1. Tashkiliy qism o`tgan mavzuni takrorlash

Mirzo Ulug`bek tumani 142-maktabning fizika fani o`qituvchisi Pirova Tamaraning “Bir jinsli magnit maydonda tokli ramkaning aylanma harakati” mavzusida yaratgan dars

taqdimoti

Darsning borishi:

1.Tashkiliy qism
2.o`tgan mavzuni takrorlash
3.Yangi mavzu bayoni
4. o`quvchilarni baholash
5.Uyga topshiriq berish

Reja:

1. Taqasimon magnit bilan tajriba
3.Elektr o`lchov asboblarining tuzilishi va ishlash prinsipi

O`tilgan mavzuni takrorlash

• Ersted tajribada nimani aniqlagan?
• To`g`ri tokning magnit maydoni qanday bo`ladi?
• G`altakning magnit maydoni qanaqa yo`nalishda?

Yangi mavzu bayoni

Agar magnit maydonga tokli ramkakiritilsa uning biror burchakka burilishini ko`rashimiz mumkin. Bizda savol tug`ildi nimaga bu ramka harakatga kelyapti?
Taqasimon magnit orasiga to`g`ri o`tkazgich o`rniga egiluvchan simdan yasalgan ramka kiritamiz (a) .

O`tkazgich uchlarini tok manbaiga ulangan metall “kosacha” ga aylana oladigan qilib kiydirib qo`yamiz. Yasalgan ramkani b rasmdagidek magnit asosi tekisligida joylashtiramiz. Tok manbai ulanganda ramka (b holat ) aylana boshlayd va dastlabki holatidan burchakka buriladi(d holat)

• O`tkazgich uchlarini tok manbaiga ulangan metall “kosacha” ga aylana oladigan qilib kiydirib qo`yamiz. Yasalgan ramkani b rasmdagidek magnit asosi tekisligida joylashtiramiz. Tok manbai ulanganda ramka (b holat ) aylana boshlayd va dastlabki holatidan burchakka buriladi(d holat)
• Agar ramkani “d” holatiga kelish momentida tok uzilsa ramka harakatini davom ettiradi va yana “a”holatni eggallaydi.

•  

Elektr o`lchov asboblarining tuzilishi va ishlash prinsipi

• Birinchi navbatda quyidagi tasvirlangan zanjir va qurilmani yig`ib, tokli ramkani magnit maydoniga joylashtiraylik. Elektr zanjir ulansa ramka buriladi va magnit kuch chiziqlariga perpendikulyar turib oladi.
• Agar tokning yo`nalishi o`zgartirilsa ramka ga buriladi. Magnit maydonda tokli ramkaning burilishi xossasidan elektr o`lchov asboblarida foydalaniladi.

•  

Rasmda eng oddiy ampermetrning tuzilishi tasvirlangan. Bunda (1) magnit da (2) qutb uchliklari mhakamlangan
Harakatlanuvchi qism –ramka (3) alumiyniy karkasdan iborat, unga ingichka mis sim o`ralgan. Ramka qo`zg`almas o`zak(4) atrofida erkin aylanadi. Ramka o`q (5)ga beriktirilgan
Chulg`am simlarning uchlari(6) zanjirga ulanadi. Ramkaning o`z holicha aylanishiga spiral prujina (7) qarshilik qiladi va zanjirda tok yo`qolganida strelkani muvozanat holatiga qaytaradi.

Ramka chulg`amlaridan tok o`tganda magnit maydon ta`sirida ramka tekisligiga perpendikulyar ravishta harakatlanishga intiladi. Zanjirdagi tok qancha katta bo`lsa o`qqa mahkamlangan strelka(8) shuncha katta burchakka buriladi.

• Ramka chulg`amlaridan tok o`tganda magnit maydon ta`sirida ramka tekisligiga perpendikulyar ravishta harakatlanishga intiladi. Zanjirdagi tok qancha katta bo`lsa o`qqa mahkamlangan strelka(8) shuncha katta burchakka buriladi.
• Strelka darajalangan shkalada(9) tok kuchining tegishli qiymatini ko`rsatadi. Zanjirdagi tok uzilganda spiral dastlabki holatiga, strelka esa “0” qiymatiga qaytadi. Voltmetrning ishlash prinsipi ham ampermetrga o`xshashdir.

Savollarga javob yozish

• Chap qo`l qoidasini izohlang.
• Ampermetrning ishlash prinsipini tushuntiring
• Voltmertning tuzulishi qanday?

etiboringiz
Uchun
rahmat