikativ (xozirko’pdavlatlarqullaydigan) rejalashtirishajratiladi. Keynsuslubiiqtisodiyinkrozlarning (1948-49, 1953-54, 1960-61, 1967-68, 1969-71,1974-75, 1981-82) oldiniolabilmadi.
Yangikeynschilikurnigapostkeynschilikkeldi, bo’lar: ingliziqtisodchilari J. Robinson, N.Koldor, P.Sraffa, AmerikalikolimlarA.Eyxner, S. Vayntraub. Ularkapitalistiktizimningichkiturgunlikkonstepstiyasinitaklifqildilar.
Ularkeynsta’limotinidinamik, xarakatchannazariyadebqaraydilar. "Yukorinaf", ishlabchiqarishomillariningengyukoriunuminazariyalarinitankidqilishxarakterlidir. Ijtimoiyinstitutlarroliҳamkiritilgan. Buta’limdao’sishvataksimotmuammolarimarkaziyo’rinniegallaydi. Ishlabchiqarishvao’sishsur’atlarimilliydaromadningtaksimotigabog`liq, daromadvauningo’sishiesa, jamgarma, umumiyjamgarmaesa, ishxaqivafoydadanjamgarilganjamisummagatengbo’ladi.
Marjinalizmiqtisodiyta’limotningnavbatdagiboskichiyangiklassikyo’nalishbo’lib, uningshakllanishiinglizalfredMarshallnomibilanbog`liq (yukoridaberilgan), shuyo’nalishtarafdorlariichidaAmerikalikJ.B.Klark, ItaliyalikV.Paretog`oyalarinikursatishmumkin. Buolimlardaekonometrikusullaretakchidir. Yukoridadastlabkiikkiolimxaqidafikrbildirganbo’lsak, buerdaVilfredoPareto(1848-1923)ningiqtisodiyg`oyalarinitaxliletamiz. Uningasosiyasoslari: «Siyosiyiqtisodkursi» (1898), «Siyosiyiqtisodta’limoti» (1906) va «Umumiysostialogiyabo’yichatraktat» (1916).UL.Valrasbilan (1982 yildan) birgaLozaneuniversitetidaishlayboshladi. Uningasosiyxizmatishuki, u asosiymarjinalistiktushuncha «Foydalilik» («naf») nimikdoriyulchashniigyangiusulinitaklifetdi, u «Ijtimoiymaksimalfoydalilik» yoki «Paretooptimumi»nimuomalagakiritdi. Butushunchaxattobuodamningturmushdarajasiyaxshilanishibarchaningturmushdarajasiortishiuchunyokijillabo’lmasayomonlashmasligimumkinliginixisoblashimkoniniberadi. Bukonstepstiyafoyda (foydalilik) nimaksimumqilishuchunoptimalqarorqabulqilishyo’liniyaratadi.
Keyingidavrlarda «Neoklassiksintez» konstepstiyasivujudgakeldi, uningmuallifiP.Ssamuelson(1915) jaxonga «Ekonomika» darsligibilanmashxur. Bukitob 1948y. Yozildiva 15 martdaqaytanashretilgan. Buasaruchununga 1970y. Nobelmukofotilaureatiunvoniberilgan. Buasardaasosiye’tiborommaviyishsizlikvainflyastiyaniengishmasalalarigaqaratilgan. Buqarashlardaxozirgiyangikeynschilikvaneoliberalg`oyalarningbir-birigata’siri (sintezi) niko’rishmumkin. Umuman, xozirgidavrdabarchaiqtisodiyg`oyalaro’rtasida (toboroyaqinlashuvvabir-birigata’siri) aralashg`oyalarkuzatilmoqda.