1-mavzu: Ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashning ma’naviy-ma’rifiy asoslari kursini o‘rganishning ahamiyati Reja

1. Islom dini. Musulmonlar O`zbekistondagi eng yirik diniy konfessiyani tashkil qiladi. Bunga albatta hech kimga sir emaski islom dini VIII-IX asrlardan beri xalqimiz tarixi va ma`naviyatining ajralmas qismidir. O`zbekiston musulmonlari islomning sunniylik yo`nalishi, hanafiyya mazhabiga e`tiqod qiladilar. Islom dini va uning xalqimiz ma`naviyatida tutgan o`rni va din asoslari hamda marosimlari haqida keying mavzularda alohida to`xtalib o`tiladi. O`zbeliston musulonlari idorasi musulmonlarning asosiy muassasi hisoblanadi. Bu tashkilotga 1943-yilda asos solingan. Dastlab tashkilot “O`rta Osiyo va Qozog`iston musulmonlarining Diniy boshqarmasi” deb yuritilgan. 1943-yil 20-oktabrda Toshkent shahrida O`rta Osiyo va Qozog`iston ulomolarining 1-qurultoyi bo`lib o`tadi. Mazkur quriltoyda Diniy boshqarmaga asos solinadi va uning rahbari etib Eshon Boboxon saylanadi. Diniy boshqarma tarkibida mintaqadagi beshta respublika – O`zbekiston, Tojikiston, Turkmaniston, Qirg`iziston va Qozog`istonda qozilar rahbarlik qiladigan Diniy boshqarmaning vakillari tuzilgan.
O`rta Osiyo va Qozog`iston musulmonlarining Diniy boshqarmasi mintaqadagi islom tarixi va madaniyatini ateistik tuzum sharoitida saqlab qolish, musulmonlarda birdamlik tuyg`usini kuchaytirish, ulamolarni jipslashtirish hamda islom dunyosiga O`rta Osiyo va Qozog`iston musulmonlarini tanishtirishda ijobiy o`rin tutgan. Shuningdek, Diniy boshqarmajamiyatda umuminsoniy qadriyatlarni targ`ib etish va ma`naviy-axloqiy tarbiya yo`nalishidagi ishlarga salmoqli hisa qo`shgan.
Mintaqa mamlakatlari mustqillikni qo`lga kiritganlaridan so`ng, 1992 yilning iyunida O`rta Osiyo va Qozog`iston musulmonlarining Diniy boshqarmasi Movarounnah musulmonlarining Diniy boshqarmasiga aylantirildi. 1995 yilning dekabrida O`zbekiston mulmonlari idorasi (O`MI) tuzilgan. Xozirgi kunda O`MI tarkibiga 2056 ta masjid, to`qqizta madrasa – o`rta maxsus bilim yurti, shulardan ikkitasi ayol-qizlar bilim yurti, Toshkent Islom institute (TII), Mir Arab oily madrasasi, Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, “Hadis”, “Fiqh”, “Kalom”, “Aqida”,“ Bahouddin Naqshband nomidagi tasavvuf” ilmiy maktablari va “Movaraunnahr” nashriyoti kiradi. O`MI tarkibidagi madraslar alohida ahamiya kasb etadi. 2017-yilning noyabr oyi hisobotiga ko`ra 2 ta oily va 9 ta o`rta-maxsus islom bilim yurtlarida jami bo`lib 1497 nafar talaba ta`lim oladi.
1. Toshkent islom instituti. Talabalar soni 366 nafar.
2. Mir Arab oily madrasasi (Buxoro). Talabalar soni 60 nafar.
3. “Ko`kaldosh” bilim yurti. (Toshkent) T alabalar soni 138 nafar.
4. Sayyid Muhyiddin mahdum bilim yurti. (Andijon) Talabalar soni 123 nafar.
5. Mir Arab bilim yurti. (Buxoro) Talabalar soni 131 nafar.
6. “Hidoya” bilim yurti. (Namangan) talabalar soni 133 nafar.
7. Fahriddin ar-Roziy bilim yurti. (Urganch) talabalar soni 117 nafar.
8. Xoja Buxoriy bilim yurti. (Kitob) talabalar soni 122 nafar.
9. Muhammad al-Beruniy bilim yurti. (Nukus) talabalr soni 119 nafar.
10. Xadichai Kubro ayol-qizlar bilim yurti. (Toshkent) talabalar soni 108 nafar.
11. Jo`ybori kalon ayol-qizlar bilim yurti. (Buxoro) talabalar soni 80 nafar.
O`MI yangi tahrirdagi nizomi Ta`sischilar yig`ilishining 2013 yil 29 avgustdagi qarori bilan tasdiqlanib, 2013-yil 6-dekabrda O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tamonidan ro`yxatga olingan.
Nizomga muvofiq, O`Mining oily rahbar organi Ulamolar kengashi hisoblanadi. Ulamolar kengashi kengash raisi (O`MI raisi, muftiy), uning o`rinbasarlari (O`MI raisi o`rinbosarlari) va jami 35-45 ta a`zolar (Qoraqolpog`iston Respublikasi musulmonlari qoziyoti qozisi, O`MIning viloyatlar va oshkent shahar vakillari (bosh imom-xatiblar,) nashriyotlar, diniy o`quv yurtlari rahbarlari, O`MI mas`ul xodimlari, masjidlar imom-xatiblari, respublikadagi taniqli islomshunos olimlar va mutaxassislar) dan iborat bo`lgan miqdorda Ulamolar kengashi yi`g`ilishida saylanadi. Ulamolar kengashi yiliga kamida 2 martya chaqiriladi.
Ulamolar kengashi yig`lishi orasidagi davrda O`MIning faoliyatiga Oliy Hay`at rahbarlik qiladi. Oily Hay`at a`zolari 15-21 ta a`zo miqdorida, muftiyning tavsiyasi bilan Ulamolar kengashi tamonidan saylanadi.
O`MI raisi – muftiy Ulamolar kengashi yig`ilishida ochiq ovoz berish yo`li bilan behs yil muddatga saylanadi.
O‘MI tarkibida xalqaro aloqalar, masjidlar, fatvo, ta’lim va kadrlar tayyorlash, xotin-qizlar masalalari bo‘yicha, huquqshunoslik, kutubxona, «Movarounnahr» nashriyoti, shuningdek, diniy mahsulotlarni ekspertiza qiluvchi va taftish hay’atlari va boshqalar mavjud. Idora tomonidan “Hidoyat” va “Muminalar” jurnallari hamda “Islom nuri” gazetasi nasr qilinadi.
Bugungi kunga qadar O`MIni O`rta Osiyo va Qozog`iston musulmonlarining Diniy boshqarmasi davrida Eshon Boboxon ibn Abdulmajidxon (1943-1957), Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon (1957-1982), Shamsuddinxon Boboxonov (1982-1989), Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf (1989-1992), Movarounnahr musulmonlari idorasi davrida Muxtorjon Abdulloh Buxoriy (1993-1997), Abdurashid Qori Abdulmo`min Qori Bahromov (1997-2006) lar idora raisi-muftiy lavozimida faoliyat olib bordilar.
Xozirda O`MI raisi-muftiy Usmonxon Alimovdir. 2006-yil 8-avgust kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy lavozimiga saylangan. Usmonxon Alimov 1950-yil 1-yanvarda Samarqand viloyatida tug‘ilgan. U Buxorodagi Mir Arab madrasasida, Toshkent Islom institutida, Marokashdagi Qaroviyin universitetida tahsil olgan. Usmonxon Alimov davrida islom din sohasida ko‘plab ishlar amalga oshirilganligini ko‘rishimiz mumkin. Masalan Hastimom majmuasi, Shohi-zinda va boshqa ziyortgohlar ta’mirlandi. O‘zbekiston islom sivilizatsiya markazi, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi tashkil qilindi.
O`MI bugungi kunda musulmonlarga is lom ahkomlarini yetkazish, ibodat va diniy marosimlarni hanafiy mazhablari talablari asosida to`lqonli o`tkazish, ma`rifiy islom va diniy bag`rikenglik g`oyalarini targ`ib qilish, diniy mtaassiblikka qarshi kurash, islom ta`limoti va tarixiga oid asarlarni to`plash va o`rganisg muqaddas ziyoratlarni tashkil etish va xayriya yordami ko`rsatish, masjid va muqaddas qadamjolarni ta`mirlash va obodonlashtirish xalqaro islomiy tashkilotlar bilan aloqalarni rivojlantirish yo`nalishlarida kengqamrovli ishlarni amalga oshirmoqda.