1-mavzu: Biznesga kirish Reja: Biznesga kirish yo'llari

Real investitsiya asosiy fondlar va aylanma mablagʻlarga investorlar tomonidan qoʻyiladigan barcha turdagi boyliklar. Moliya investitsiyalar — qimmatli qogʻozlar (aksiya, obligatsiya) sotib olishga va bank depozitlariga uzoq muddatga jalb qilingan qiyilmatlar. Intellektual investitsiyalar- mutaxassislarni tayyorlash, tajriba, ilmiy tekshirish, litzensiya va nou-xou berish, avtorlik huquqi va boshqalar.
Investitsiyalar kim tomonidan kiritilishiga qarab 2 turga boʻlinadi:

1. 
   Ichki investitsiyalar.
   
2. 
   Tashqi investitsiyalar.
   

Ichki investitsiyalar — mamlakat hududida ichki investorlar tomonidan amalga oshiriladigan investitsiyalar hisoblanadi. Tashqi investitsiyalar — foyda olish maqsadida chet el investorlari tomonidan boshqa davlat iqtisodiyotiga qo'yiladigan investitsiyalardir.

36-mavzu: O'zbekistonda tadbirkorlik sub'ektlarini moliyalashtirishning o'ziga hos hususiyatlari
Reja:

1. 
   O`zbekistonda ilg’or ilm-fan yutuqlari va innovatsion texnologiyalarga asoslangan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish istiqbollari
   

Mamlakatimiz iqtisodiyotini barqaror rivojlantirishning asosiy omillaridan biri innovatsiyalardir. Innovatsion texnologiyalar yordamida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlarini chuqur qayta tuzish va ish unumdorligini yanada oshirish mumkin. Ma`lumki, bugungi kunda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasi nafaqat milliy iqtisodiyotning o`sish sur`atlarini jadallashtirishda, balki bugungi kun uchun dolzarb hisoblangan aholini ish bilan ta`minlash va turmush darajasini oshirish masalalarini hal etishda ham etakchi o`rin tutmokda. Kichik biznesning ixcham va harakatchanligi, bozor kon`yunkturasi o`zgarishlari va iste`molchilar ehtiyojlariga tez moslasha olishi uni jahon moliyaviyiqtisodiy inqirozining salbiy oqibatlarini bartaraf etish va inqirozdan keyin iqtisodiyot tarmoqlarini barqaror rivojlantirish sharoitida yangi ish o`rinlarini

yaratish va aholi daromadini oshirish borasida eng qulay va makbul vositaga aylantirmoqda. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov ta`kidlaganidek: "Bugungi kunda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik o`zining iqtisodiyotimizdagi o`ta muhim va salmoqli hissasi, roli va ta`siri, sodda qilib aytganda, boshqa hech bir soha va yo`nalish o`rnini bosolmaydigan katta ahamiyati bilan davlat va jamiyatimiz rivojida alohida o`rin egallaydi"1 . Darhaqiqat, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning izchil rivojlanib borishini ta`minlash orqali mamlakatimizda jamiyatimizning ijtimoiy-siyosiy tayanchi va poydevori bo`lgan o`rta sinfning shakllanishiga va uning tobora mustahkam bo`lib borishiga erishilmoqtsa. Shunday ekan, endilikda kichik biznesni nafaqat son jihatdan ko`paytirish, balki uni avvalo sifat jihatdan ham rivojlantirishimiz, bu borada oddiy ishlab chiqarishdan ichki va tashqi bozorga yo`naltirilgan murakkab, yuksak texnologiyaga asoslangan ishlab chiqarishga o`tish masalasiga alohida e`tibor qaratishimiz darkor. YUrtimizda fan, ta`lim va ishlab chiqarishning integratsiyalashuvini yanada chuqurlashtirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlarining innovatsion rivojlanish yo`llarini ishlab chiqish orqali ilm-fan va ishlab chiqarish o`rtasida o`zaro foydali aloqalarni mustahkamlashga bo`lgan e`tibor yildan-yilga oshib bormoqda. Bugungi kunda iqtisodiyotimizning asosiy tarmoqlarini modernizatsiya qilish va texnik yangilash, mamlakatimizning yangi marralarni egallashi uchun kuchli turtki beradigan va jahon bozorida raqobatdoshligini ta`minlaydigan zamonaviy innovatsiya texnologiyalarini joriy qilish bo`yicha maqsadli loyihalar amalga oshirilmoqtsa. Respublikamizda innovatsion faoliyatni yanada rivojlantirishda O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008 yil 15 iyuldagi "Innovatsion loyihalar va texnologiyalarni ishlab chiqargapga tatbiq etishni rag’batlantirish borasidagi qo`shimcha chora-tadbirlar to`g’risida"gi № PQ-916-sonli Qarorining qabul qilinishi va uning asosida "O`rta muddatli istiqbolda innovatsion mahsulotlar va texnologiyalarni rivojlantirish chora-tadbirlari kompleksi"ning ishlab chiqilishi muhim omil bo`lib xizmat qilmoqda. Bugungi kunda respublikamizda yalpi ichki mahsulotning 52,5 foizdan ko`prog’i kichik biznes sub`ektlari tomonidan ishlab chiqarilayotganiga qaramay, yuqori texnologik jarayonlarni talab etadigan sanoat tarmog’idagi (19,6 %) va eksportdagi (13,4 %) ulushi kichik biznesning mavjud salohiyati darajasida emas1 . Mazkur soha va tarmoqlarda kichik biznes taraqqiyotini ta`minlash, umuman, iqtisodiyotning etakchi tarmoqlarini barqaror rivojlantirishning asosiy yo`nalishlaridan biri sifatida innovatsion jarayonlarni faollashtirish, ayniqsa, kichik biznes sub`ektlarining innovatsion faoliyatini rag’batlantirish yuqori samara beradi.
Kichik biznes sub`ektlarida yangi texnika va innovatsion texnologiyalarni ishlab chiqarishga yuqori tavakkalchiliklarsiz joriy etish, yangi ishlab chiqarish kuvvatlarini barpo etib, undan samarali foydalanish jarayoni yirik korxonalarga nisbatan tezroq ro`yobga chiqadi. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan "Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili" bo`yicha kabul qilinadigan davlat dasturida asosiy ustuvor yo`nalishlardan biri sifatida yuqori texnologiyalarni talab etadigan iqtisodiyot tarmoqlarida innovatsion texnologayalarga asoslangan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga keng yo`l ochib berishga aloxdtsa e`tibor qaratish zarurligi ko`rsatib o`tildi . Hozirgi vaqtda yurtimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik asosan savdo-sotiq, xizmat va aloqa sohasida, qishloq xo`jaligi mahsulotlarini qayta ishlash bo`yicha ko`proq rivoj topmoqda. Jahon iqtisodiyoti globallashuvi va raqobat muhiti kuchayib borishi, mahsulotlar hayotiylik davri keskin qisqarishi, bozor kon`yunkturasi va iste`molchilar ehtiyojlari tez o`zgarishi jarayonlari bugungi kunda har bir xo`jalik yurituvchi sub`ektdan raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarishning tashkiliy-iqgisodyy mexanizmlarini ishlab chiqishni hayotiy zaruratga aylantirmoqda. Bu esa ularning innovatsion faoliyatini rivojlantirish va samarali boshqarishni talab etmoqda. SHu jihatdan, yuqori texnologiyalarni talab etadigan zamonaviy ishlab chiqarish tarmoqlarini tashkil etishda, innovatsion va nanotexnologiyalar, farmakologiya va farmatsevtika, axborot-kommunikatsiya tizimi, biotexnologiya, muqobil energetika turlaridan foydalanish sohasida, muxtasar qilib aytganda, ilg’or ilm-fan yutuqlariga asoslangan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish o`zining ijobiy samarasini beradi.