1-mavzu: O’zbekiston yagona vatan

NUTQNINGRASMIY,ILMIYUSLUBI
Yuqorimalakalimutaxassisyuqoridarajadanutqmadaniyatiga, muomalamadaniyatigaegabo’lishikerak. Nutqmadaniyatinima? Nutqto’g’ri, aniqvayoqimlibo’lishilozim. Nutqqanchalikto’g’rivaaniqbo’lsa, ushunchaliktushunarlibo’ladi, nutqqanchalikyoqimlivaifodalibo’lsa, utinglovchigashunchalikkuchlita’siretadi. Nutqmadaniyatidegandamantiqiyizchillikgavaabadiytilnormalarigarioyaqilganholdato’g’ri, aniqvayoqimliso’zlashuchuntilboyliklaridanmazmungamoszarurso’znitanlayolish,so’znio’rinsiztakrorlamaslikuslubbirliginisaqlash, nutqningta’sirchanbo’lishinita’minlashlozim. Nutqdamantiqiyizchillikkavaadabiytilme’yorlarigarioyaqilishkerak. Og’zakinutqdaorfoepiya, ya’nitalaffuzga, yozmanutqdaesaimloqoidalarigarioyaqilishmaqsadgamuvofiqdir.
Olimlar, yozuvchilaro’zilmiyyokibadiiyasarlaridaadabiytilvositalaridanturlichafoydalanadilar. Ilmiyasardailmiyterminlar, badiiyasardaesatasviriy, ta’siriyvositalarko’proqqo’llanadi.
Demak, adabiy tilda bir-biridan farq qiladigan uslublar bo’ladi.
Ilmiy uslub. Fan va texnikaning turlicha tarmoqlariga doir ilmiy asarlar, darsliklar ilmiy uslubda yoziladi. Ilmiy uslubda har bir fanning o’ziga xos ilmiy terminlaridan foydalaniladi.
Masalan: Iqtisodiyotda kredit, moliya, pul, sug’urta, narx, tannarx, hisob taftish, aylanma kabi terminlar ishlatiladi.
Rasmiy uslub. Hukumat tomonidan chiqarilgan qarorlar, qonunlar, xalqaro hujjatlar rasmiy uslubda rasmiylashtiriladi.
Bunday uslubdagi hujjatlar qisqa,aniq va barcha uchun tushunarli qilib tuziladi. Ariza, tilxat, ma’lumotnoma, tarjimai hol, e’lon, hisobot, bildirishnoma kabi hujjatlar rasmiy uslubda rasmiylashtiriladi. Rasmiy uslubning o’ziga xos xususiyatlari mavjud so’zlar o’z ma’nosida qo’llanadigan, ko’pchilikka ma’lum bo’lgan ayrim qisqartma so’zlar ishlatiladi.
Rasmiy uslubda ko’pincha darak gaplardan, qaror, buyruq, farmoyish, ko’rsatmalarda esa buyruq gaplardan ham foydalaniladi.
Topshiriq:
1.Nutqmadaniyatinima?
2.Og’zakinutqnimagarioyaqilishikerak?
3.Ilmiyuslubnima?
4.Rasmiyuslubhaqidafikringiznibayoneting.