11-ámeliy jumıs Toqımashılıq óriliwleri, olardıń dúzilisi hám de sxematik kórinislerin anıqlaw

6.3-rasm. Polotno órilish.
Sarja órilish. Tanda va arqaw qoplanishi bir tomonga yónalib bitta ipga surilib tóqiladi. Sarja rapportida minimal iplarning soni uchta teng bóladi. Tóqimaning óngiga, odatda diagonal yóllar chapdan ónga qarab, pastdan yuqoriga, ba’zan óngdan chapga qarab ketadi. Sarja urilishning rapporti kasr bilan belgilanadi. (1/2, 1/3....) Kasrning surati rapportdagi tanda qoplanishlar sonini bildiradi, maxraji esa, arqaw qoplanishlarini bildiradi. Sarja rapporti surat va maxrajdagi raqamlar yiǵinsiga teng bóladi. Sarjaning óngiga arqaw qoplanishlar kóp bólsa, arqawli sarja deb ataladi, aksincha gazlama óngida tanda qoplanishlar bólsa, tandali sarja deb ataladi.
Arqawli sarja – 1/2; 1/3; 1/4: .....
Tandali sarja – 2/1; 3/1; 4/1: .....
Sarja rapportidagi iplar soniga hamda tanda arqawning zichligiga qarab, sarja urilishdagi dioganal yóllarning qiyalik burchagi har xil bóladi. Sarja urilishdagi tóqimalar yumshoq, mayin, elastik bóladi, lekin mustahkamligi polotno urilish tóqimaga qaraganda pastroq bóladi.
Arqawli sarja. Tandali sarja


6.4-rasm. Sarja órilish.
Satin va atlas órilish. Tóqimachilik óngiga chiziq uzun qaplanishlar bóladi. Shuning uchun tóqimaning óngi, odatda silliq bóladi. Agar tóqimaning ungida kóproq arqaw qoplanish bólsa, uni satin uralishi deb aytiladi, Aksincha, gazlama ungida kóproq tanda qoplanishi bólsa atlas urilishi bóladi. Satin va atlas órilishlar rapportida beshta ip bóladi va qoplash siljishi ikkitadan kam bólmasligi kerak. Satin va atlas órilishlar rapporti kasr bilan belgilanadi. (5/2; 5/3; 7/2; 7/3). Kasrning surati rapportiga iplarning sonini kórsatadi. Maxraji esa qoplash siljishini kórsatadi. Satin va atlas órilishdagi tóqimalar ishqalanishga chidamli, lekin sitiluvchan bóladi.


Satin Atlas
6.5-rasm. Satin va atlas órilish.
Mayda guli órilishlar. Oddiy órilishda tanda yoki arqaw iplari qoplanishlar kuchaytirilsa (chóziq bólsa)mayda guli órilish hosil bóladi. Mayda gulli órilishga reps, rogojka tóqimalari kiradi. Tandali reps, Arqawli reps, Rogojka. Mayda guli órilishda gazlama óngiga mayda naqshlar sezilib turadi. Murakkab órilishda ikkita tanda bita arqaw yoki ikkita tanda va ikkita arqaw iplari ishlatilib ikki qavatli, ikki yuzlama va turli gezlemeler olinadi (drap, baxmal, sun’iy móyna). Yirik gulli órilish bilan gazlama ustida yirik naqshlar, gullar, portretlar hosil qilinadi. Yirik gulli tóqimalar maxsus jakkarda dastgohlarida ishlab chiqiladi.