10. Ishlab chiqarish xarajatlari reja

KAPITAL QIYMATI IMKONIYAT DARAJASIDAGI QIYMAT SIFATIDA Deyarli har bir biznesning muhim noaniq xarajatlari bu investitsiya qilingan biznesdagi moliyaviy kapitalning imkoniyat darajasidagi qiymatidir. Misol uchun, tahmin qilish mumkinki, Karolina o`zining zavodini tashkil qilish uchun o`z fondidan 300000$ ishlatdi. Agar Karolina pulini 5%da omonat qo`yganda edi, u har yili 15000$ dan mablag`ga ega bo`lardi. Uning maqsadi pishiriq zavodiga ho`jayinlik qilish, shu sababli u yiliga keladigan 15000$dan voz kechdi. 15000$ Karolinaning noaniq imkoniyat darajasidagi xarajatlari hisoblanadi. Avvalgi mavzularda aytganimizdek, iqtisodchi va hisobchi turli xil yo`llarda hisob - kitoblarni olib boradi va bu ayniqsa homashyolarni hisob - kitob qilganda ko`rinadi. Iqtisodchilar Karolinaning yiliga 15000$ kirimdan voz kechganiga qiziqib voz kechdi, shunday bo`lishiga qaramasdan bu noaniq xarajat bo`lib qolaveradi. Karolinaning hisobchisi buni $15000 hisoblamaydi, ko`rsatib bermaydi chunki, bu yerda biron joyga chiqib ketadigan xarajat yo`q.

Iqtisodchi va hisobchilar o`rtasidagi farqni chuqurroq o`rganadigan bo`lsak, uncha katta bo`lmagan narsalardan boshlaymiz. Tasavvur qilaylik, hozir Karolina bu firmani sotib olish uchun 300000$ sarflamadi, ammo, o`rniga 200000$ni bankka 5 foizli omonatga qo`ydi hamda 100000$ni o`z shaxsiy jamg`armalari uchun ishlatdi. Karolinaning faqatgina aniq xarajatlarini hisobga oladigan hisobchisi, har yili bank krediti bo`lgan 10000$ni hisobladi, ya’ni bu firmaning chiqib ketadigan summasining yigindisi hioblanadi.

• 
  Iqtisodchi va hisobchilar o`rtasidagi farqni chuqurroq o`rganadigan bo`lsak, uncha katta bo`lmagan narsalardan boshlaymiz. Tasavvur qilaylik, hozir Karolina bu firmani sotib olish uchun 300000$ sarflamadi, ammo, o`rniga 200000$ni bankka 5 foizli omonatga qo`ydi hamda 100000$ni o`z shaxsiy jamg`armalari uchun ishlatdi. Karolinaning faqatgina aniq xarajatlarini hisobga oladigan hisobchisi, har yili bank krediti bo`lgan 10000$ni hisobladi, ya’ni bu firmaning chiqib ketadigan summasining yigindisi hioblanadi.
  
• 
  Biroq iqtisodchilar fikriga ko`ra, biznes boshlash uchun imkonyati darajasidagi xarajat haligacha 15000$ ya’ni kamida 15000$siz biznes boshlab bo`lmaydi. Imkoniyat bahosi bankdan olingan qarzning foizi 10000$ va jamg`armadagi mablag`dan olinishi mumkin bo`lgan foiz (5000$) yigindisiga teng.