1. O‘rtacha miqdorlar to‘g‘risida tushuncha O‘rtacha arifmetik miqdorlar va ularni hisoblash tartibi

Tuman shirkat xjaliklarining paxta hosildorligi
bo‘yicha taqsimoti

Shirkat xo‘jaliklarining paxta hosildorligi bo‘yicha guruhlari (s/ga)	Shirkat xo‘jaliklari soni
20 sentnergacha	4
20-25	8
25-30	6
30 s dan yuqori	3
Jami	21

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, 20-25 s hosildorlikka erishgan xo‘jaliklar 8 ta ikkinchi guruhga kiruvchi shirkat xo‘jaliklari hi­soblanadi. Ularning soni boshqa guruhdagi xo‘jaliklar soniga nis­batan ko‘pdir (eng katta qator shudir). Ushbu qator (ikkinchi gu­ruh) moda hisoblanadi. Endi, modani keltirilgan formula bo‘­yi­cha hisoblaymiz:

Demak, to‘plam uchun 23 s/ga moda hisoblanadi.

Mediana deb tartibga solingan variatsion qatorlar o‘rtasida joy­langan belgi miqdorini ifodalovchi ko‘rsatkichga aytiladi. Bosh­qacha aytganda, to‘plamni teng ikkiga bo‘luvchi ko‘rsatkich mediana deyiladi.
Medianani aniqlash qator turlariga bog‘liq bo‘ladi. Agar qa­tor ranjirlangan bo‘lsa (ko‘payib yoki kamayib borish bo‘yicha tar­tibga solingan bo‘lsa), u holda mediana variatsion qatorning o‘rtasida joylashgan bo‘ladi.
Agar qator toq sonli bo‘lsa, tartibi bo‘yicha qator o‘rtasida joy­lashgan variant mediana hisoblanadi. Masalan, agar qator sonlari 9 ta bo‘lsa, 5-si mediana, agar qator sonlari 13 ta bo‘lsa, 7-si me­diana hisoblanadi.
Agar ranjirlangan qator juft sonlardan tashkil topsa, u holda me­diana tartibi bo‘yicha qator o‘rtasida joylashgan ikkala vari­ant yig‘indisining teng ikkiga bo‘linganiga teng bo‘ladi. Quyidagi ma’lumotlarga asoslanib mediananing hisoblash tartibini ko‘rib chiqamiz.
8-jadval