1-mavzu. Jahon iqtisodiyoti rivojlanishida xalqaro moliya munosa
8.5. Rivojlanayotgan mamlakatlar hududiy integratsiyasining xususiyatlari (MERKOSUR)
90-yillar o’rtalarida Lotin Amerikasi mamlakatlarida integratsiya jarayonlari kuchayib bordi. 1991 yilda tuzilgan va 1995 yil 1 yanvardan kuchga kirgan Braziliya, Argentina, Paragvay va Urugvay o’rtasidagi shartnomaga asosan ushbu mamlakatlarni o’zaro yaqinlashtiruvchi yirik mintaqaviy savdo – iqtisodiy ittifoq MERKOSUR (Mercado Comun de Cono del Sur – MERCOSUR) yuzaga keldi (2006 yil iyuldan Venesuela ham a’zolikka qabul qilingan). Bunda deyarli 90% o’zaro savdo aloqalarida barcha chegaralovchi to’lovlar olib tashlandi hamda uchinchi mamlakatlar bilan munosabatlarda yagona bojxona tariflari o’rnatildi. MERKOSURning maqsadi mintaqada umumiy bozorni shakllantirish hisoblanadi.
MERKOSUR integratsion jarayonlarini muvofiqlashtiruvchi va boshqaruvchi muqarrar tizimga ega. Unga tashqi ishlar vazirligi tarkibidagi umumiy bozor kengashi, umumiy bozor guruhi – ijrochi organ va unga bo’ysunuvchi 10ta texnik komissiya kiradi. MERKOSURning faoliyati unga kiruvchi mamlakatlar iqtisodiyoti rivojlanishini barqarorlashtirishga, shu jumladan inflyatsiyani jilovlashga va ishlab chiqarishni rag’batlantirishga yordam beradi. Shu bilan birgalikda valyutani tartibga solish, soliqqa tortishni unifikatsiya qilish hamda mehnat qonunchiligida bir qator hal qilinmagan muammolar mavjud.
MERKOSURning tashkil etilishi o’zaro savdoning birdaniga oshishiga hamda boshqa mintaqaviy savdo guruhlari bilan savdo-iqtisodiy xamkorlikning kengayishiga olib keldi. Shuningdek, o’zaro investitsion faollik ham sezilarli darajada oshdi va bunining natijasida xorijiy investitsiyalar oqimi jadallashib bordi. MERKOSURning ijobiy faoliyati mintaqadagi siyosiy barqarorlikka sezilarli ta’sirida namoyon bo’ldi.
G’arbiy Evropa integratsiyasidan farqli ravishda Janubiy Amerika birlashmasi turli xil davlatlar o’zining darajasi bo’yicha nafaqat yagona tashkilotda birga bo’lishi, balki samarali hamkorlik qilardi. Buning uchun birlashmaning barcha bosqichlariga astoydil tayyorgarlik, uning faoliyatini yuqori malakali boshqaruvi, shuningdek bu jarayonda har bir mamlakatning o’z o’rnini topishi hamda ziddiyatlarni yumshatish uchun yuksak mahorat talab qilinardi.
