1-Lаbоratoriyaliq jumis Kompyuter arxitekturasinin’ tu’sinikleri, bazaliq strukturasi ha’m Kompyuter klasslari

Minikompyuterlar (kishi kompyuterler) kólemi hám atqaratuǵın ámeller tezligi tárepinen blok kompyuterlerden keminde bir poQana past bolıp tabıladı. Sonı da aytıw kerek, olardıń gabariti (kólemi) barǵan sayın ıqshamlasıp, hátte jeke kompyuter sıyaqlı kishi jaydı iyeleydiganlari jaratılıp atır. Bunday kompyuterler gruppaına dáslepki bar jaratılǵan PDP-11 (Programm Driver Processor -programmalıq basqarıw protsessori) gruppaın, ilgeri áskeriy maqsetler ushın isletilingen (jasırın esaplanǵan ) vAX, SUN gruppalı kompyuterler, IBM 4381, Hewlett Packard firmasınıń HP 9000 hám basqalar minikompyuterga mısal bóle aladı. Sonı da aytıw kerek, minikompyuterlar ózleriniń “úlken aǵalari” Manframe kompyuterlerdi múmkinshilikleri dárejesine kóterilip barıp atır. Onıń ushın tariyxga názer salıw hám házirgi olardıń rawajlanıwın baqlaw jetkilikli.

Jeke kompyuterler házirde kárxanalar, mákemeler, joqarı oqıw orınlarında keń tarqalǵan bolıp, olardıń kópshiligi IBM markasına uyqas kompyuterler bolıp tabıladı.

IBM markasına uyqas kompyuterler degende, olardıń túrli kompaniyalar islep shıǵarılıwına qaramay da texnikalıq, da programma támiynatı sáykesligi, yaǵnıy bir-birine tuwrı keliwi názerde tutıladı. Bunday kompyuterler kólemi tárepinen kishi (bir stol ústine jaylasadı ), ámel orınlaw tezligi, mısalı PENTIUM-3 MMX protsessori ornatılǵan kompyuterlerinde házirgi kúnde 750-1000 megagersni, yad kólemi bolsa 64-128 megabaytni quraydı. Bul kórsetkishler oǵada tez ózgerip, hár eki jılda kompyuterler múmkinshiligi eki ese asıwı, olardıń bahası bolsa shunchaga arzanıwı tendensiyasi gúzetilip atır

. Búgingi kúnde Pentium Iv kompyuterleri de jáhán bazarında keń tarqalıp atır. IBM PC uyqaslıq kompyuterlerin júzlegen firmalar islep shıǵarıp atır. Bular IBM, Compaq, Hewlett-Packard, Packard Bell, Tamaqtasıba, Apple, Siemens Nixdors, Acer, Olivetti, Gateway, SUN hám basqa firmalar bolıp tabıladı. Sonı da aytıw kerek, joqarıda atları atap ótilgen firmalar islep shıǵarǵan kompyuterler (bradename) - “Aq jasalǵan”, Qubla -Arqa mámleketlerde: Malayziya, Kitay, Tayland, Kareya hám basqa mamalakatlarda joqarıda atları keltirilgen firmalar litsenziyası tiykarında islep shıǵarılǵan kompyuterler “Sarı jasalǵan” atqa iye. Firma atları kórsetilmagan kompyuterler bolsa “nomsiz kompyuterler” (noname) dep júritiledi. Ásirese, keyingi gruppa kompyuterlerdi satıp alıwda olar jaqsı tekseriwden (testler járdeminde) ótkeriliwi kerek. Jeke kompyuterler ushın onıń zárúrli kórsetkishi islew kepilliginiń (keminde úsh jıl ) bolıwı zárúrli. Usınıń menen birge, bunday kompyuterlerdi satıp alǵanda litsenzion programma támiynatı hám tiyisli ádebiyatlar menen birge beriliw múmkinshiligi bar ekenligi názerde tutılıwı kerek.