1-ma’ruza: Kirish. Biotexnologiya va bioinjeneriyada bioxavfsizlik haqida tushuncha. Biotexnologiyaning rivojlanishi va uning yutuqlari Reja

Xalqaro loyihalar va tashabbuslar. Nanomateriallardan foydalanishni biologik xavfsizlik bo‘yicha ishlarni, iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish (OESR) Tashkiloti huzurida tashkil qilingan sanoat materiallari bo‘yicha ishchi guruh koordinatsiya qiladi. Nanomateriallarni potensial xavfini aniqlash bo‘yicha yaratilgan davlatlararo dasturni bajarishda 20 dan ko‘proq mamlakatlar ishtirok etadi. Mana shu dastur doirasida nanomateriallarni atrof muhitdagi miqdori, ularni tirik organizmlar uchun potensial toksinligi monitoring qilinadi.
Xullas, nanosanoat bilan shug‘ullanadigan mamlakatlarda nanotexnologiyalarni, nanomateriallarni har xil turlarini xavfsizligiga, ularni toksinlik xususiyatlariga katta e’tibor bilan qaraladi. AQSH, Yaponiya, Rossiya va boshqa mamlakatlarda bu muammoga bag‘ishlangan xalqaro anjumanlar o‘tkazilib turiladi.
Masalan, “Rusnanotech 2010” deb atalgan III – Xalqaro forumda maxsus “Nanosanoat va nanotexnologiyalarning mahsulotlarini inson salomatligiga xavfsizligi” seksiyasi faoliyat ko‘rsatgan. Bu seksiya ishida davlat tashkilotlarini, ilmiy tashkilotlar va biznesni Rossiyalik, Yevropa mamlakatlari va AQSHdan kelgan vakillari ishtirok etganlar. Nanosanoat va nanotexnologiya mahsulotlarini inson salomatligiga xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha seksiya 1 chi navbatdagi vazifalari quyidagicha belgilagan:

8. 
   Nanomateriallarni xavfsizligini baholash, ularni ishlab chiqarishda va ishlatilganda xavfni baholash bo‘yicha ilmiy tadqiqotlarni davom ettirish.
   
9. 
   Ishchi zonani havosi, ishlatiladigan suv va suv to‘planadigan hovuzlarda, ozuqa mahsulotlarida, maishiy kimyo vositalarida, nanobo‘lakchalar va nanomateriallarni saqlanishini gigiyenik me’yorlarini ishlab chiqish.
   
10. 
    Havoda, suvda, tuproqda, oziq ovqat mahsulotlarida, maishiy kimyo vositalari tarkibida nanomateriallarni topish va miqdoriy aniqlashni yuqori samarador usullarini ishlab chiqish.
    
11. 
    Nanotexnologiya va nanomateriallarni xavfsizligini ta’minlash va baholash sohasida yuqori kvalifikatsiyaga ega bo‘lgan mutaxassislar tayyorlashni tashkil qilish.
    
12. 
    Nanotexnologiyalarni nazorat qilish va nanomateriallardan foydalanish bo‘yicha xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni kengaytirish.
    
13. 
    Nanotexnologiyalarni xavfsizligi sohasida to‘plangan ilmiy tadqiqotlarni natijalari bo‘yichaxalqaro ma’lumotlar almashishni kengaytirish.
    
14. 
    Nanoxavfsizlik bo‘yicha, shu jumladan nanomateriallarni xossalari va ularni biologik ta’sirini o‘rganish sohasidagi to‘plangan bilimlarni xalqaro bazasini yaratish.