1-mavzu. Biznesda axborot tizimlari asoslari. Axborot texnologiyalari yordamida raqobat. Kompyuterlarning texnik ta’minoti. Kompyuter tizimlari reja
Yüklə 59,67 Kb.
|
|
Strategik axborot tizimi — tashkilotning strategik istiqbolli maqsadlarini
amalga oshirishga oid qarorlar qabul qilishni qoʻllab-quvvatlovchi kompyuter axborot tizimidir. Axborot tizimlarining yangi sifatlari hattoki firmaning strukturaviy tuzilishi, uning mahsulot ishlab chiqarish yoʻnalishlarini oʻzgartirib, gurkirab rivojlanib ketishiga ta’sir koʻrsatgani haqida ma’lumotlar koʻpgina. Biroq shunday salbiy holatlar ham kelib chiqqanki, axborot tizimi joriy etilishi natijasida shtatlar soni qisqartirilishi, firmadagi ruhiy holatning oʻzgarishi kuzatilgan. Iste’mol bozorida mahsulot ishlab chiqarishga yoʻnaltirilgan, oʻzining raqobatchilariga ega boʻlgan firma faoliyati misolida strategik axborot tizimlarining sifatini koʻrib chiqaylik. Bunday sharoitlarda firma raqobatchilaridan oʻzib ketishi kerak. Strategik axborot tizimidan foydalanish bunday vaziyatlarda nimalarni beradi? Bunday savolga javob olish uchun, firmaning tashqi muhit bilan aloqalarini tushunib olish kerak. Firma faoliyatiga quyidagi tashqi omillar ta’sir koʻrsatadi: bozorda oʻz siyosatlarini yuritayotgan raqobatchilar;
imkoniyatlarga ega boʻlgan xaridorlar; mahsulot ishlab chiqarishda xom-ashyo va butlovchi qismlar yetkazib beruvchi ta’minotchilarning narxlar boʻyicha siyosati. Firma raqobatda yutib chiqib, bozorda oʻzining siyosatini yuritishi uchun quyidagi omillarga e’tibor qaratishi va strategiyalarga amal qilishi zarur: bozorda mavjud boʻlgan tovarlardan farq qiladigan, yangi tovarlar va xizmatlarni yaratish; firmaning tovar va xizmatlari sifati boshqa raqobatchi firma tovarlari va xizmatlaridan tubdan farq qiladigan, afzalligi e’tirof etiladigan yangi bozorlarni va sharoitlarni izlab topish; firma oʻzga xaridorlar va ta’minotchilarni izlab topib, ularga murojaat qilishidan koʻra har xil aksiyalar asosida muqim xaridorlar va ta’minotchilarni oʻziga biriktirib olishi; mahsulot sifatini pasaytirmagan holda uning narxini tushirish. Strategik boʻg‘in axborot tizimlari yuqori zvenodagi boshqaruvchilar uchun strukturalashtirilmagan masalalarning yechimini olish, uzoq muddatli rejalashtirish ishlarini bajarish imkonini beradilar. Asosiy masala – firmaning yoki tashkilotning tashqi muhitdagi holatni tahlil qilish va solishtirishi asosida ichki imkoniyatlari va zahiralarini baholash. Ular tasodifan yuzaga keladigan vaziyatlarni hisobga olishda, nostandart vaziyatlarda qarorlar qabul qilishda kompyuter va telekommunikasion qaror qabul qilishning umumiy muhit yaratishlari kerak. Eng soʻnggi takomillashtirilgan dasturlardan foydalanib, bunday tizimlar ixtiyoriy vaqtda koʻpgina manbalardan zarur axborotlarni yetkazib berishlari mumkin. Ba’zi strategik axborot tizimlari uchun chekli analitik imkoniyatlar mavjud. Ushbu tashkiliy boʻg‘inda axborot tizimlari yordamchi rolni oʻynaydilar va ulardan menejer tomonidan qaror qabul qilish uchun zarur axborotlarni operativ tarzda yetkazib berishda foydalanadilar. Hozirgi strategik axborot tizimlaridan koʻp rejalilik, koʻp funksiyaviylik sharoitida foydalanilayotgan bir paytda ularni yaratishning umumiy tamoyillari hali ishlab chiqilmagan. Bu masala borasida ikki xil nuqtai-nazarlar mavjud: birinchisi - dastlab maqsadlar va ularga erishishning strategik yoʻllarini aniqlab olish kerak, soʻng esa axborot tizimlarini unga moslashtirish kerak; ikkinchi nuqtai-nazar - tashkilot strategik axborot tizimlaridan oʻz maqsadlarini aniqlashda va strategik rejalashtirishni amalga oshirishda foydalanishi mumkin. Lekin kelajakda bu ikki nuqtai-nazarning umumiy sintezi asosida strategik axborot tizimlarini yaratish yaxshi samara berishi e’tirof etilmoqda. 2. Raqobat strategiyasi tushunchalari Soʻnggi yigirma yil davomida rivojlangan mamlakatlar axborot faoliyatining koʻp qismi bozor infratuzilmasining asosiy elementlaridan boʻlib, bozor munosabatlari tarkibiga singib ketgan. Axborot-kommunikatsiyalar bozorining bozor infratuzilmasi sifatida shakllanishi oʻtgan asr 50 yillarining ikkinchi yarmidan boshlandi. Hozirgi kunda bozorning ushbu tarmog’i har bir mamlakat milliy iqtisodining asosiy negizi boʻlib hisoblanmoqda. CHunki global iqtisodiyotni tarkib toptirish uchun zamonaviy axborot-kommunikatsiyalar infratuzilmasi talab etilmokda. Ishbilarmonlik faoliyatining maqbul muhitini shakllantirshda zarur boʻlgan turli axborot, tahliliy materiallar va ularni tezkor usulda olish axborot- kommunikatsiyalar texnologiyalarining rivojlanib borayotganligi evaziga erishilmoqda. Barcha mamlakatlarda telekommunikatsiya axborot tarmoqlari keng tarqalayapti. Ayniqsa «Internet» axborot tarmog’ining salmog’i kundan-kunga ortib borib dunyo boʻyicha global axborot infratuzilmasi, uning asosida esa axborotlashgan jamiyat shakllanayotgani ma’lum. Xususan: a) xalqaro axborot tarmoqlariga ulangan shaxsiy kompyuterlar har bir xonadonga kirib bormoqda; b) axborot tarmoqlarida yangi xil faoliyat turlari vujudga kelayapti. Jumladan: tarmoqda ishlash, tarmoq muhitida dam olish, ijod va koʻngil ochish, tarmoqda maorif va tarbiya; v) jamiyatning har bir a’zosi qaerda boʻlishidan qatьiy nazar axborot tarmoqlari asosida hoxlagan mamlakatidan turli xil mavzu hamda yoʻnalishdagi axborotni toʻliq va tezkor sur’atda olish imkoniyatiga ega boʻlmoqda; g) axborot tarmoqlari doirasida mamlakatlar oʻrtasidagi georgrafik va geosiyosiy chegaralar yoʻqolib borayapti. Mutaxassislarning fikricha, axborotlashgan jamiyatda kompyuterlashtirish jarayoni kishilarga ishonchli axborot manbaiga kirishga keng imkoniyat yaratadi hamda ishlab chiqarish va ijtimoiy sohalarda axborot mahsulotlarini qayta ishlashning yuqori darajasini ta’minlash orqali ularni koʻp mehnat va vaqt talab etuvchi ishlardan ozod etadi. Axborotlashgan jamiyatda nafaqat ishlab chiqarish jarayoni tubdan oʻzgaradi, balki hayot mazmuni, xususan moddiy boylikka qaraganda madaniy xordiq chiqarishning axamiyati ortadi. Tovar ishlab chiqarish va iste’mol qilishga yoʻnaltirilgan industrial jamiyatga nisbatan, axborotlashgan jamiyatda koʻproq aqliy mehnat ulushini orttiruvchi bilim, intellekt, axborot ishlab chiqariladi va iste’mol qilinadi. Turli xildagi kompyuter texnikasi asosidagi tizim va tarmoqlar, axborot texnologiyalari hamda aloqa telekommunikatsiyalari axborotlashgan jamiyatning material va texnologik bazasi boʻlib xizmat qiladi. Boshqacha qilib aytganda, axborot-kommunikatsiyalar bozori tovarlar ushbu jamiyat shakllanishining negizi sanaladi. Axborot-kommunikatsiyalar bozorida asosiy tovar boʻlib axborot Yüklə 59,67 Kb. Dostları ilə paylaş:
|