1-mavzu: Nomanfiy sonlar ustida arifmetik amallarni o`rgatish metodikasi. O`nlik, yuzlik konsentrida arifmetik amallarni o`rgatish metodikasi. Arifmetik amallarni o`rgatishning umumiy masalalari. Reja

Masalan, og’zaki 276+432=(200+400)+(70+30)+(6+2)=600+l 00+8=708 yozma +276
Shunday vaziyatga yetkazish kerakki, arifmetik amallarni bajarish avtomatizmga (yodda) aylansin.
2. ’’O’nlik mavzusida” arifmetik amallarni o’rganish
Mavzuni o’rganishda o’qituvchi oldida turgan asosiy maqsadlar quyidagilardan iborat:
1) qo’shish va ayirish amallarining mazmuni bilan tanishtirish;
2) hisoblash usullaridan ongli foydalanishni ta’minlash;
a) “sonni qismlari bo’yicha (bittalab yoki gruppalab) qo’shish va ayirish” usuli;
b) yig’indining o’rin almashtirish xossasidan foydalanib qo’shish usuli;
v) sonlami ayirishda qo’shish amalidan ya’ni noma’lum komponentni topishdan foydalanish.
3 )10 ichida qo’shish va ayirishni avtomatizmga yetkazish;
Mavzuni o’zaro bog’langan bir nechta bosqichlarga bo’lib o’rganamiz.
1-bosqich. Tayyorgarlik bosqichi: qo’shish va ayirish amalining aniq
mazmunini ochish, a+1 ko’rinishdagi qo’shish va ayirish hollari.
Bu ish 1-10 ichida sonlarni o’rganishga bag’ishlangan boshlanadi. Bunda ikki to’plamning birlashmasiga doir va to’la qismini ajratishga doir yetarli Masala bajaradilar. Nomerlashni o’rganish jarayonida 1-o’rindagi son keyingi sondan 1 ni ayirishdan hosil bo’lishi, shunday ko’rinishdagi hollar uchun jadval tuziladi. Birinchi darsdanoq 1-1=0, 0+1=1 ko’rinishdagi amallarga to’xtaladi.
2-bosqich. a+2, a+3, a+4 ko’rinishdagi hollar uchun hisoblash usullari bilan tanishish. Bu hollarning har biri uchun taxminan bir xil quyidagi reja tuziladi.
1) tayyorgarlik sifatida sonlarni 2 qo’shiluvchiga ajratish va hamda ayirish jadvallari takrorlanadi;
2) sonni qismlar bo’yicha qo’shish va ayirish usullari bilan tanishish;
3) yangi bilimlarni mustahkamlash va uni qo’llash;
4) qo’shish va ayirish jadvallarini ongli eslab qolishga doir ishlar.
3-bosqich. a+6, a+7, a+9 ko’rinishdagi hollar uchun hisoblash usullari bilan tanishish. Bu ishlarni bajarish jarayonida ham oldingilardek bajarilib, qo’shiluvchi, yig’indi so’zlari bilan tanishadilar. Bolalarga tushunarli bo’lishi uchun quyidagidek jadvallarni o’rgatish mumkin:

O’quvchilar 4+2=6, 2+4-6 kabi misollarni yechish orqali o’rin almashtirish xossasi bilan tanishadilar va uni qoida sifatida ifodalaydilar.
6=...+... , 7=...+... kabi ko’rgazmali mustaqil ishlar beriladi.
4-bosqich. a-5, a-6, a-7, a-8 ko’rinishdagi hollar uchun hisoblash usullari bilan tanishish.
Bunda hisoblash usullari yig’indi bilan qo’shiluvchilar orasidagi bog’lanishlarni bilishga asoslangan.
Bunda yig’indi va qo’shiluvchilardan biri orqali ikkinchi qo’shiluvchini topishga asoslangan.