1. Tomas Hobbs və fərdiyyətçi mütləqiyyət

3.5. Hakimiyyətin legitimliyi
Təbii həyatı bir sistem kimi qəbul edən Lokk ictimai müqaviləni məhdudlaşdırdı və ona libertar xarakter verdi. Siyasi cəmiyyətin qurulması idarəetmənin legitimliyi deməkdir. Bu isə çoxluğu təşkil edən azad insanların razılığından asılıdır. Lokk səlahiyyətlərin legitimliyinin itirilməsini iki meyarla əlaqələndirir. Bunlardan biri də başqasına məxsus olan hakimiyyətdən istifadə etmək, yəni hakimiyyəti qəsb etməkdir. Belə bir güc qeyri-legitimdir. Çünki hakimiyyətin necə və kimlər tərəfindən həyata keçiriləcəyi ilə bağlı qanunlar var. Bundan başqa, hakimiyyətdən istifadə edənlər qəsbkar sayılırlar ki, bu da tiranlıqdır. Bu o deməkdir ki, hakimiyyət cəmiyyətin mənafeyindən çox öz maraqlarına uyğun və heç bir hüquq olmadan istifadə olunur. Hər hansı səbəbdən qanunlar yerinə öz istəklərinin yerinə yetirilməsini istəyən və hissləri ilə hərəkət edən bütün hökmdarlar tirandır. Tiraniya monarxiyalara xas deyil. Qanuna əməl etməyən istənilən idarə tiranlığa çevrilə bilər. Xalqın iradəsi ilə hakimiyyətə gəlsələr də, sonradan tiranlıq edənlər də var. Qanunların onlara verdiyi səlahiyyətləri aşan insanlara qarşı onların əlində olan gücdən istifadə etməyə inanan insanlar tirandırlar, hökumətin adı nə olursa olsun. Lokk səlahiyyətlərini aşan belə rəhbərlərin vəzifədən uzaqlaşdırılmasını şərtləndirdi. Bəzi ölkələrdə hökmdarlar müqəddəsləşdiyi üçün hökmdar nə edirsə etsin, ondan şikayət etmək mümkün deyil. Lokkun fikrincə, belədir. Bundan başqa, hökmdarın köməkçiləri olan aşağı səviyyəli məmurların ədalətsiz hərəkətlərinə etiraz etmək olar. Bu vəziyyətə monarxın müdaxiləsinə ehtiyac yoxdur.Bəd niyyətli olmadıqca padşahın təkbaşına qanunları dəyişmək və cəmiyyəti sıxışdırmaq riskinə düşməsi düzgün deyildi.Ölkədə əmin-amanlıq və əmin-amanlıq yaransa, kiçik rəhbərliyin səhvləri nəzərə alınmayacaq. Lakin padşahın əmrini icra edərkən qanunların hüdudlarını aşan və mülkiyyət hüququnu pozmayanlara qarşı çıxmaq olar. Bu əməllərdən zərər görən insanlara qanuni yolla kompensasiya verilərsə, güc tətbiq etməyə ehtiyac yoxdur. Lakin bu məsələdə tələsməmək və səbirli olmaq lazımdır. Digər tərəfdən, hökmdarların qeyri-qanuni hərəkətləri xalqın əksəriyyətinə zərər vurarsa, can, mal və mülk hüquqları təhlükə altına düşərsə, müqavimət haqqı qanuni olur. İdarəçilərin cəmiyyətə zərərli olması inamı zamanla dövlət hakimiyyətinə inamı sarsıdacaq səviyyəyə çatacağından idarəçilik 65 ölkənin təhlükəsizliyi və xalqın əmin-amanlığı üçündür. İşi görənlər hər kəsin haqqını, ilk növbədə onlara həvalə edilmiş səlahiyyət haqqını verməlidir.