1-Lаbоratoriyaliq jumis Kompyuter arxitekturasinin’ tu’sinikleri, bazaliq strukturasi ha’m Kompyuter klasslari

EHMlarnin’ úshinshi áwladı. (60 -villarning aqırı ) kopchilik tranzistorlar hám hár qıylı ıqtıyat bólimler ornına integral sxemalardan keń kólemde paydalanıw menen xarakterlenedi. Integral sxemalardı isletiw sebepli mashinalardıń texnikalıq hám isletiw xarakteristikaların talay jaqsılawǵa, atap aytqanda, ıqshamlasıwı hám islew tezliginiń asıwın támiyinlewge erisildi. Bunday mashinalardıń nátiyjeli hám isenimli islewine támiyinlendi. Yad sıyımlılıqı 2048 Kbaytgacha bardı. Bul áwlad mashinaların birgelikte islep shıǵarǵan birden-bir sistema túrindegi mashinalar quraydı. Sol sebepli de bul túrdegi mashinalardıń atı ES den baslanadı. Bul mashinalar túrine qaray, sekundına 2 millionǵa shekem túrli arifmetik ámel orınlawı múmkin boldı.
Pán hám texnikanıń rawajlanıwı adam menen EHM ortasında ushırasıw múmkin bolǵan esaplaw mashinaları jaratıw zárúrshiligi tuwdırdı. Ba wazıypa jańa payda bolıp atırǵan tórtinshi áwlad mashinalarında ámelgem asırıldı.
EHMlarnin’ tórtinshi áwladı. 1970 jıllardan itıbaran payda bóle basladı. Olarda element bazası retinde úlken integral sxemalar. Yaǵnıy At kub kólemde 100 mıńǵasha elementti birlestirgen mikrosxema qollanildi. Bunday EHMlardan jámáát túrde paydalanıw EHMlar tarmaǵın hám jeke kompyuterler jaratıw imkaniyatın tuwdırdı. Házirhi kúnde kóplegen orta mekteplerge ornatılǵan IBM, Yamaxa, Pravets-8 A, AGAT, Aziya, Tashkent, Jaslıq kompyuterleri sol túrdegi lar bolıp tabıladı.
Házirgi kúnde besinshi áwlad mashinaların islep shıǵıw ústinde úlken jumıslar alip bari’lmaqta. Ásirese, bul tarawda Yaponiya ilimpazları jaratqan besinshi áwlad mashinalarınıń joybarları dıqqatqa ılayıq. Bul joybar keyingi dáwir mashinaların jaratıwdı názerde tutqan. Yaponiya ilimpazlarınıń tabiricha, bul áwlad mashinaları logikalıq máselelerdi hal ete alatuǵın, awızsha gáplerdi " esitadigan" hám " túsinedigan", tekstlerdi oqıtıp atırǵan tezlikte awdarma ete alatuǵın, súwret hám sızılmalardı " kóre" alatuǵın hám de " túsinedigan'1 bolıwı kerek. Bunday komputerlar galley arsendi, úlken hám oǵada úlken integral sxemalar tiykarında qurlishi názerde tutılǵan. Aqırǵı payıtlarda jer júzinde laboratoriyalarda belok molekulaları menen tájiriybe ótkerilmekte. Olar komputerlarning arifmetik tiykarın quraytuǵın tiykarǵı element ilddlik sanaq sistemasında xotirlovchi ketekshelerdiń wazıypaların o'tayapti. Álbette, bul jónelis boyınsha EHM qurıw haqqında gáp júrgiziw erte álbette, lekin tájiriybeler jaqsı nátiyjelerge alıp kelse, komputerlaning jańa dáwirin baslaytuǵın biokomputerlarga ıyelewimiz múmkin.