1-savol Kiberxavfsizlikning asosiy tushunchalari

Kompyuter viruslari va virusdan himoyalash usullari

• 
  Troyan nomi ostida ma’ lum bo ‘ lgan virus kompyuter xotirasiga biror ochiq dasturiy ta’minot ko‘rinishida kiradi va axborotni yig‘ish, kerakli manzilga jo‘natish, kompyuter tizimini ishdan chiqarish, kompyuter resurslaridan g‘ayriqonuniy maqsadlarda foydalanish vazifalarini bajaradi.
  
• 
  Internet tizimlarida yaratilayotgan turli dasturiy ta’minotlaming mavjud yetishmovchiliklardan foydalanishga mo‘ljallangan “chuvalchang” viruslari keng tarqalgan.
  
• 
  Viruslarni kompyuter xotirasiga kirib olishini istisno qilish uchun quyidagi xavfsizlik tadbirlariga amal qilish lozim:
  

adminstratorning alohida imkoniyatlar yaratuvchi yozuvlaridan zarurat tug‘ilmasa, foydalanmaslik;
Kompyuter viruslari va virusdan himoyalash usullari

• 
  shubhali manbalardan kelgan noma’lum fayllami ishga tushirmaslik;
  
• 
  tizimli fayllami ruxsatsiz o‘zgartirmaslik.
  
• 
  Kompyuter viruslarini aniqlash va yo‘qotish, ulardan himoyalanish uchun yaratilgan maxsus dasturlar antiviruslar deb ataladi.
  

Kompyuter viruslari va virusdan himoyalash usullari

• 
  Antiviruslar quyidagi turlarga bo‘linadi:
  
• 
  detektor - dasturlar;
  
• 
  doktor - dasturlar;
  
• 
  revizor - dasturlar;
  
• 
  filtr - dasturlar.
  

ushbu virus mavjudligi haqida ma’lumot chiqaradi.

• 
  Doktor - dasturlar viruslarni topibgina qolmay, undan kompyuter dasturlarini xalos qiladi, ya’ni davolaydi. Ushbu dasturlar ichida keng tarqalganlari polifagi deb ataluvchi bir yo‘la ko‘p turli viruslari topishga va yo‘qotishga mo‘ljallangan doktor-dasturlari alohida ta’kidlashimiz mumkin. Ulaming ichida eng mashhurlari Kaspersky Antivirus, Norton Antivirus, ESET ENDPOINT Antivirus va Doktor Web lar hisoblanadi.
  

• 
  Filtr - dasturlar yoki “qorovul”lar ixcham rezident fayllar bo‘lib, kompyuter faoliyatidagi shubhali harakatlami tekshirib boradi va eng boshlang‘ich holatida, ya’ni ko‘payishga ulgurmasdan aniqlaydi. Masalan:
  
• 
  com, .exe kengaytmalami o‘zgartirishga bo‘lgan urinishlar;
  
• 
  fayl atributlarini o‘zgartirish;
  
• 
  qattiq disklaming boshlang‘ich boot sektorlariga yozuvlar kiritish;
  
• 
  tashqaridan rezident dasturlar kiritilishini nazoratga olish.
  
• 
  Doctor Web polifag dasturi polimorf (turli darajali imkoniyatlarga ega) viruslarga qarshi kurashish uchun mo‘ljallangan. Uning ishlash mexanizmi Filtr - dasturlar yoki “qorovul”lar ixcham rezident fayllar bo‘lib, kompyuter faoliyatidagi shubhali harakatlami tekshirib boradi va eng boshlang‘ich holatida, ya’ni ko‘payishga ulgurmasdan aniqlaydi. Masalan:
  

• 
  com, .exe kengaytmalami o‘zgartirishga bo‘lgan urinishlar;
  
• 
  fayl atributlarini o‘zgartirish;
  
• 
  qattiq disklaming boshlang‘ich boot sektorlariga yozuvlar kiritish;
  
• 
  tashqaridan rezident dasturlar kiritilishini nazoratga olish.
  
• 
  Doctor Web polifag dasturi polimorf (turli darajali imkoniyatlarga ega) viruslarga qarshi kurashish uchun mo‘ljallangan. Uning ishlash mexanizmi boshqa antivirus dasturlariga o‘xshashdir.
  

• 
  Kompyuter ESET ENDPOINT Antivirus dasturi bilan himoyalangan bo‘lsa, dasturga murojaat qilinganda, ekranda muloqot darchasi ochiladi. Ushbu darchaning umumiy ko‘rinishi quyidagicha:
  
• 
  состояние защиты - kompyuteming vimslardan himoyalanish holatini aks ettirish;
  
• 
  сканирование - kompyutemi vimslardan tekshirish, vimslami yo‘qotish va dasturlami davolash;
  
• 
  обновление - antivims dasturlari bazasini yangilash;
  
• 
  настройка - dastumi sozlash ishlarini amalga oshirish;
  
• 
  служебные программы - xizmatchi dasturlaridan foydalanish;
  
• 
  справка и поддержка - ma’lumot va qo‘llab-quwatlash kabi bo‘limlarga ega.
  

• 
  Himoyalanish holati faollashtirilishi natijasida kompyuteming himoyalanish darajasi va bazasini yangilash zaruriyati borligi haqida ma’lumotga ega bo‘lamiz.
  
• 
  Tekshirish funksiyasini faollashtirib kompyuterning tezkor xotirasi, qattiq va yumshoq disklar virusga tekshiriladi. Zarur bo‘lgan hollarda faqat xotiraning kerakli sohasini Выборочная проверка - tanlab tekshirish qismi orqali amalga oshirilishi mumkin.
  

21.