3. Tarbiya jarayoni tashkil etilishiga doir zamonaviy yondashuvlar va ularning oʻziga xosliklari.
Tarbiya jarayoni - tarbiyaviy ishlar, tadbirlarning doimiy harakatdagi zanjiridan iborat. Tarbiyaviy tadbirlar - turli xil moddiy va ma’naviy ehtiyojlarga javob
beruvchi, tarbiyaviy maqsadlarnipg yagona majmuasiga bo‘ysundirilgan, bir-biri
bilan o‘zaro hamkorlik qiluvchi, o‘zida bir butun ta’limni ko‘zda tutgan tarbiyaviy
ta’sir majmuidir. Ta’lim jarayoni alohida mashg‘ulotlardan tashkil topgani kabi
tarbiyaviy tadbirlardan tarbiya jarayoni vujudga keladi. Tadbirlar, tarbiyaviy ishlar
tarbiya jarayonining bir bo‘lagidir.
Tarbiyaviy ish - bu tarbiyaning tizimliligi, toialigi, uzviyligi va uzluksizligidir.
Tarbiyaviy ish tarbiyalanuvchi-larning muayyan faoliyatini tashkil etuvchi va
amalga oshiruvchi shakldir. Tarbiyaviy ishning asosiy xususiyati - zaruriylik,
foydalilik va tatbiq etish imkoniyatidan iborat. Tarbiya jarayonining o‘ziga xos
xususiyatlari quyidagilarda yorqin namoyon bo‘ladi:
• maqsadga yo‘naltirilganlik. Tarbiya jarayoni - bu natijasi jamiyat uchun foydali
shaxsni shakllantirishga qaratilgan maxsus tashkil etiluvchi, boshqariluvchi va
nazorat qilinuvchi tarbiyachi va tarbiyalanuvchilaming birgalikdagi faoliyati.
Boshqacha aytganda, mazkur jarayon qo‘yilgan maqsadga erishishga yo‘naltirilgan
tarbiyachi va tarbilanuvchilarning o‘zaro hamkorligidir;
• ko‘p qirrali jarayon. Tarbiya jarayoni ko‘plab obyektiv va subyektiv omillarga
bogiiq. Subyektiv omillar bolaning ichki ehtiyojlari bilan bogTiq bo‘lsa, obyektiv
omillar tarbiyaviy vazifalarni muvaffaqiyatli hal etishga yordam beradigan bola
yashaydigan muhit sharoitlari bilan tavsiflanadi;
• uzoq muddat davom etishi. Pedagogikada tarkib topgan qonuniyatga ko‘ra
tarbiya jarayoni inson tug‘ilganidan boshlab umrining oxirigacha davom etadi;
• uzluksizligi. Tarbiya-tarbiyachi va tarbiyalanuvchilaming izchil, tizimli o‘zaro
harakati jarayoni. Qo‘yilgan maqsadga erishish uchun tarbiyaviy ishlar tizimli
yo‘lga qo‘yilishi lozim;
• yaxlitligi. Ya’ni tarbiya jarayoni maqsad, vazifa, mazmuni, shakl, uslub va
vositalarining birligi. Bolani tarbiyalash jarayoni yaxlit tavsifga ega bo‘lganligi
bois tarbiyaviy ta’sirning ham to‘laqonli boiishiga erishish lozim;
• variativligi. Tarbiya jarayoni xilma-xil ko‘rinishda amalga oshirilib,
mazkur holatda tarbiyalanuvchilaming individual rivojlanishidagi o‘ziga xosliklar,
tarbiyaviy jarayonga munosabati, ijtimoiy tajribalari alohida ahamiyat kasb etadi;
• natijalarning oldindan aniqlanmasligi. Tarbiya jarayonining murakkabligi
shundaki, mazkur jarayon o‘z mahsulini oladi.
Dostları ilə paylaş: |