10-Mavzu: Magniy va uning qotishmalari. Reja

Titan va uning qotishmalari

Titan polimorf metall bo‘lib, kumush-oq rangda, zichligi = 4,5 g/sm³, erish temperaturasi 1665 ⁰C dir.

882,5 ⁰C da  – fazali titanning geksogonal zich joylashgan (GPU) panjarasi,  – fazadagi hajmiy markazlashgan kub (OTSK) panjarasiga o‘tadi.

Titannnng xususiyatini uning tarkibidagi chiqindilar (qo‘shilmalar) miqdori juda tez o‘zgartirnshi mumkin. Toza titan plastik ( = 40...70 %) bo‘ladi, mustahkamligi past (_V=230...250 MPa). Texnik toza titan (VT-1) da ( 0,8 % oralig‘ida chiqindi bo‘lib) _V = 300...350 MPa va  = 20...30 % ga ieng bo‘ladi.

Normal temperaturada titan o‘zining yuqori korrozion va kimyoviy chihamliligi bilan ajralib turadi, chunki atmosfera sharoitida uning sirti mustahkam va zich o‘ralgan parda qatlami bilan qoplangan bo‘ladi. 500 ⁰C gacha qizdirilganda, titan juda aktiv element bo‘lib qoladi. Lekin shu bilan birga titanda asosiy kamchiliklar ham mavjud, ya’ni yomon kesib ishlanadi, past antifriksion xususiyatga ega.

Titan qotishmalari yuqori korroziyaga chihamli va yuqori solishtirma mustahkamlikka ega. Agar titanli qotishmalarning mustahkamligi _V=800...1500 MPa oralig‘ida bo‘lsa, u holda yaxshi plastik (=12...25 %) holatida bo‘ladi. Shuning uchun bunday qotishmalar samolyotsozlikda, raketa texnikasida keng ishlatilib, detallarning umumiy massasi bo‘yicha 40 % gacha metall tejash imkonini mavjud.

Bundan tashqari, titanli qotishmalarning korroziyaga chihamliligi tufayli kimyo sanoatida turli truboprovodlar, nasoslar, reaktorlar tayyorlanadi