10-Mavzu: Axborot xavfsizligiga oid asosiy tushunchalar

Potection strategy - Himoya strategiyasi. Malum tahdidlardan 

ximoyalanishni taminlashga qaratilgan mezonlarning formal tarifi. 

---

Shukurov F.B. 

Private Key - Maxfiy kalit. Bilishi shart bo'lgan sub'ektlardan boshqa 

xechkimga oshkora qilinmaydigan kalit. Simmetrik kriptotizimlarda shifrlash va 

shifrni ochish uchun, nosimmetrik kriptotizimlarda raqamli imzo qo'yish va 

axborot shifrini ochish uchun ishlatiladi.  

Private Keyring - Maxfiy kalitlar boylami. Boylam egasiga tegishli bir yo 

undan ortiq maxfiy kalitlar to'plami. 

Protection model - Ximoya modeli. Axborot ximoyasi tizimini aks ettirib, 

uni xavfsizlik darajasini tadqiq etishga imkon beruvchi tizim. 

Public Key - Oshkora kalit. Axborotni shifrlash va raqamli imzoning 

to'g'riligini tekshirish uchun ishlatiladigan kalit. Oshkora kalit boshqalarga erkin 

tarqatiladi va birov uni bilgan bilan unga mos maxfiy kalitni hisoblab topaolmaydi. 

Public Keyring - Oshkora kalitlar bog'lami. Oshkora kalitlar to'plami. 

Uning tarkibida boylam egasining ham o'z oshkora kaliti bor. 

Public-Key Cryptography - Oshkora kalitli(nosimmetrik) kriptografiya. 

Oshkora va maxfiy kalitlar juftidan foydalanishga asoslangan va ishlatiladigan 

aloqa kanalining himoyalangan bo'lishini talab qilmaydigan kriptotizimlar 

texnologiyasi. 

Regulation - Tartibga solish. Axborotga beruxsat munosabatda bulishni 

minimumga keltirishga qaratilgan texnologiyaga asoslangan ximoya usuli. 

Screening - Ekranlash. Tarmoklararo ekran(branmauer)ning ruxsat 

etilmagan tashki axborot okimlarini utkazmay ichki tarmok xavfsizligini saklash 

vazifasi. 

Security audit - Xavfsizlikni tekshirish. Axborot tizimi va tarmog'ining 

hamda axborotlarning xavfsizlik xolatini tekshirib baholash. 

Security model - Xavfsizlik modeli. Axborot xavfsizligi siyosatining formal 

ifodasi. 

Security policy - Xavfsizlik siyosati. Axborot xavfsizligini taminlashga va 

tajovuz oqibatlarini tugatishga qaratilgan meyorlar majmui. 

Signature - Imzo. Maxfiy kalit vositasida hosil qilinadigan raqamli kod. 

Imzo uni verifikatsiyalash jarayonida axborot 

aslini(manba'ini,egasini,tasdiqlovchisini) aniqlash imkonini beradi. Raqamli imzo 

maxfiy kalit va imzolanayotgan xujjat mazmunining funktsiyasidir.