11-tema. Elektrolitik dissotsiatsiyalanıw. Dissotsiatsiyalanıwh dárejesi hám konstantası. Ionlı reaksiyalar Joba

Ionlı reaksiyalar
Elektrolitik dissotsiatsiyalanıw teoriyasına muwapıq elektrolitlarning eritpelerde júz bolatuǵın barlıq reaksiyalar ionlar arasındaǵı reaksiyalar esaplanadı. Olar ionlı reaksiyalar, bul reaksiyalardıń teńlemeleri bolsa ionlı teńlemeler dep ataladı. Olar reaksiyalardıń molekular formada jazılǵan teńlemelerine qaraǵanda ápiwayı hám talay ulıwma xarakterge iye boladı. Reaksiyalardıń ionlı teńlemelerin dúziwde soǵan ámel qılıw kerek, kem dissotsiatsiyalanadigan, kem eriytuǵın (shókpege túsetuǵın) hám gazsimon elementlar molekular formada jazıladı. Elementtıń formulası janında qoyılatuǵın ↓ belgi sol element reaksiya sheńberinden shókpe jaǵdayında shıǵıp ketiwin, ↑ belgi bolsa element reaksiya sheńberinden gaz jaǵdayında shıǵıp ketiwin ańlatadı. Tolıq dissotsiatsiyalanadigan kúshli elektrolitlar ion jaǵdayında jazıladı. Teńlemediń shep bólegindegi elektr zaryadlar jıyındısı onıń oń bólegindegi elektr zaryadlar jıyındısına teń bolıwı kerek. Bul qaǵıydalardı puqta ózlestirip alıw ushın eki mısal kórip shıǵamız.
1-mısal. Temir (III) xlorid menen natriy gidroksid eritpeleri arasındaǵı reaksiya teńlemesin molekular hám ionlı formada jazıń. Máseleniń sheshimin tórt basqıshqa bólemiz.
1. Reaksiyanıń teńlemesin molekular formada jazamız :
FeCl₃ + 3NaOH → Fe(OH)₃ + 3NaCl
2. Jaqsı dissotsiatsiyalanadigan elementlardı ionlar jaǵdayında, reaksiya sheńberinden shıǵıp ketediganlarini - molekulalar jaǵdayında suwretlep, bul teńlemeni qaytaldan jazamız :
Fe³⁺ + 3Cl^- + 3Na⁺ + 3OH^- →Fe(OH)₃↓ + 3Na⁺ + 3Cl^-
Bul reaksiyanıń tolıq ionlı teńlemesi bolıp tabıladı.
3. Tolıq ionlı teńlemediń eki bóleginen birdey ionlardı, yaǵnıy reaksiyada qatnasıw etpeytuǵın ionlardı (olardıń tiyine sızılǵan ) shıǵarıp taslaymiz hám reaksiyanıń teńlemesin juwmaqlawshı kóriniste jazamız :
Fe³⁺ + 3OH^- → Fe(OH)₃↓
Bul reaksiyanıń qısqartirilgan ionlı teńlemesi bolıp tabıladı. Bul teńlemeden kórinip turıptı, olda, reaksiyanıń mánisi Fe³⁺ hám OH^- ionlardıń óz-ara tásirinen ibarat, bunıń nátiyjesinde Fe(OH)₃ shókpesi payda boladı. Bunda sol ionlar óz-ara tásirlashgunga shekem bul ionlar qaysı elektrolitlarning quramına kirgenliginiń ulıwma áhmiyeti joq.