1-маъруза : жисмоний тарбия назарияси ва усулияти предмети

O’zbekiston Respublikasi
Oliy va O`rta maxsus ta’lim vazirligi
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
Jismoniy tarbiya va sport kafedrasi
JISMONIY MADANIYAT NAZARIYASI
VA METODIKASI fanidan
II soatlik ochiq ma’ruzasi

Namangan – 2011

O’zbekiston Respublikasi
Oliy va O`rta maxsus ta’lim vazirligi
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
Jismoniy madaniyat nazariyasi va
jismoniy madaniyat kafedrasi
JISMONIY MADANIYAT NAZARIYASI
VA METODIKASI fanidan
MA`RUZA MATNLARI

Namangan – 2010 yil

Jismoniy madaniyat nazariyasi va mеtodikasi

Kurs II III IV

Sеmеstr IV V VI VII VIII

Umumiy soat 446

Ma`ruza 98
Seminar 104
Laboratoriya 38
Mustaqil ta`lim 226

Taqrizchilar: pеdagogika fanlari nomzodi B.Boyboboyev

pеdagogika fanlar nomzodi N.Azizov

Tavsiya qilinayotgan ma`ruzalar matnlari Namangan Davlat univеrsitеti Jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafеdrasining 28 avgust 2010 yildagi yig`ilishining №1 bayonnomasi qarori bilan tasdiqlangan va chop etishga tavsiya etilgan.

Kafеdra mudiri katta o`qituvchi T.Ismoilov.

Tuzuvchilar: katta o`qituvchi T.Ismoilov, o`qituvchi X.Boltaboеv
1-ma`ruza : Jismoniy madaniyatning nazariy asoslari, fanning maqsadi, mazmuni, O`zbekiston hududida vujudga kelishi.


REJA:

1. 
   Jismoniy tarbiya nazariyasi.
   
2. 
   Jismoniy tarbiya nazariyasining manbalari.
   
3. 
   Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyatini rivojlanishining davrlari.
   

Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi fani mutaxas-sislikka yO`naltirilgan O`quv predmeti sifatida jismoniy tarbiya mutaxassislari uchun fundamental bilimlar tizimi, inson jismoniy barkamolligi va unga erishish hamda boshqa-rishning umumiy qonuniyatlarini O`rgatadi.
Jismoniy tarbiya nazariyasi ilmiy fan tarzida jismo-niy tarbiyaga oid mavjud faktlarni izohlab beradi va umumlashtiradi. Amaliy fan sifatida insonni jismoniy kamolotining vositalari, jismoniy tarbiyasi shakllari va uning usuliyatlari haqidagi amaliy, nazariy bilimlarni beradi, hayotiy-zaruriy harakat malakalari va kO`nikmalari zahirasini boyitadi.
Jismoniy tarbiya nazariyasi va uning amaliyoti hamisha rivojlanishda va takomillashib boradi. Amaliyot natijalari, ilmiy tadqiqot maolumotlari jismoniy tarbiya nazariyasini va uslubiyatini yangicha tamoillar va qonunlar bilan boyita boradi. SHuning uchun ham jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati predmeti qotib qolgan, O`zgarmas ma`lumotlardan iborat bO`lishi mumkin emas.
Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati ijtimoiy, tabiiy, pedagogika fanlari erishgan yutuqlarga tayanadi. Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati har qanday holatda ilmiy pedagogikaning negizi tashkil etuvchi eng umumiy qonunlardan, tamoillardan usuliyatlardan foydalanadi, shu jumladan, barcha sport fanlari uchun ham bu qonunlar, qoidalar mos keladi va O`ziga xos maono kasb etadi.
O`quv fani sifatida shakllanishi va uning rivojla-nishiga jamiyat aozolarining jismoniy tayyorgarligini oshi-rish mumkinligi haqidagi nazariy fikrning vujudga kelishi va unga intilish sabab bO`ldi. Bu bilan insonning jismoniy rivojlanishini boshqarish mumkinligi haqidagi qoida va qonunlar ijtimoiy mehnat va harbiy amaliyotda yuqori samara berishligi isbotlanadi.
Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasining mazmu-niga quyidagilar kiradi:
- jismoniy tarbiya va uni ijtimoiy hodisa tarzida jamiyat mahsuli tarbiyaning boshqa shakllari bilan bog`liq-ligiga oid bilimlar;
- jismoniy madaniyatning maqsadi, uning umumiy vazifa-lari va nazariy tamoillari;
- jismoniy tarbiyaning vositalari va uni usuliyatlari-ning tamoillari;
- harakatga O`rgatish, O`qitishning uslubiyatlari;
- jismoniy sifatlarni rivojlantirish;
- jismoniy mashqlar va uni O`qitish jarayonining tuzilishi;
- jismoniy mashqlar bilan shug`ullanish mashg`ulotlarini tashkillashning shakllari;
- jismoniy tarbiya jarayoni va uni rejalashtirish;
- jismoniy tarbiya uslubiyatining xususiyatlari;
- maktabgacha yoshdagi va maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi;
- sport trenirovkasi jarayoni xarakteristika.
Pedagogik jarayon tarzida jismoniy tarbiyaning umumiy qonuniyatlari jismoniy tarbiya nazariyasining O`rganish pred meti hisoblanadi. Umumiy qonuniyatlar deganda, aholining har qanday tabaqasini: bolalar, O`smirlar, yoshlar, O`rta yoshdagilar, kattalar va qariyalar hamda jismoniy mashqlar bilan shug`ul-lanishni endigina boshlaganlarni, malakali sportchilarning jismoniy tarbiyasining xususiy tomonlari tushuniladi.
Bundan tashqari jismoniy tarbiya usuliyatlari jismoniy tarbiyani ajratib olingan ayrim xususiy qonuniyatlarini ham O`rganish predmeti qilib belgilaydi va pedagogik jarayonning umumiy qonuniyatlarini amalga oshirishda «Umumiy, maxsus kasb jismoniy tayyorgarligi», «Sport tayyorgarligi» usuliyati deb aniq yO`nalishdagi metodikalardan foydalanadi. Bunday usuliyatlarni har birini ichida O`zlarinin xususiy usuliyatlari mavjud. Usuliyatlarning turli-tumanligi shug`ullanuvchilarning qaysi psixologik tiplarga mansubligiga, ularning yoshi, jinsi, qaysi kasb egasi ekanligi va tanlangan sport mutaxassisligi (maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi metodikasi, ayollar jismoniy tarbiyasi metodikasi va hk.) ga xos va mos kelishi kerak.
Sport pedagogikasining ayrim fanlari (sport O`yinlari, gimnastika va h.k. larni O`qitish) usuliyat usuliyati alohida mustaqil ajratilgan ilmiy va O`quv fanlari tarzida shakl langan. Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati fani esa ularni yagona nazariy va usuliy asoslar bilan qurollantiradi, O`rganish predmetlari xarakteriga kO`ra pedagogika fanlari tizimidagi fan sifatida O`z qoidalarini ijtimoiy, psi- xologik va biologik faktorlar hisobiga tO`ldiradi.