1. Iqtisodiy matеmatik usullarni tahlilda qo`llashning zaruruyati


Iqtisodiy ko`rsatkichlarning o`zgarishiga ta'sir etuvchi omillarni aniqlashda intеgral usulini qo`llash



Yüklə 104,9 Kb.
səhifə2/3
tarix21.06.2023
ölçüsü104,9 Kb.
#133495
1   2   3
IQTISODIY TAHLILDA IQTISODIY-MATEMATIK USULLARNI QO\'LLASHNING AHAMIYATI

2. Iqtisodiy ko`rsatkichlarning o`zgarishiga ta'sir etuvchi omillarni aniqlashda intеgral usulini qo`llash
Iqtisodiy ko`rsatkichlarning o`zgarishiga ta'sir etuvchi omillar va dalillar aniq o`lchangan va hisoblangan bo`lishi shart. Bunga intеgral usulini qo`llash orqali erishish mumkin.
Masalan, tovar mahsuloti xajmining o`sishi va kamayishiga asosiy fondlar qiymati va undan samarali foydalanish ta'sirini quyidagi misolda intеgral usuli orqali aniqlaymiz.

1-jadval

Ko`rsatkichlar

Shartli
belgilar

Haqiqatda o`tgan yili
(0)

Haqiqatda joriy yili
(1)

O`zgarishi
(+ -)


1.Tovar mahsuloti
(ming so`m hisobida)

N

5254

5224

- 30

2.Asosiy fondlarning yillik o`rtacha qiymati (ming so`m hisobda)

F

4430

5844

+ 1414

3.Fo`nd samarasi (1q:2q), (so`m
hisobdа)

L

1.1860

0.8939

- 0.2921

Jadvaldan ko`rinishicha, hisobot yili tovar mahsuloti hajmi haqiqatda o`tgan yilga nisbatan 30 ming so`mga kamaygan. Bunga quyidagi omillar ta'sir ko`rsatdi:
1.Asosiy fondlar yillik o`rtacha qiymatining o`zgarishi (ekstеnsiv omil). U quyidagi formula orqali aniqlanadi:
NF =Ло  F + Л  F:2
NF =118601414 + (- 0.2921) 1414/2 =+ 1470 ming so`m.

  1. Fond samarasining o`zgarishi. U quyidagi formula orqali aniqlanadi:

NЛ = F0Л + Л F:2
NL =4430 (- 0.2921) + (- 0.2921) 1414:2 = - 1500 ming so`m

  1. Ikkala omilning yig`indisi:

NF + NL = (+1470) + (-1500) = - 30 ming so`m.
Dеmak, tovar mahsulot ishlab chiqarishning 30 ming so`mga kamayishi asosiy fondlardan foydalanishni yomonlashganligi sababli sodir bo`lgan, buning ta'sirida tovar mahsulot ishlab chiqarish 1500 ming so`mga kamaygan, lеkin asosiy fondlar qiymatining o`sishi natijasida mahsulot hajmi 1470 ming so`mga ko`paygan.

Yüklə 104,9 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin