10-Mavzu: Gidroenergetika va uning atrof muhitga ta’siri Gidroenergetika yoki suv elektr energiyasi

CO ₂ emissiyasini kamaytirish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gidroelektrik toʻgʻonlarda yoqilgʻi ishlatilmaganligi sababli, energiya ishlab chiqarish karbonat angidridni ishlab chiqarmaydi. Loyihani qurish jarayonida dastlab karbonat angidrid ishlab chiqarilsa va har yili suv omborlari tomonidan metanning bir qismi ajralib chiqsa-da, gidroelektr energiyasini ishlab chiqarish uchun eng past hayot davridagi issiqxona gazlarining ulushiga ega.^[26] Gidroelektr energiyasining issiqxona gazlarining past taʼsiri, ayniqsa, mo''tadil iqlim sharoitida uchraydi. Issiqxona gazlari emissiyasining ko'proq ta'siri tropik mintaqalarda kuzatiladi, chunki tropik mintaqalardagi elektr stantsiyalari suv omborlari mo''tadil hududlarga qaraganda ko'proq metan ishlab chiqaradi.^[27]
Boshqa qazib olinadigan yoqilgʻi manbalari singari, gidroenergetikada oltingugurt dioksidi, azot oksidi yoki boshqa zarrachalar chiqmaydi.
Suv omboridan boshqa maqsadlarda foydalanish
Gidroelektrik sxemalar tomonidan yaratilgan suv omborlari koʻpincha suv sporti uchun qulayliklar yaratadi va turistik diqqatga sazovor joylarga aylanadi. Baʼzi mamlakatlarda suv omborlarida akvakultura keng tarqalgan. Sugʻorish uchun oʻrnatilgan koʻp maqsadli toʻgʻonlar qishloq xoʻjaligini nisbatan doimiy suv bilan taʼminlaydi. Katta gidrotoʻgʻonlar suv toshqinlarini nazorat qila oladi, aks holda bu loyihaning quyi oqimida yashovchi odamlarga taʼsir qiladi.^[28]
Kamchiliklari
Ekotizimning buzilishi va erning yoʻqolishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sudandagi Merowe toʻgʻoni. Toʻgʻonlardan foydalanadigan gidroelektr stantsiyalari suv omboriga boʻlgan ehtiyoj tufayli katta maydonlarni suv ostida qoldiradi. Yomgʻir oʻrmonlarini bir vaqtning oʻzida suv ostiga qoʻyadigan baʼzi loyihalar bilan bir qatorda, quruqlik rangi yoki albedodagi bu oʻzgarishlar, bu oʻziga xos holatlarda global isish taʼsiriga yoki gidroelektrostantsiya loyihalarining ekvivalent hayot tsiklidagi issiqxona gazlarining koʻmir elektr stantsiyalarinikidan oshib ketishiga olib kelishi mumkin.
Anʼanaviy GESlar bilan bogʻliq boʻlgan yirik suv omborlari toʻgʻonlarning yuqori oqimidagi keng maydonlarni suv ostida qolishiga olib keladi, baʼzan biologik jihatdan boy va unumdor pasttekislik va daryo vodiysi oʻrmonlari, botqoq va yaylovlarni yoʻq qiladi.
Gidroelektrik loyihalar zavod maydonining yuqori va quyi oqimi atrofdagi suv ekotizimlarini buzishi mumkin. Gidroenergetikaning ishlab chiqarilishi daryoning quyi oqimi muhitini oʻzgartiradi. Turbinadan chiqadigan suv odatda juda oz miqdorda toʻxtatilgan choʻkindilarni oʻz ichiga oladi, bu esa daryo tublarining tozalanishiga va daryo qirgʻoqlarining yoʻqolishiga olib kelishi mumkin.^[29]