1-mavzu. Matritsalar va ular ustida amallar Reja

1-mavzu. Matritsalar va ular ustida amallar


Reja

1. 
   Matritsaga doir asosiy ta’rif va tushunchalar.
   
2. 
   Matritsalar ustida amallar va ularning xossalari.
   

Tayanch soʻz va iboralar: matritsa, satr matritsa, ustun matritsa, satr-vektor, ustun-vektor, vektor komponenti, nol matritsa, teng matritsa, zanjirlangan matritsalar, kvadrat matritsaning bosh diagonali, diagonal matritsa, skalyar matritsa, birlik matritsa, transponirlangan matritsa, simmetrik matritsa, qiya simmetrik matritsa.

Matritsa tushunchasi va unga asoslangan matematikaning “Matritsalar algebrasi” boʻlimi amaliyotda, jumladan, komgyuter texnologiyalari va dasturlash sohasida muhim ahamiyatga ega.

Matritsa tushunchasi birinchi marta ingliz matematiklari U.Gamilton (1805-1865-y.y.) va A.Kel (1821-1895 y.y.) ishlarida uchraydi. Hozirgi kunda matritsa tushunchasi tabiiy va amaliy jarayonlarning matematik modellarini tuzishda muhim vosita sifatida qoʻllaniladi.

1-ta’rif. ta satr va ta ustundan iborat boʻlgan qavslar ichiga olingan toʻrtburchakli sonlar jadvaliga matritsa deyiladi.

Matritsalar lotin alifbosining bosh harflari bilan belgilanadi. Masalan,

Matritsani tashkil qilgan sonlar uning elementlari deyiladi. Matritsa oʻlchami kabi yoziladi. Matritsaning satr, ustun kesishmasidagi element kabi belgilangan. Demak, element 3 - satr va 4 - ustun kesishmasida joylashgan elementdir.
Ba’zida matritsalarni yozishda (...) qavslar oʻrniga [...] qavslar yoki ||...|| kabi belgilardan foydalaniladi.
Aytaylik quyidagi jadvalda iqtisodiyotning tarmoqlari boʻyicha resurslarning taqsimlanishi berilgan boʻlsin: