1. kurikulumun əsaslari

insanın həyat yolu 21 yaşına qədər ardıcıl olaraq üç nərhələyə bölünür 
və buda uşaqlıq, yeniyetməlik və ilk gənclik dövrləridir.Peyğəmbərimiz 
bu üç dövr əsasında üşaqların, yeniyetmə və cavanların tərbiyəsinin əsas 
qanunlarını, tərbiyəçilərin bu sahədəki vəzifələrini müəyyənləşdirmişdir: 
“Qoy sənin övladın yeddi il oynasın, sonrakı yeddi il elm, ədəb öyrənsin 
və sonra onu özünün müşavirin və yoldaşın hesab et!”İlk dəfə fitri 
qabiliyyətlər nəzəriyyəsinə zərbəni ingilis filosofu Con Lokk vurmuşdur. 
O,”Ağ lövhə” nəzəriyyəsini irəli sürərək demişdir ki, insan döğularkən 

---

“Ağ lövhə” kimi döğulur.Bu lövhəyə nə yazılarsa, insan da elə inkişaf 
edəcəkdir.O, belə hesab edirdi ki, uşaq dünyaya nə şair, nə həkim, nə də 
ağa kimi gəlir, irsən uşağa heç nə verilmir.Con Lokk insan xarakterini axar 
çaya, tərbiyəni isə bəndlərə bənzədirdi. Axar çayın qarşısına bəndlər 
vurub onun istiqamətini dəyişmək mümkün olduğu kimi, tərbiyənin gücü 
ilə insan xarakterini istənilən səmtə yönəltmək olar.Con Lokk iddia edirdi 
ki, təsadüf etdiyimiz adamların onda doqquzu mövcud olduqları 
vəziyyətdə -rəhimdil və ya zalım, faydalı və ya faydasız olmalarında 
tərbiyəyə minnətdardırlar.İnsanlar arasındakı fərqləri məhz tərbiyə 
yaradır.Tərbiyə insanın inkişafına təsir göstərsə də, müəyyən mənada 
inkişafdan asılıdır və insanın inkişaf səviyyəsinə əsaslanır.İnkişaf ilə 
tərbiyə arasında qarşılıqlı münasibətlərin dialektikası da özünü məhz 
bunda göstərir. Şəxsiyyət ikinci dəfə yeniyetməlik yaşı dövründə döğulur. 
Bu dövrdə şagirdin bir şəxsiyyət kimi formalaşması prosesində mənlik 
şüuru əxlaqi şüurla qarşılıqlı əlaqədə inkişaf edir.İctimai mühitin uşağa 
təsiri ilə tərbiyənin təsiri arasındakı fərq, hər şeydən əvvəl, tərbiyənin 
mütəşəkkil, məqsədyönlü və planlı olmasıdır.Halbuki mühitin təsiri ilə 
həyata keçən inkişaf prosesi məqsədyönlü olmaya da bilər.Ümumiyyətlə 
isə, şəxsiyyətin formalaşmasında mühit və tərbiyə amilləri həmişə 
dinamik, hərəkətdə və inkişafda olan amillərdir.