1. Ma’lumotlar bazasining turlari. Ierarxik modellarda yozuvlar daraxtsimon sturukturali ko‘rinishi

---

3-Mavzu: Ma’lumotlar bazasining turlari. Ma’lumotlarning ierarxik va 
tarmoqlangan modellari. 
Reja: 
1. Ma’lumotlar bazasining turlari.
2. Ierarxik modellarda yozuvlar daraxtsimon sturukturali ko‘rinishi 
 
Tayanch so’z va iboralar: ma’lumоtlar bazasi, ierarxik, tarmоqli, relyatsiоn. 
Ma’lumotlar bazasining turlari 
Yuqoridagi misollardan ko‘rinib turibdiki, ma’lumotlar turli ko'rinishda bo 'lishi mumkin ekan. 
Qanchalik turli-tuman bo'lishid an qa t’i nazar, ularni uchta guruhga ajratish mumkin. Bu 
guruhlar quyidagicha nomlanadi: 
• daraxtsimon ma’lumotlar bazasi; 
• tarmoq ko'rinishidagi ma’lumotlar bazasi; 
• relatsion (jadval) ko'rinishdagi ma’lumotlar bazasi. 
Bularni misollarda ko'rib chiqamiz. 
Daraxtsimon m a’lumotlar bazasi 
Daraxtsimon ma’lumotlar bazasi sizga informatika kursidan ma’lum bo'lgan Norton 
kommanderda kataloglar strukturasini daraxtsimon ko'rinishda tasvirlash misol bo'la oladi. Uni 
quyid agicha tasvlrlash mumkin (1.1-rasm): 
1.1-rasm. Daraxtsimon ma’lumotlar bazasi 
Ayrim hollarda ma’lumotlar bazasini bu ko'rinishda tasvirlash foydalanuvchi uchun 
m a’lum qulayliklar tug'diradi. Bunga, biz Norton programmasida ishlaganingizda ishonch hosil 
qilgansiz. Ayniqsa, ichma-ich joylashgan (qism) kataloglarni daraxtsimon ko'rinishda tasvirlash 
foydalanuvchiga qulayliklar tug‘diradi. Shuningdek, daraxtsimon ma’lumotlar bazasini
Windows bilan ishlaganda ham ko'rgansiz. PUSK m enyusi yoki PROVODNIK bilan 
ishlaganingizda bunga amin bo'lgansiz. 
Tarmoq ko'rinishidagi ma’lumotlar bazasi 

---

Bu ko‘rinishdagi ma’lumotlar bazasiga internet tarmog'i misol bo‘la oladi. 
Internetda ma’lumot ma’lum bir protokol asosida yoziladi va shu protokol asosida barcha 
internetga ulangan kompyuterlaruni o'qiydi. Ma’lumotlar bazasi esa bir-biridan uzoqda 
joylashgan serverlard a (kompyuterlarda) saqlanadi. Bu turdagi ma’lumotar bazasini quyidagi 
rasmda ko'rish mumkin (1.2-rasm): 
1.2-rasm.Tarmoq ko'rinishidagi ma’lumotlar bazasi